ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ: Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της

 

   

Παναγιώτης Σωτήρης, Ο πλανήτης «φλέγεται»: Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ Το κείμενο ανακτήθηκε από: https://www.tovima.gr/2021/07/05/science/o-planitis-flegetai-i-klimatiki-allagi-einai-edo/ (05-07-2021).

Οι φετινοί καύσωνες σε διάφορες περιοχές του πλανήτη έρχονται να υπογραμμίσουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και εξελίσσεται σε βέβαιη κλιματική καταστροφή.

Παρότι υπολογίζεται ως μια μεσοσταθμική αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, εντούτοις τα φαινόμενα που σχετίζονται με αυτή είναι ιδιαίτερα έντονα. Και η εμφάνιση ολοένα και πιο συχνών μεγάλων καυσώνων είναι ένα χαρακτηριστικό φαινόμενο που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή.

Το 2019 η Ευρώπη αντιμετώπισε ένα από ένα μεγαλύτερα κύματα καύσωνα της ιστορίας. Εκτιμάται ότι σε αυτό οφείλονταν 2500 νεκροί. Μια μελέτη (https://www.nature.com/articles/d41586-019-02071-z) εκτίμησε ότι η κλιματική αλλαγή έκανε αυτό τον καύσωνα πέντε φορές πιο πιθανό σε σύγκριση με την περίπτωση να μην είχαμε κλιματική αλλαγή.

Τo 2016 μια μελέτη των Εθνικών Ακαδημιών των ΗΠΑ (https://www.nap.edu/download/21852) υποστήριξε ότι η συσχέτιση ανάμεσα στα ακραία καιρικά φαινόμενα και την κλιματική αλλαγή γίνεται πια άμεση. Τα φαινόμενα πολύ υψηλών θερμοκρασιών στο Βόρειο Ημισφαίριο το 2018 και τα οποία αφορούσαν το 22% των κατοικημένων και καλλιεργημένων εκτάσεών του, επίσης αποδόθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική αλλαγή που επάγεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Τα κύματα καύσωνα δεν γίνονται μόνο μεγαλύτερα ή πιο συχνά, αλλά και αρχίζουν και καταγράφονται σε περιοχές όπου οι κάτοικοι δεν είναι συνηθισμένοι στις υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο για περισσότερα θύματα, π.χ. γιατί σε τέτοιες περιοχές οι κάτοικοι δεν συνηθίζουν να έχουν κλιματιστικά στα σπίτια.
Και το πρόβλημα είναι ότι όσο πολλαπλασιάζονται τα περιστατικά ακραία υψηλών θερμοκρασιών, τόσο κινδυνεύουμε να φτάσουμε σε μια συνθήκη που θα είναι κυριολεκτικά αβίωτη. Δηλαδή, μια συνθήκη στην οποία η ανθρώπινη επιβίωση δεν θα είναι εφικτή σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό έχει να κάνει επίσης και με τον συνδυασμό ανάμεσα σε υψηλές θερμοκρασίες (άνω των 35 βαθμών Κελσίου) και υψηλή υγρασία, κατάσταση στην οποία ο μηχανισμός της εφίδρωσης δεν λειτουργεί και διαμορφώνεται η δυνάμει θανατηφόρα συνθήκη της υπερθερμίας. Θα έχουμε πλέον περιοχές που για σημαντικό διάστημα θα αντιμετωπίζουν ακραία ζέστη και υψηλή υγρασία, από ένα σημείο και μετά ακατοίκητες.
Πέρα από το λιώσιμο των πάγων που το βλέπουμε να επιταχύνεται διαρκώς και επιπτώσεις και ως προς τη στάθμη της θάλασσας και άρα την επιβίωση περιοχών, ιδίως νησιωτικών, υπάρχει και το λιώσιμο του πέρμαφροστ, δηλαδή του μόνιμα παγωμένου υπεδάφους σε περιοχές όπως η Αλάσκα ή η Σιβηρία. Το λιώσιμο του παγωμένου υπεδάφους ενδιαφέρει πρώτα από όλα γιατί είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής αλλά και μπορεί να την επιτείνει, γιατί η διαδικασία αυτή απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, που είτε ήταν εγκλωβισμένα στον πάγο είτε παράγονται από την αποσύνθεση των οργανισμών που ήταν εγκλωβισμένοι στον πάγο. Πέραν, όμως, αυτών των επιπτώσεων, δημιουργούνται και άμεσα προβλήματα για τους ανθρώπους που ζουν σε αυτές τις περιοχές.

Ήδη από πέρσι ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός προειδοποιεί ότι υπάρχει πιθανότητα 20% η μέση παγκόσμια θερμοκρασία να φτάσει ανάμεσα στο 2020 και το 2024 την αύξηση 1,5 βαθμού Κελσίου σε σχέση με το μέσο επίπεδο πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, αύξηση που υποτίθεται ότι είναι το όριο που πρέπει να σταματήσει με βάση τη

συμφωνία του Παρισιού του 2015. Δηλαδή, σύντομα θα είμαστε εκεί ακριβώς που υποτίθεται ότι θέλουμε να αποφύγουμε να πάμε.

Όλα αυτά δείχνουν πόσο κρίσιμα είναι τα πράγματα. Η εποχή των γενικόλογων διακηρύξεων έχει περάσει. Ή θα υπάρξουν άμεσες δράσεις – που σημαίνει εκτός των άλλων δραστικές αλλαγές ακόμη και στην καθημερινότητα των ανθρώπων στις αναπτυγμένες χώρες (για παράδειγμα με ριζική μείωση της χρήσης του ιδιωτικού αυτοκινήτου ή του αεροπλάνου), ή ο πλανήτης δεν θα αντιμετωπίζει απλώς σύντομα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά κυρίως περιοχές ολόκληρες που θα είναι κυριολεκτικά αβίωτες.

Κείμενο 2. Σωτήρης Σιαμανδούρας, [Ο κόσμος θέλει γιατροπόρεμα]

Το κείμενο προέρχεται από δημοσίευση του εκπαιδευτικού Σωτήρη Σιαμανδούρα σε κοινωνικό δίκτυο τις μέρες των μεγάλων πυρκαγιών στην Εύβοια και Αττική (καλοκαίρι 2021).

Την πρώτη μέρα που άρχισε να πέφτει στάχτη από τον ουρανό, πήγα κι αγκάλιασα ένα δέντρο να παρηγορηθούμε. Δεν μπορέσαμε να σώσουμε τον κόσμο, καίγεται, σαν να είναι ο πυρετός του αυτός.

Ξύπνησα πάλι σήμερα μυρίζοντας καπνό, έσυρα τα πόδια μου στην κίτρινη πόλη φορώντας μάσκα. Είναι αποπνικτικά, δεν γίνεται χωρίς. Κάθομαι κλεισμένος σε ένα δωμάτιο όπου πρόλαβα κι έβαλα κλιματιστικό, το υπόλοιπο σπίτι μυρίζει καμένο. Είμαι ένα ποντίκι που γράφει. Τα ΜΑΤ είναι στη γωνία Αλεξάνδρας όπως πάντα, και οι εκκλησίες κάνουν εκκλήσεις στον Θεό να σβήσει τη φωτιά. Δεν ξέρω τι αίτημα να βάλω. Περισσότερους δασοφύλακες και λιγότερο καπιταλισμό; Στην Κίνα βλέπω πέτυχαν ανάπτυξη σχήματος V. Άφησαν στην άκρη το σχέδιο να πρασινίσουν, γιατί υπάρχει και ανταγωνισμός. Σταμάτησαν να σπέρνουν δάση και άρχισαν να χτίζουν πυρηνικά σιλό. Φαίνεται τόσο μεγάλος ο κόσμος πια. Πέρα από το χέρι μας. Σ’ αυτό τον μεγάλο κόσμο, η Ελλάδα είναι ένας μικρούλης κήπος που ξεραίνεται.

Επόμενο πρωθυπουργό θα ήθελα να ψηφίσω κάποιον κηπουρό. Βασικά να είναι δύο. Να είναι και μια αγρότισσα με ροζιασμένα χέρια. Κι έναν δασοφύλακα. Να περνούν τη μέρα τους πάνω από τη γη, εδώ να σπέρνουν, εκεί να καθαρίζουν. Να κάθονται μετά κάτω από ένα δέντρο να τσιμπολογάνε. Και μία νοσοκόμα επίσης, θα ήθελα να ψήφιζα. Πρόεδρο της Δημοκρατίας μακάρι να μπορούσαμε να κάνουμε ένα παιδί. Από αυτά που μεγάλωσαν στην κρίση και την πανδημία. Να κάνει γιορτές και να φωνάζει τις συμμαθήτριές της. Πολύ καλύτερα από τις σημερινές γιορτές. Τελικά, δεν ξέρω τι να κάνω ή τι να πω.

Διορίστηκα στην εκπαίδευση. Δεν ξέρω πού ακριβώς. Ίσως σε κάποιο από τα μέρη της Εύβοιας που καίγονται. Όπου πάω, θα οργανώσω αναδασώσεις. Θα φροντίσω το κάθε παιδί να υιοθετήσει ένα δέντρο. Θα κάνω φίλους, έναν κηπουρό, μια αγρότισσα, έναν δασοφύλακα, μια νοσοκόμα. Ο κόσμος θέλει γιατροπόρεμα.

Κείμενο 3. Μιχάλης Γκανάς, Στα καμένα
Ο Μιχάλης Γκανάς είναι Έλληνας ποιητής και στιχουργός. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Στίχοι, Εκδόσεις Μελάνι, και έχει μελοποιηθεί από τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα (Τόσα χρόνια μια ανάσα).

Έλα να πάμε στα καμένα,
στον Υμηττό και στην Αυλώνα,
πουλιά και πεύκα συλλογίσου
ενός καμένου παραδείσου,
δέντρα που ήτανε φαντάσου
και στη σκιά τους ξεκουράσου.

Έλα και πάρε με μαζί σου
στην κυριακάτικη εκδρομή σου,
βγάλε με στο χλωρό κορμί σου,

στις εκβολές του παραδείσου.

Έλα να πάμε στα καμένα,
δε μας χωράει πια το σπίτι,
έρχονται δύσκολες ημέρες
μουτζουρωμένες σαν Δευτέρες,
έρχονται φλόγες απ' τα δάση
και μια φωτιά να μας δικάσει,
μέσα στο πύρινό της χνότο,
από τον έσχατο ως τον πρώτο.

Έλα να βγούμε απ' το σπίτι
ξανά σε δρόμους και πλατείες,
πάρε και τα παιδιά μαζί σου
εδώ, στο χείλος της αβύσσου,
κι άφησε μόνη στο τραπέζι
την τηλεόραση να παίζει,
να δείχνει έγχρωμο τον πόνο
δίπλα σ' ένα φιλέτο τόνο,
να δείχνει φονικά και φλόγες,
τσόντες, πολιτικούς και ρώγες,
ενώ εμείς θα 'χουμε φτάσει
στο σταυροδρόμι του εξήντα¹
με τα παιδάκια μας στον ώμο,
για να μας δείχνουνε το δρόμο.

ΘΕΜΑΤΑ
Θέμα A

Α1. Να παρουσιάσετε συνοπτικά σε 80-90 λέξεις τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σύμφωνα με το Κείμενο 1.

  Μονάδες 15 

Θέμα Β

Β1. Να εξηγήσετε το νόημα των επιθυμιών που εκφράζει στην τρίτη παράγραφο ο συντάκτης του Κειμένου 2 (50-60 λέξεις).

 Μονάδες 10

Β2. α. Να εντοπίσετε στο Κείμενο 1, καταγράφοντας και από ένα σχετικό χωρίο:
1. δύο μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί ο συντάκτης για να πείσει για τη σχέση κλιματικής αλλαγής και υψηλών θερμοκρασιών σε πολλές περιοχές του πλανήτη, (Μονάδες 6)
2. ένα μέσο πειθούς που χρησιμοποιεί ο συντάκτης για να στηρίξει την ανησυχία του για πιθανή αποτυχία των έως τώρα προσπαθειών για την αναχαίτιση των συνεπειών της κλιματικής
αλλαγής. (Μονάδες 3)

β. Να συγκρίνετε τα Κείμενα 1 και 2 ως προς:
1. τη λειτουργία της γλώσσας και
2. το κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο.

Να εξηγήσετε τις διαφορές με βάση την πρόθεση των συντακτών τους. (Μονάδες 6)

Μονάδες 15 

Β3. α. Στο Kείμενο 2 κυριαρχεί η εικόνα ενός κόσμου που νοσεί. Να εντοπίσετε δύο διαφορετικά σχήματα λόγου με τα οποία αποδίδεται αυτή εικόνα, καταγράφοντας και τα σχετικά χωρία.

(Μονάδες 6) 

β. Να καταγράψετε:
1. ένα χωρίο του Κειμένου 1 στο οποίο ο συντάκτης του εκφράζει πρόβλεψη.
2. ένα χωρίο του Κειμένου 2 στο οποίο ο συντάκτης του εκφράζει:
i. 1. επιθυμία / ευχή.
ii. 2. αποφασιστικότητα / βεβαιότητα. (Μονάδες 9)

Μονάδες 15 

Θέμα Γ
Γ1. Τι προτείνει το ποιητικό υποκείμενο στη σύντροφό του και γιατί; Να απαντήσετε με αναφορά σε τρεις κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).

Μονάδες 15

 Θέμα Δ
Δ1. «Όλα αυτά δείχνουν πόσο κρίσιμα είναι τα πράγματα. Η εποχή των γενικόλογων διακηρύξεων έχει περάσει. Ή θα υπάρξουν άμεσες δράσεις – που σημαίνει εκτός των άλλων δραστικές αλλαγές ακόμη και στην καθημερινότητα των ανθρώπων στις αναπτυγμένες χώρες (για παράδειγμα με ριζική μείωση της χρήσης του ιδιωτικού αυτοκινήτου ή του αεροπλάνου), ή ο πλανήτης δεν θα αντιμετωπίζει απλώς σύντομα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά κυρίως περιοχές ολόκληρες που θα είναι κυριολεκτικά αβίωτες».
Ο συντάκτης του Κειμένου 1 θεωρεί απαραίτητη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης εκτός των άλλων και την αλλαγή στην καθημερινότητα των ανθρώπων στις αναπτυγμένες χώρες. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παραπάνω άποψη και γιατί; Θεωρείτε ότι μια τέτοια αλλαγή είναι επαρκής για την αντιμετώπιση του προβλήματος; Να τεκμηριώσετε τις απόψεις σας.
Το κείμενό σας να έχει τη μορφή ενός άρθρου που θα αποστείλετε για δημοσίευση στον διαδικτυακό τόπο που δημοσιεύτηκε και το Κείμενο 1.

Μονάδες 30

 

1 υπαινίσσεται την εσωτερική μετανάστευση από την ύπαιθρο στα μεγάλα αστικά κέντρα, στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

ΠΗΓΗ