Κριτήριο Αξιολόγησης: Mobile Youth και Ο σύγχρονος άνθρωπος και ο καταναλωτισμός

1ο κείμενο

Mobile Youth

  Ένα μάθημα που άφησα πίσω μου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ζει αυτές τις μέρες τις καλύτερές του ώρες. Το μάθημα εξετάζει τις καλόβολες -δε δίστασα ποτέ μου και δε διστάζω ούτε και τώρα να τις αξιολογήσω- καταναλωτικές συμπεριφορές και το έχει αναλάβει σήμερα η συνάδελφος Μπέττυ Τσακαρέστου.

Όταν εγώ το ξεκίνησα πριν από αρκετά χρόνια  κεντρική μου επιδίωξη ήταν να αντικρούσω ή έστω να μετριάσω το πολύ διαδεδομένο τότε κατηγορητήριο κατά της «μάστιγας του καταναλωτισμού». Σύμφωνοι, αγαπητοί, κατακριτέα, όντως, η έμμονη προσήλωση στην απόκτηση όλο και περισσότερων χρηστικών ή/ και άχρηστων υλικών αγαθών, συχνά υπεράνω των οικονομικών δυνατοτήτων μας. Μεμπτά επίσης τα εμφανώς ζηλόφθονα και ανταγωνιστικά ξεπαραδιάσματά μας- κάνω ό, τι μπορώ για να βγάλω το μάτι του γείτονα, για να φανώ ισάξιος, αν όχι και ανώτερός του (το τι είμαι παύει συνεπώς πια να μετράει). Καθώς όμως η τάση ολοένα και γενικευόταν- η αλόγιστη κατανάλωση διόλου δεν άργησε βέβαια ν’ αποκτήσει την ετικέτα «μαζική»-, μήπως η κριτική σπουδή, ηθελημένα και από θέση ελιτίστικης προκατάληψης, παραγνώριζε την κατ’ εξοχήν δημοκρατική διάσταση του φαινομένου; Την ανάδειξη, δηλαδή, του αναφαίρετου δικαιώματος όλων ανεξαιρέτως των ατόμων- όχι μόνο των λίγων κι εκλεκτών- στην καλοπέραση. Μήπως μετά από τη λαϊκή κατάκτηση της πρόσβασης των πολλών στη γνώση είχε επί τέλους έρθει κι η ευλογημένη ώρα να χαρεί ο καθένας μας λογής λογής απολαυστικές εμπειρίες; Βλέποντάς το έτσι το πράγμα, η ευδαιμονιστική/ ηδονιστική ροπή των συνανθρώπων μας, γύρω μας και παραπέρα, δε μπορούσε πια να στιγματίζεται ως μιμητική/ ανταγωνιστική και οι καταναλωτικές τους πρακτικές αποκτούσαν πλέον έναν απελεύθερο, καλώς εννοούμενο ατομιστικό, βιωματικό, έλεγα ήδη τότε, μπούσουλα. 

   Τα ξαναλέω και τα ξαναεμπιστεύομαι σήμερα όλα αυτά, ύστερα και παρά την ομόθυμη πλέον παραδοχή ότι η οικονομική κρίση που δοκιμάζει τις αντοχές μας- διεθνώς και ειδικότερα βέβαια στη χώρα μας- έχει τις ρίζες της στο ότι σπεύσαμε όλοι να συμμετάσχουμε σ’ ένα ξέφρενο πανηγύρι, που οφείλαμε βέβαια να τις ξεπληρώσουμε, με δανεικά, που αυτά, ένας θεός ξέρει πώς και γιατί, τα θεωρούσαμε αγύριστα, με πρότυπα και αξίες παρμένες από το καμποτίνικο lifestyle κι απ’ όλα τ’ άλλα τα μασκαραλίκια που μας πλασάραν. Να ρωτήσω όμως εδώ κάτι: Είμαστε βέβαιοι, τελικά, πως μ’ αυτές τις τελευταίες αρχές γαλουχηθήκαμε; Θα θυμίσω πως όλα αυτά τα χρόνια κι ενόσω ξοδευόμαστε απερίσκεπτα για την πρόσκαιρη καλοπέρασή μας, δεσπόζουσα παρέμενε η καταγγελία του άκρατου καταναλωτισμού. Ως και εκθέσεις στις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις βάζαμε τα παιδιά να γράφουν για  τις ολέθριες συνέπειες των φαύλων επιλογών μας υπέρ του επιδεικτικού λούσου, της χλιδάτης μάρκας και ούτω καθεξής.

   Το πίστεψε ωστόσο ποτέ κανείς αυτό το ανάθεμα; Τολμώ να πω, ευτυχώς όχι! Και συμπληρώνω πως αν κανείς μας δεν το’ χαψε ποτέ πρόθυμα, πάει να πει πως ήταν ένα πέρα για πέρα κίβδηλο παραμύθι. Τα θέλαμε και τ’ αξίζαμε τα ωραία αξεσουάρ μας που δίναν στην καθημερινή μας ζωή  νόημα, τη στόλιζαν και την ομόρφαιναν όπως της έπρεπε.

   Κι αν δεν είχε μεσολαβήσει η μαχητική αυτή διεκδίκηση για την καταξίωση των βοηθητικών ηλεκτρικών συσκευών αλλά και των διασκεδαστικών γκάντζετ, του αρωματικού αφρόλουτρου, του μπάνικου αλλά και τόσο χαϊδευτικού για την επιδερμίδα μας ρούχου, του μυρωδάτου καφέ με ονομασία προέλευσης, της αεράτης κι ανέμελης ιστιοσανίδας, για την ανακατανομή, με δυό λόγια, του δικαιώματος στην απολαυστική ζωή, από ποιόν θα παίρνανε άραγε τη σκυτάλη τα σημερινά ξύπνια, ευρηματικά κι εξ ορισμού όμορφα νέα παιδιά;  Κεκτημένα κι αναπαλλοτρίωτα τα παρέλαβαν όλα αυτά, και χωρίς έτσι να χάνουν πολύτιμο χρόνο και να μπαίνουν σε μπελαλήδικους κόπους, στρωθήκαν στις δικές τους ακόμα πιο απολαυστικές ασχολίες.

   Καταναλώνω δεν σημαίνει ότι ψωνίζω παθητικά κι αδιαμαρτύρητα ό,τι έχει να μου προτείνει, ερήμην μου, η αγορά, παρά συμμετέχω κι εγώ με τον τρόπο μου και με τις σαφώς διατυπωμένες προτεραιότητες κι επιθυμίες μου στην παραγωγική διαδικασία. Κι από την άλλη μεριά- κι εδώ βέβαια βοηθούσε πολύ η σύγχρονη τεχνολογία της δικτύωσης και της διασύνδεσης με ομονοούντα άτομα απ’ όλον σχεδόν τον πλανήτη-το να μένω να χαίρομαι μόνος μου δεν έχει και τόσο γούστο. Όσο περισσότερο μοιράζομαι το κέφι μου, όπως και τις ανάγκες μου, με άλλους, τόσο το καλύτερο.

Δ. Ποταμιάνος, Πρωταγωνιστές, 16/01/2012

Ο σύγχρονος άνθρωπος και ο καταναλωτισμός

   Ο Καταναλωτισμός στην κοινωνία που ζούμε είναι ουσιαστικά το μεγαλύτερο χαρακτηριστικό της και επηρεάζει την προσωπικότητα μας ενώ κάποιοι φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι διαμορφώνει εξολοκλήρου την προσωπικότητα μας. Σαν φιλοσοφία ο καταναλωτισμός βασίζεται στην χρόνια και μόνιμη αγορά και κατανάλωση νέων προϊόντων η υπηρεσιών με λίγη η και ελάχιστη προσοχή στης πραγματικές ανάγκες του κόσμου.  Βασίζεται εξολοκλήρου στο καπιταλιστικό σύστημα και τρόπο ζωής και κινείται με τον σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους για τις επιχειρήσεις.

   Ο καταναλωτισμός γεννήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα σαν μέσο ικανοποίησης των αναγκών του ατόμου και με την άνοδο του καπιταλισμού και του προσωποκεντρισμού έγινε το δημοφιλέστερο χαρακτηριστικό της ζωή μας. Οι άνθρωποι πια προσπαθούν όσο το δυνατόν περισσότερο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους και να εκπληρώσουν τα όνειρα τους. Στην προσπάθεια για ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο και την ανάγκη της μεσαίας τάξης να ξεχωρίσει γεννήθηκαν αρκετά προϊόντα τα οποία είχαν ως στόχο την ανάδειξη μάλλον των διαφορών μεταξύ των τάξεων και των δυνατοτήτων που είχε κάθε μία για να απολαύσει της διάφορες ανέσεις.

   Στα οφέλη που προσέφερε ο καταναλωτισμός είναι η πρόοδος των διαφόρων υπηρεσιών και προϊόντων, ο άνθρωπος πια αλλάζει σχεδόν καθημερινά ρούχα, αγοράζει το πανάκριβο άρωμα και δίνει εκατομμύρια για να πάρει τo αμάξι των ονείρων του. Ο Δυτικός πολιτισμός δημιούργησε μία πολύ όμορφη βιτρίνα και έκλεισε σε αυτή ό, τι πιο γοητευτικό και όμορφο μπορούσε να φανταστεί ο άνθρωπος.

   Έξω από αυτή τη βιτρίνα όμως τι απέμεινε, τι έχασε η ανθρωπότητα για να κερδίσει το όμορφο άρωμα και την γοητεία της ασυδοσίας και του πλούτου και τέλος τι είναι αυτό που έχασε ο ίδιος ο άνθρωπος, ποιο είναι το τίμημα που πλήρωσε για να έχει αυτές τις ανέσεις;

   Παρόλη την ψευδαίσθηση που πολλά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπαθούν να πουλήσουν με την κορύφωση το λεγόμενο Αμερικάνικο όνειρο που οι ίδιοι οι Αμερικάνοι έχουν αποδεχθεί ότι έχει αποτύχει σαν σκέψη, η πραγματικότητα είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτό τον κόσμο δουλεύουν σε μία δουλειά που σιχαίνονται, αγοράζουν πράγματα που δεν χρειάζονται για να εντυπωσιάσουν ανθρώπους που ούτε καν τους συμπαθούν.

   Η πίεση που προκαλείται από τα δεδομένα της κοινωνικής πραγματικότητας έχει δημιουργήσει δυστυχισμένους ανθρώπους που δεν τους χωράει η ζωή τους. Τελικά ο καταναλωτισμός σαν ιδέα μεταμορφώθηκε από προσπάθεια να καλυφθούν οι ανάγκες των ανθρώπων στο να τις μεγαλώσει να τις μεγιστοποιήσει και να καθιστά το άτομο ψυχολογικά μονίμως να νοιώθει κενό και ανολοκλήρωτο.

Κείμενο από το διαδίκτυο

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α.

1. Δώστε ένα σύντομο ορισμό για την έννοια «καταναλωτισμός» αξιοποιώντας στοιχεία και από τα δύο κείμενα.

Μονάδες 4

2. Ο συγγραφέας του 1ου κειμένου απαντά σε όσους στρέφονται κατά του καταναλωτισμού. Ποια είναι τα επιχειρήματά του;

Μονάδες 3

3. Τι είναι για το συγγραφέα του 1ου κειμένου τελικά ο καταναλωτισμός;

Μονάδες 3

4. Ο συγγραφέας του 2ου κειμένου έχει διαφορετική άποψη για την έννοια του καταναλωτισμού από αυτή του συγγραφέα του 1ου κειμένου. Ποια είναι η δική του θέση για τον καταναλωτισμό;

Μονάδες 3

5. Κατά τη γνώμη σας, πώς ο καταναλωτισμός δημιουργεί δυστυχισμένους ανθρώπους, όπως αναφέρεται στο 2ο κείμενο;

Μονάδες 4

6. Ποια είναι η «ψευδαίσθηση» που προσπαθούν να μεταδώσουν τα ΜΜΕ, όπως, αναφέρεται στο 2ο κείμενο;

Μονάδες 3

Β.

1. Στο κείμενο 1 επιλέγεται η ενεργητική σύνταξη και το α' πρόσωπο. Τι προσδίδουν τα στοιχεία αυτά στο λόγο;

Μονάδες 7

2. Η 1η παράγραφος του κειμένου 2 αναπτύσσεται με τη μέθοδο του ορισμού. Γιατί επιλέχθηκε η χρήση της;

Μονάδες 7

3. Ο συγγραφέας του κειμένου 1 κάνει χρήση παραδειγμάτων. Βρείτε τουλάχιστον μία τέτοια περίπτωση στο κείμενο και σχολιάστε το σκοπό της.

Μονάδες 6

Γ. Λαμβάνετε μέρος στη Βουλή των εφήβων κι επιλέγετε να αναφερθείτε στο φαινόμενο του καταναλωτισμού. Αναφερθείτε στα θετικά και αρνητικά του αποτελέσματα. (400-500 λέξεις).

Μονάδες 60