Τετάρτη 12 Μαρτίου 2014

Τα ηρωικά πρότυπα και η ηθική εκπαίδευση


 
1ο κείμενο
  Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, στη συζήτηση για το ποιες ηθικές αξίες μπορούν να διδαχθούν και πότε, είναι σημαντικό να δώσουμε προσοχή στη φωνή των ίδιων των παιδιών. Ένας τρόπος για να μάθουμε περισσότερα για το τι σκέφτονται τα παιδιά για την ηθική είναι να μελετήσουμε τις αντι­λήψεις τους για την έννοια του ήρωα και τα ηρωικά πρότυπα με τα οποία ταυτίζονται σε κάθε ηλικία.
Σε κάθε κοινωνικό σύστημα, η έννοια της ηθικής συνδέεται με τα ηρωικά πρότυπα που επικρατούν κάθε φορά και τα οποία ενστερνίζεται ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και κυρίως τα παιδιά και οι νέοι. Καθώς η κοινωνία αλλάζει, αναδιαμορφώνεται, σε ένα βαθμό, η ιδέα του ήρωα και αλλάζει το πάνθεον των ηρώων, το οποίο με τη σειρά του επη­ρεάζει τις αξίες των ατόμων. Γι’ αυτό η σύγχρονη έρευνα επιχείρησε να δια­σαφηνίσει το νόημα και τις ιδιότητες που αποδίδουν στην έννοια «ήρωας» τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες. Γενικά, ως ήρωας χαρακτηρίζεται ένα άτομο που διακατέχεται από μια αίσθηση γενικά αποδεκτής ηθικής, που υπερβαίνει τα όρια του προσωπικού συμφέροντος, που δεν ανέχεται την αδικία και μένει σταθερός στις δεσμεύ­σεις του. Ήρωας μπορεί να είναι ένα εξαιρετικό πρόσωπο ή ένας συνηθισμέ­νος πολίτης που επιδεικνύει μια ασυνήθιστη πεποίθηση και επιμονή στο να πράττει το σωστό. Στο άτομο αυτό αποδίδονται χαρακτηριστικά συμπεριφο­ράς όπως γενναιότητα, αυτοθυσία, σοφία, ευαισθησία στις ανάγκες των άλ­λων, τοποθέτηση του κοινού συμφέροντος πάνω από το ατομικό.
  Όπως έδειξε η σχετική έρευνα, οι ήρωες διακρίνονται από τα πρόσωπα που βρίσκονται στο προσκήνιο της δημοσιότητας, τα λεγόμενα είδωλα ή stars. Διαπιστώθηκε, μάλιστα, ότι παιδιά ήδη από την ηλικία των 10-12 ετών είναι ικανά να κάνουν αυτή τη διάκριση, ακόμη κι όταν διαλέγουν να ταυτιστούν με ένα διάσημο πρόσωπο μάλλον, παρά με έναν κλασικό ήρωα (Πλατσίδου & Μεταλλίδου, υπό δημοσίευση). Ο χρόνος καταξιώνει τους ήρωες στη συνείδηση της κοινής γνώμης, ενώ απαλείφει τις εφήμερες διαση­μότητες.  
   Οι περισσότερες προσπάθειες για τον εννοιολογικό ορισμό του ήρωα ε­μπεριέχουν κάποια αναφορά στις κοινωνικές αξίες και στο ρόλο του ήρωα ως συντελεστή κοινωνικής αλλαγής. Για παράδειγμα, ο Dotter (1987) υπο­στηρίζει ότι «οι πολιτισμικοί ήρωες (παράλληλα με το να είναι δημοφιλείς) είναι συμβολικές φιγούρες που υποκινούν τις μάζες της κοινωνίας σε δράση ώστε να εκπληρώσουν τους κοινωνικούς στόχους. Το μέσο για να γίνει πραγ­ματικότητα το παραπάνω είναι η ικανότητα να ενσαρκώνουν σημαντικές αξίες ή στόχους και τελικώς να ενθαρρύνουν την κοινωνικοπολιτιστική αλ­λαγή». Σύμφωνα με μια παρόμοια άποψη, ο ήρωας πα­ρακινεί τους ανθρώπους να δουν τα καλά στοιχεία μέσα τους και να τα ανα­πτύξουν. Καθώς είναι ένα πρόσωπο που αξίζει να θαυμάζει και να τιμά κα­νείς, είναι πιθανό ότι θα προσπαθεί να μιμηθεί τις πράξεις του. Έτσι, ο ήρωας μπορεί να λειτουργήσει ως εμπνευστής και καθοδηγητής για τα άτομα και την κοινωνία.
 
«Τα ηρωικά πρότυπα των παιδιών: Ένα παράδειγμα
εφαρμογής της εκπαίδευσης για την ηθική», Μ. Πλατσίδου, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
2ο κείμενο

«Τα παιδιά δεν ακούν πάντα τους γονείς τους. Προτιμούν να τους μιμούνται»-Τζέιμς Μπόλντουιν

3ο κείμενο

Ο Μωυσής, ο Μπάτμαν κι ο Μίκυ Μάους
   Ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και διάσημοι ερευνητές της κοινωνικοπολιτικής σκέψης αναρωτιούνται φωναχτά γιατί τα πρότυπα σήμερα είναι χλωμά, πλαστικά και πεθαμένα.
   Όμως πάντα έτσι δεν ήταν; Οι εποχές, οι συνθήκες, οι καταστάσεις γεννούν μύθους που έχουν έντονες αναφορές σε νεκρούς ή σε φαντάσματα του παρελθόντος. Η διαφορά είναι, ότι σήμερα οι μύθοι αναλύονται, κριτικάρονται, γίνονται φύλλο και φτερό με τρομερές ταχύτητες. Οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες αποτελούνται από ομάδες που συγκρούονται καθημερινά στην κοινωνική αρένα, η αμφισβήτηση των προτύπων των άλλων είναι παιχνίδι της στιγμής και των Μ.Μ.Ε. Το σύστημα είναι ήδη ένα χρηματιστήριο με διαρκείς εναλλαγές τιμών, αξιών που αντιμετωπίζει το όραμα, το μύθο σαν εμπόρευμα. Αυτή η μορφή οργάνωσης και σκέψης αποδέχεται το σημείο επαφής όσον το δυνατόν περισσότερων ομάδων. Όσο πιο πλαστικό κι αόριστο είναι το πρότυπο τόσο πιο πολλοί μπορούν να το αγοράσουν. Διάσημοι είναι οι οπορτουνιστικοί μαζικοί μύθοι, αυτοί που δεν έχουν ξεκάθαρη άποψη για τα πράγματα αλλά διασκεδάζουν την καθημερινή πλήξη. Σε αντιστάθμισμα, αναπτύσσονται μύθοι μεταφυσικοί που δεν έχουν ορθολογικό σημείο αναφοράς, αλλά μιλούν με παραβολές ή αναφέρονται σε συνωμοσίες. Τα πρότυπα εδώ είναι ομιχλώδη, κάτι θέλουν να πουν αλλά δεν το ξεκαθαρίζουν, κάτι υπ7όσχονται αλλά δεν το διευκρινίζουν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι αστέρες της τηλεόρασης και της ποπ σκηνής στην πρώτη περίπτωση. Στη δεύτερη είναι κυρίως τα βιβλία του Μπράουν, τα X-files, οι ιστορίες του Χάρρυ Πότερ. Αν συνθέταμε και τις δύο εικόνες, μια πολυπολιτιστική κοινότητα θα ψήφιζε για εκπρόσωπό της στο άμεσο μέλλον έναν ποπ σταρ που θα μιλούσε με παραβολές. Ο ηγέτης αυτός θα ήταν ένα διασκεδαστικό Cartoon με έντονες εσχατολογικές αναφορές και τα πρότυπα που θα αναγνώριζε ο κόσμος στο πρόσωπό του θα ήταν ο Μωυσής, ο Μπάτμαν κι ο Μίκυ Μάους.
Περιοδικό Υποβρύχιο
Α.
1. Ποια χαρακτηριστικά έχουν συνήθως τα πρόσωπα που αποτελούν τα πρότυπα των παιδιών σύμφωνα με τη συγγραφέα του 1ου κειμένου;
Μονάδες 4
2. Να συγκρίνετε την έννοια του ήρωα με αυτή του ειδώλου.
Μονάδες 4
3. Τι προσθέτει το 2ο κείμενο στις θέσεις του 1ου κειμένου;
Μονάδες 4
4. Μπορεί ο γονιός να αποτελέσει πρότυπο στα μάτια του παιδιού του; Πώς επιβεβαιώνεται η άποψη αυτή στην εικόνα του 2ου κειμένου;
Μονάδες 4
5. Τι υπογραμμίζει ο δημιουργός του 2ου κειμένου σχετικά με τη συμπεριφορά του γονέα;
Μονάδες 4
Β.
1. Η παράγραφος του 1ου κειμένου αναπτύσσεται με τη μέθοδο του ορισμού. Γιατί ο συγγραφέας επέλεξε τη συγκεκριμένη μέθοδο;
Μονάδες 5
2. Να συγκρίνετε τα κείμενα 1 και 3 ως προς τη γλώσσα και το ύφος.
Μονάδες 5
3. Το 2ο κείμενο είναι πολυτροπικό. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
Μονάδες 5
4. Να εντοπίσετε στοιχεία περιγραφικού λόγου στο 1ο κείμενο.
Μονάδες 5

Γ. Ο αρχισυντάκτης περιοδικού που απευθύνεται στους νέους σάς αναθέτει να γράψετε για το επόμενο τεύχος ένα άρθρο στο οποίο θα περιγράψετε τα σημερινά νεανικά «είδωλα» και θα αναφερθείτε στις συνέπειες που προκύπτουν από την υιοθέτηση ειδώλων. (400-500 λέξεις).
Μονάδες 60

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου