Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2014

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: Ο homo consumens ζει με την ψευδαίσθηση της ευτυχίας


ΚΕΙΜΕΝΟ

  «[...] Ο homo consumens [άνθρωπος -καταναλωτής] είναι ο άνθρωπος που έχει για βασικό στόχο όχι να κατέχει πράγματα, αλλά να καταναλώνει όλο και περισσότερα, εξισορροπώντας έτσι το εσωτερικό του κενό, την παθητικότητα, τη μοναξιά και το άγχος του.
Σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από το γιγαντισμό των επιχειρήσεων και των βιoμηχανιών, από τις κυβερνητικές και εργασιακές γραφειοκρατίες, το άτομο που δεν ελέγχει σε τίποτε τα πλαίσια της εργασίας του, νιώθει ανίσχυρο, απομονωμένο, βαριεστημένο, και γεμάτο άγχος. Ταυτόχρονα, η ανάγκη του κέρδους από τις μεγάλες καταναλωτικές βιομηχανίες, μέσα από τη διαφήμιση, τον μεταβάλλει σ' έναν αχόρταγο άνθρωπο, ένα αιώνιο βυζανιάρικο βρέφος που θέλει να καταναλώνει όλο και περισσότερο και για το οποίο τα πάντα γίνονται αντικείμενο κατανάλωσης - τα τσιγάρα, το ποτό, το σεξ, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, τα ταξίδια, ακόμα και η μόρφωση, τα βιβλία, οι διαλέξεις. Νέες τεχνητές ανάγκες δημιουργούνται και τα ανθρώπινα γούστα. χειραγωγούνται. (Ο χαρακτήρας του homo consumens, στις πιο ακραίες μορφές του είναι ένα γνωστό ψυχολογικό φαινόμενο. Το συναντάμε σε πολλές περιπτώσεις καταθλιπτικών ή αγχωτικών ατόμων που καταφεύγουν στο υπερβολικό φαγητό και τα υπερβολικά ψώνια ή τον αλκοολισμό για να εξισορροπήσουν την κρυφή τους κατάθλιψη ή το άγχος). Το πάθος της κατανάλωσης, μια ακραία μορφή αυτού που ο Φρόυντ ονόμασε «στοματικό - δεχτικό χαρακτήρα», έχει αρχίσει να γίνεται η κύρια ψυχική δύναμη στη σημερινή βιομηχανική κοινωνία. Ο homo consumens ζει με την ψευδαίσθηση της ευτυχίας ενώ, ασυνείδητα υπoφέρει από ανία και παθητικότητα. Όσο μεγαλύτερη ισχύ αποχτάει πάνω στις μηχανές, τόσο ανίσχυρος γίνεται σαν άνθρωπος όσο περισσότερο καταναλώνει, τόσο περισσότερο γίνεται σκλάβoς των αυξανόμενων αναγκών που δημιουργεί και χειρίζεται το βιομηχανικό σύστημα. Μπερδεύει την έξαψη και τον εντυπωσιασμό με τη χαρά και την ευτυχία, την υλική άνεση με τη ζωντάνια' η ικανοποίηση της απληστίας γίνεται το νόημα της ζωής, και η επιδίωξή της, η νέα θρησκεία. Η ελευθερία στην κατανάλωση γίνεται η ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας.

  Αυτό το πνεύμα της κατανάλωσης είναι το αντίθετο ακριβώς από το πνεύμα της σοσιαλιστικής κοινωνίας, όπως την οραματίστηκε ο Μαρξ. Είχε διακρίνει πολύ καθαρά τον εγγενή κίνδυνο του καπιταλισμού και ο στόχος του ήταν μια κοινωνία όπου ο άνθρωπος είναι πολύς κι όχι μια κοινωνία όπου έχει και χρησιμοποιεί πολλά. Ήθελε να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τις αλυσίδες της υλικής του απληστίας, έτσι που να γίνει αφυπνισμένος, ζωντανός κι ευαίσθητος κι όχι δούλος της λαιμαργίας του. «Η παραγωγή υπερβολικού αριθμού χρήσιμων πραγμάτων», έγραψε ο Μαρξ, «καταλήγει στη δημιουργία υπερβολικού αριθμού άχρηστων ανθρώπων». Ήθελε να εξαλείψει τη μεγάλη φτώχεια, γιατί εμποδίζει τον άνθρωπο να είναι ολοκληρωμένα άνθρωπος, ήθελε όμως να εμποδίσει και τον υπερβολικό πλούτο, γιατί το άτομο γίνεται αιχμάλωτο της ίδιας της απληστίας του. Ο στόχος του δεν ήταν το maximum (μέγιστο) αλλά το optimum (κάλλιστο) της κατανάλωσης, η ικανοποίηση των ουσιαστικά ανθρώπινων αναγκών που αποτελούν το μέσο για μια ζωή πιο γεμάτη και πιο πλούσια. [ ... ]»

Έριχ Φρομ, «Πειθαρχία και Ελευθερία», απόσπασμα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Στα πλαίσια μιας συζήτησης που θα γίνει στην τάξη σας με θέμα τη διαφήμιση και τον καταναλωτισμό στη σύγχρονη κοινωνία, διαβάσατε το παραπάνω κείμενο. Γράψτε μία περίληψη του κειμένου αυτού, με την οποία θα ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του (100 - 120 λέξεις).
Μονάδες 25

Β.1. Να αναπτύξετε σε 80 - 100 λέξεις το νόημα. του παρακάτω, κειμενικoύ αποσπάσματος: «η ανάγκη του κέρδους από τις μεγάλες καταναλωτικές βιομηχανίες, μέσα από τη διαφήμιση, τον μεταβάλλει σ' έναν αχόρταγο άνθρωπο».
Μονάδες 10

Β.2. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το συγκεκριμένο κείμενο; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με βάση τα στοιχεία της μορφής και του περιεχομένου του.
Μονάδες 5

Β.3. Να αναγνωρίσετε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς, που χρησιμοποιούνται στο κείμενο. Να υποδείξετε τα σχετικά χωρία.
Μονάδες 6

Β.4. «Αυτό το πνεύμα ... και πιο πλούσια», Αφού μελετήσετε αυτή την παράγραφο:
α. Να αναλύσετε τη δομή της και να υπoδείξετε τον τρόπο ανάπτυξης της.
β. Να βρείτε με ποιο τρόπο συνδέεται με την προηγούμενη παράγραφο.
Μονάδες 8

Β.5. Να γράψετε από ένα συνώνυμο, ένα αντώνυμο και ένα παράγωγο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις:
ανία, ελευθερώσει, παραγωγή.
Μονάδες 6

Γ. Το θέμα που απασχολεί τον συγγραφέα του κειμένου είναι η διάσταση ανάμεσα στην ποσότητα των καταναλωτικών αγαθών και την ποιότητα ζωής στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες. Ποια είναι η δική σας θέση σχετικά με την αλλοτρίωση που προξενεί η «αχόρταγη» κατανάλωση; Πώς θα προσδιορίζατε εσείς το περιεχόμενο μιας «γεμάτης και πλούσιας» ζωής, η οποία θα αντιστάθμιζε με «ποιότητα» την «ποσότητα» που προσφέρει ο καταναλωτισμός;

Μονάδες 40

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου