Κριτήριο Αξιολόγησης: Ντροπή για όλους η θανατική ποινή

Στο βιβλίο «Θάνατος το ξηµέρωµα», που εκδόθηκε πριν από δύο χρόνια, η συγγρα­φέας  Σώτη Τριανταφύλλου ασχολείται µε τη θανατική ποινή στο μεσαιωνικό Λονδίνο αλλά και τη σηµερινή Φλώριδα.

Και στο πρόσφατο βιβλίο της «Συγχώρεση» επανέρχε­ται στο θέµα, τοποθετώντας τη δράση στον αµερικανικό Νότο, δίνοντας την αφορµή για τούτη τη συζήτηση για τη θανατική ποινή στην «αστυνοµοκρατούµενη θεοκρατία», όπως χαρακτηρίζει τις ΗΠΑ.
Γιατί η εµµονή µε τη θανατική ποινή;

«Ό,τι δε συµβαίνει στο χωριό µας, δε σηµαίνει ότι δε μας αφορά. Ο θεσµός της θανατικής ποινής, είναι ντροπή για το δυτικό πολιτισµό. Όπως είναι αντιφατικό να επεµβαίνει ο πρόεδρος Μπους κατά μιας πράξης ευθανασίας, πράγµα που συνέβη πρόσφατα (υπόθεση Σκιάβο), διότι δήθεν «η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή», ενώ την ίδια στιγµή στέλνει ανθρώπους στην ηλεκτρική καρέκλα, χώρια βέβαια τα θύµατα των στρατιωτικών επεµ­βάσεων».

Ωστόσο  η εσχάτη των ποινών εφαρµόζεται κατά κόρον και στον υπόλοιπο κόσµο.

«Σε χώρες όπως η Κίνα, το Ιράν κ.ά. η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη, αλλά οι κυβερνή­σεις τους δεν ισχυρίζονται ότι έχουν υιοθετήσει το χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Τα απολυταρχικά καθεστώτα σκοτώνουν µε συνοπτικές διαδικασίες πολιτικούς κρατού­µενους και αντιφρονούντες χωρίς ποινικό µητρώο. Όπως έκανε ο Χίτλερ και ο Στάλιν. Όπως κάνουν πάντα οι δικτατορίες. Στις Ηνωµένες Πολιτείες η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική, αλλά όχι λιγότερο φρικιαστική. Ενισχύεται από το θρησκευτικό φανατισµό, τις επιταγές της Παλαιάς Διαθήκης, που αποτελεί θεµελιώδες κείµενο για τους χριστια­νούς φονταμενταλιστές^[1]¹, αλλά επίσης και από το ρατσισµό, την κουλτούρα του µίσους και τη συλλογική φοβία για την εγκληµατικότητα».

Στην περίπτωση των serial–killers, η θανατική ποινή φαίνεται λιγότερο απαράδεκτη;

 «Όχι, όχι και πάλι όχι. Η θανατική ποινή είναι επίσηµο, κρατικό λιντσάρισµα, µια απο­τρόπαιη διαδικασία στην οποία συµµετέχουν δικαστές, δήµιοι, γιατροί, ηλεκτρολόγοι (που συντηρούν τις ηλεκτρικές καρέκλες), δεσμοφύλακες, παπάδες, δικηγόροι, κυβερ­νήτες Πολιτειών κ.λπ. Το σύστηµα της θανατικής ποινής είναι ένας ολόκληρος σκοτεινός κόσµος ο οποίος εξάλλου στοιχίζει πολύ ακριβά στους φορολογούµενους. Η ποινή σε ισόβια είναι «φτηνότερη», αλλά αυτό αποκρύπτεται από το κοινό, όπως αποκρύπτεται και το ότι το αµερικανικό σύνταγµα απαγορεύει «σκληρές και απάνθρωπες τιµωρίες». Όσο για τους serial-killers εξελίσσονται σε «serial» επειδή κανείς δεν τους σταµάτησε νωρίτερα. Η αµερικανική κοινωνία αδιαφορεί πλήρως για τους ψυχοπαθείς, όταν είναι φτωχοί και ταξικά περιθωριοποιηµένοι. Δεν υπάρχει ιατρική πρόνοια, υπάρχει µονάχα «Έγκληµα και τιµωρία^[2]²». Οι εννιά στους δέκα εγκληµατίες που εκτελούνται ανήκουν στα χαµηλότερα στρώµατα, στις κοινότητες των µαύρων, των Πορτορικανών και των Μεξικανών».

Πώς εξηγείται η επαναφορά της στις περισσότερες Πολιτείες;

«Η αύξηση της εγκληµατικότητας στη δεκαετία του ’80 -η οποία οφειλόταν σε δεκά­δες κοινωνικούς λόγους- καθώς και ο νεο-συντηρητισµός και η ρηγκανοµική^[3] έδωσαν το προβάδισµα στις πιο σκοταδιστικές δυνάμεις της αµερικανικής κοινωνίας. Αυτή τη στιγµή, οι ΗΠΑ πρέπει να θεωρούνται µια αστυνοµοκρατούµενη θεοκρατία. Σε τέτοιο καθεστώς η θανατική ποινή φαίνεται σύµφυτη, «φυσική». Αυτό δε σηµαίνει πως λείπουν οι αντιδράσεις. Αντιδράσεις υπάρχουν ακόµα και από θρησκευόµενους (έτσι κι αλλιώς, οι άθρησκοι συνιστούν µικρή µειοψηφία) που ερµηνεύουν το χριστιανισµό µε ανθρωπι­στικό τρόπο».

Και οι Αμερικανοί πώς αντιδρούν, αν αντιδρούν;

«Οι Αµερικανοί αποβλακώνονται από την προπαγάνδα και αγνοούν τι συµβαίνει έξω απ’ την αυλή τους. Ζουν σε µια µεγάλη, αλλά επαρχιακή χώρα. Η στάση τους είναι ανά­λογη του ερωτήµατος «µα, πώς ασχολείσαι µε τη θανατική ποινή, αφού δεν είναι εγχώριο πρόβληµα;». Παρ’ όλ’ αυτά, κάθε φορά που επίκειται η εκτέλεση κάποιου, όπως συνέβη πριν από λίγες µέρες στην Πολιτεία της Ιντιάνα, γίνονται κινητοποιήσεις µέχρι την ύστα­τη στιγµή. Μερικές φορές, πέντε λεπτά πριν την εκτέλεση, ο κυβερνήτης, που παίζει το ρόλο του Θεού, παραχωρεί χάρη και ο µελλοθάνατος σαπίζει στη φυλακή για το υπόλοι­πο της ζωής του. Σηµειωτέον ότι ο Τζορτζ Μπους, ως κυβερνήτης του Τέξας, δεν έδωσε ποτέ χάρη σε κανέναν».

Πιστεύεις ότι η θανατική ποινή λειτουργεί παραδειγματικά;

«Ναι. Από την ανάποδη. Οι κοινωνίες που εφαρµόζουν τη θανατική ποινή γεννούν όλο και περισσότερους εγκληµατίες. Η νοοτροπία της εκδίκησης, η αναγνώριση του δικαιώματος της εξουσίας να αφαιρεί -τελετουργικά- ανθρώπινες ζωές, οξύνει το µίσος και αυξάνει την εγκληµατικότητα. Ακόµα και για όσους πιστεύουν στις δέκα εντολές -πράγ­µα αυτόχρηµα γελοίο- στην περίπτωση αυτή παραβιάζουν την έκτη: «Ου φονεύσεις»»

Ιω. Σωτήρχου, εφημ. Ελευθεροτυπία, 06/04/2005

[1] Φονταμεταλισμός= η τάση για επιστροφή στις πηγές της θρησκείας, ο θρησκευτικός συντηρητισμός και η αντιπαράθεση προς τις φιλελεύθερες και τις νεωτεριστικές τάσεις.
[2] Έργο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
[3] Ο όρος «ρηγκανομική» αποτελεί νεολογισμό και υπονοεί το νομικό σύστημα που εφαρμόστηκε την περίοδο της προεδρίας του Ρ. Ρήγκαν.
Παρατηρήσεις: 

Α. Με αφορμή την πρόσφατη εκτέλεση του Τρόι Ντέιβις (Σεπτέμβριος 2011, Τζόρτζια, ΗΠΑ) συζητάτε στην τάξη σας το θέμα της θανατικής ποινής. Να παρουσιάσετε τους συμμαθητές σας το περιεχόμενο της παραπάνω συνέντευξης σε 100-120 λέξεις.

(Μονάδες 25)

Β1. Σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων να διατυπώσετε  την άποψή σας για το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος: «Ό,τι δε συµβαίνει στο χωριό µας, δε σηµαίνει ότι δε μας αφορά».

(Μονάδες 10)

Β2. Με ποιες μεθόδους αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος («Σε χώρες εγκληµατικότητα»);

(Μονάδες 6)

Β3. Ποιες προκείμενες στηρίζουν το συμπέρασμα ότι «είναι αντιφατικό να επεµβαίνει ο πρόεδρος Μπους κατά μιας πράξης ευθανασίας»; (δεύτερη παράγραφος, «Ό,τι δε συµβαίνει… επεµ­βάσεων»). Να αξιολογήσετε το συλλογιστικό επιχείρημα ως προς την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητά του.

(Μονάδες 4)

Β4. α. Ποια τεκμήρια χρησιμοποιούνται στην τέταρτη παράγραφο («Όχι… Μεξικανών»);

(Μονάδες 2,5)

β. Ποιοι τρόποι  και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιούνται στην πέμπτη παράγραφο («Η αύξηση… τρόπο»);

(Μονάδες 5)

Β5.  α. Γιατί χρησιμοποιούνται οι παύλες και τα εισαγωγικά εντός της έβδομης παραγράφου («Ναι… φονεύσεις»»);

(Μονάδες 2)

β. Να εντοπίσετε από τις δυο τελευταίες παραγράφους του κειμένου δύο φράσεις στις οποίες  χρησιμοποιείται η συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας.

(Μονάδες 2)

Β6. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να δώσετε ένα συνώνυμο που να ανταποκρίνεται στο νόημα του κειμένου: επεμβάσεων, ισχυρίζονται, απολυταρχικά, ενισχύεται, θεμελιώδες, οξύνει, παραβιάζουν».

(Μονάδες 3,5)

Γ.  Με αφορμή τη συζήτηση που έγινε στη τάξη σας για την εκτέλεση του Τρόι Ντέιβις (Σεπτέμβριος 2011, Τζόρτζια, ΗΠΑ – βλ. ερώτηση Α) αποφασίσατε ως μαθητική κοινότητα να συντάξετε σχετικά άρθρα για τη σχολική σας εφημερίδα, ώστε να προσεγγιστεί πολύπλευρα το ζήτημα της θανατικής ποινής. Σε εσάς έχει ανατεθεί να εξετάσετε αν η εσχάτη των ποινών έχει θέση σε ένα σύγχρονο ανθρωπιστικό σωφρονιστικό σύστημα και αν η παροχή ανθρωπιστικής παιδείας μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση άποψης πάνω στο ζήτημα. (500 περίπου λέξεις)

(Μονάδες 40)

ΠΗΓΗ