ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ-ΥΦΟΣ

ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΚΑΙΡΟ

Περιεχόμενο:	·         Θέμα του αποτελεί ένα γεγονός της επικαιρότητας που παρουσιάζεται με αντικειμενικό τρόπο. ·         Δημοσιεύεται σε εφημερίδα.
Γλώσσα:	·         Δηλωτική, αναφορική με στοιχεία καθημερινού λόγου (α’ και γ’ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού). ·         Στα επιστημονικά άρθρα εντοπίζουμε ειδικό λεξιλόγιο.
Ύφος:	·         Επίσημο, σοβαρό, αντικειμενικό
Σκοπός:	·         Πληροφόρηση-ενημέρωση του αναγνώστη για τα καθημερινά γεγονότα. ·         Διαμόρφωση γνώμης και άποψης για την επικαιρότητα.

ΟΜΙΛΙΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟ

Περιεχόμενο:	·         Θέμα της είναι ένα γεγονός της επικαιρότητας. ·         Υπάρχουν αντικειμενικά στοιχεία αλλά κυριαρχούν τα υποκειμενικά σχόλια.
Γλώσσα:	·         Δηλωτική και συνυποδηλωτική με στοιχεία καθημερινού λόγου (α’ και γ’ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού, μεταφορές) για την προσέγγιση του αναγνώστη.
Ύφος:	·         Επίσημο, σοβαρό, αντικειμενικό ·         Οικείο, προσωπικό.
Σκοπός:	·         Έκφραση απόψεων του ομιλητή, ενημέρωση, προβληματισμός, διαμόρφωση γνώμης.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟ

Περιεχόμενο:	·         Θέμα της επιστολής είναι η πληροφόρηση του αποδέκτη για γεγονότα της επικαιρότητας ή ·         τη γνωστοποίηση των απόψεων του συντάκτη της.
Γλώσσα:	·         Δηλωτική (επίσημη και σοβαρή) και ·         συνυποδηλωτική (με στοιχεία καθημερινού λόγου). - Εξαρτάται από τον αποστολέα και τον αποδέκτη.
Ύφος:	·         Επίσημο, σοβαρό, αντικειμενικό ·         Οικείο, προσωπικό.
Σκοπός:	·         Έκφραση απόψεων του συντάκτη της επιστολής, ενημέρωση των αποδεκτών.

ΔΟΚΙΜΙΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ

Περιεχόμενο:	Θεωρητική προσέγγιση με διαχρονικό ενδιαφέρον ενός επιστημονικού ή εγκυκλοπαιδικού θέματος
Γλώσσα:	·         Αισθητικά επεξεργασμένη (δηλωτική), με πλούσιο λεξιλόγιο (αποδεικτικό δοκίμιο). ·         Λογοτεχνική –συνυποδηλωτική (στοχαστικό δοκίμιο)
Ύφος:	·         Επίσημο, σοβαρό, αντικειμενικό (αποδεικτικό δοκίμιο) ·         Προσωπικό, οικείο, λογοτεχνικό (στοχαστικό δοκίμιο)
Σκοπός:	·         Μετάδοση γνώσεων, πειθώ, ενημέρωση (αποδεικτικό) ·         Ανάπτυξη προβληματισμού, τέρψη (στοχαστικό).

<script async src="//pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js"></script>
<ins class="adsbygoogle"
     style="display:block; text-align:center;"
     data-ad-layout="in-article"
     data-ad-format="fluid"
     data-ad-client="ca-pub-3568332112715202"
     data-ad-slot="7010502420"></ins>
<script>
     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>

ΥΦΟΣ (Μη Λογοτεχνικό κείμενο)

  Το ύφος που επιλέγει κάθε φορά ο συντάκτης ενός κειμένου διαφοροποιείται ανάλογα με τον σκοπό συγγραφής του κειμένου και το επικοινωνιακό αποτέλεσμα που επιδιώκει.

Για να αξιολογήσουμε το ύφος του κειμένου είναι αναγκαίο να ελέγξουμε:

α) τη σύνδεση των προτάσεων:

v  Παρατακτική

v  Υποτακτική-διαδοχική υπόταξη

v  Ασύνδετο-πολυσύνδετο σχήμα

v  Μικροπερίοδος λόγος / μακροπερίοδος λόγος

β) τα σχήματα λόγου

γ) τις εγκλήσεις

δ) τα σημεία στίξης

ε) λεξιλόγιο: λαϊκό, λόγιο, ειδικό, επιστημονικό, εξεζητημένο κ.ά.

στ) επικράτηση ονοματικών συνόλων (επίσημο ύφος) ή ρηματικών (απλό, οικείο)

ζ) τα ρηματικά πρόσωπα

η) την αναφορική ή ποιητική χρήση της γλώσσας

θ) την ενεργητική ή παθητική σύνταξη

ι) τον λεκτικό πληθωρισμό ή τις σπάνιες λέξεις

ια) τον επικοινωνιακό στόχο του συγγραφέα (ενημέρωση, προτροπή, χιούμορ, συμβουλή…)

ιβ) το είδος του κειμένου (άρθρο, δοκίμιο, επιφυλλίδα, ομιλία…).

Είδη ύφους

Τυπικό ύφος

Ονομάζουμε αυτό που χρησιμοποιείται κατά κανόνα στον

·         γραπτό λόγο (σε κείμενα της δημόσιας διοίκησης, επιστημονικά, νομικά, εκκλησιαστικά, δημοσιογραφικά κ.ά.) και

·         λιγότερο στον προφορικό λόγο (σε αγορεύσεις, διαλέξεις, πολιτικές ομιλίες, κηρύγματα κά.) και

·         εκφράσεις λόγιας προέλευσης, σύνταξη υποτακτική με μεγάλες περιόδους, κυριολεκτικό λόγο και μορφολογικούς τύπους που βρίσκονται πιο κοντά στην Καθαρεύουσα.

«Όλοι καλούνται να αντιληφθούν την πολυπλοκότητα και αλληλεξάρτηση των ζητημάτων που τίθενται, να συμβάλουν στην αναζήτηση των σωστών λύσεων και να δεσμευτούν σε συγκεκριμένες ενέργειες».

Οικείο –Άμεσο ύφος

Ονομάζουμε αυτό που χρησιμοποιείται συνήθως στον

·         προφορικό λόγο (σε συνομιλίες και συζητήσεις μεταξύ προσώπων που έχουν οικειότητα κ.ά.) και

·         λιγότερο συχνά στον γραπτό λόγο (σε κείμενα χιουμοριστικά , σε φιλικές επιστολές, σε ορισμένα λογοτεχνικά κείμενα κ.ά.).

·         περιέχει λεξιλόγιο και εκφράσεις λαϊκής προέλευσης, σύνταξη παρατακτική με μικρές περιόδους, συχνά ελλειπτικό και μεταφορικό λόγο και μορφολογικούς τύπους που βρίσκονται στη Δημοτική.

«Αναλογιζόμαστε άραγε πως για να κατασκευαστεί κάποιο ηλεκτρονικό αντικείμενο θα χρειαστεί κάποιο εργοστάσιο με κάποια καμινάδα που θα καταστρέψει τα πνευμόνια τις; Είναι αυτή πρόοδος ή μήπως και αυτό το αποτέλεσμα τις ανθρώπινης πλεονεξίας, που βλέπει το δέντρο και χάνει το δάσος, δεν είναι παρά θλιβερή εξέλιξη και όχι πρόοδος;». 

Επίσημο-Σοβαρό ύφος

·         Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί λέξεις, συνήθως λόγιες, συχνές σε λόγο που αφορά

·         δημόσιες υπηρεσίες, στη δημοτική, στη διοικητική, εκκλησιαστική, στρατιωτική κ.ά. γλώσσα, καθώς και σε

·         κάθε περίπτωση που χρειάζεται να δηλωθεί η επισημότητα που απαιτεί κάποια συγκεκριμένη περίσταση ή εκδήλωση, τις εθνικές γιορτές, λόγοι πολιτικών κ.ά.

«Η γνώση είναι οικονομικό αγαθό που δεν εξαντλείται με μία χρήση.  Αντίθετα μάλιστα, συνεχώς  συμβάλλει στη βελτίωση των ηθικών, αλλά και των υλικών όρων τις ζωής εκείνου που τη διαθέτει. Παράλληλα δε-ιδίως όταν συντηρείται και βελτιώνεται-συμβάλλει συνεχώς με αποφασιστικό τρόπο στην παραγωγική διαδικασία, έχει δηλαδή χαρακτήρα διαρκούς ‘’κεφαλαιουχικού αγαθού’’. Απ’ αυτή την οικονομική σκοπιά, η εκπαίδευση αποτελεί επένδυση μακροπρόθεσμης απόδοσης».

Ουδέτερο ύφος

Ονομάζουμε αυτό που χρησιμοποιείται περισσότερο στον

·         γραπτό λόγο (κείμενα περιγραφικά, γραπτές ανακοινώσεις, ειδήσεις κ.ά.) και

·         λιγότερο συχνά στον προφορικό λόγο (αναγγελίες, προφορικές ανακοινώσεις κ.ά.)

·         Περιέχει λεξιλόγιο και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται συχνά στην νέα ελληνική, σύνταξη παρατακτική και υποτακτική και τις κοινότερους από τις μορφολογικούς τύπους.

«Μια πιο γενική διατροφή με λιγότερο κρέας κάνει καλό όχι μόνο στην υγεία, αλλά και στους πολύτιμους φυσικούς πόρους σύμφωνα με μια νέα μελέτη».

Επιστημονικό ύφος

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί λέξεις (ειδικό λόγιο) που απαντούν σε περισσότερες από μια επιστήμες.

«Οι πιθανές εφαρμογές των εμβρυικών βλαστικών κυττάρων στην ιατρική είναι πάρα πολλές και δημιουργούν ελπίδες για τη θεραπεία ασθενειών τις οποίες σήμερα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει η επιστήμη. Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι ειδικοί συνιστούν την υπό επίβλεψη εφαρμογή της θεραπευτικής (όπως την ονομάζουν) κλωνοποίησης., ώστε να υπάρχει η αντιδιαστολή με την εφαρμογή της κλωνοποίησης για τη δημιουργία εμβρύων που θα εξελιχθούν σε κανονικά παιδιά».

Ειρωνικό ύφος

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί λέξεις ή φράσεις που χαρακτηρίζονται από ειρωνεία (δεικτική διάθεση) με τις οποίες κοροϊδεύει (χλευάζει) με λεπτό και υπαινικτικό τρόπο πρόσωπο και καταστάσεις και συνήθως υπαινίσσεται άλλο από αυτό που λέει. 

«Και τι δεν κάναμε για τα παιδιά! Τους προετοιμάσαμε ένα σίγουρο (;) μέλλον, τους εφοδιάσαμε με ξένες γλώσσες (σαν τον παπαγάλο του ποιήματος), τους κάναμε ‘’προοδευτικούς’’… για να τους εντάξουμε πιο εύκολα στους μηχανισμούς της τεχνοκρατίας. Και σ’ αντάλλαγμα όλων αυτών τους εξορίσαμε το πιο ουσιώδες πιστοποιητικό που έχει ανάγκη η ψυχή του ανθρώπου: την αγάπη, Εύγε μας!»

Διδακτικό ύφος

Ο συγγραφέας παρέχει πληροφορίες μέσω συμβουλών και προτροπών, με διάθεση να πείσει το κοινό μέσω διδαχής προσεγγίζοντας συναισθηματικά τον δέκτη.

«Δε θα έχουν όρια οι ικανότητές σου, αν κάνεις καθημερινά μερικά μικρά πράγματα για να τις βελτιώσεις. Η επιτηδειότητα και η τελειότητα έρχονται με έντονη εξάσκηση. Προσπαθώντας σιγά-σιγά δημιουργούμε κάτι καλύτερο. Γιατί μόνο όταν καταφέρεις μερικά πράγματα, θα μπορέσεις κάποτε να καταφέρεις πολλά, ακόμα και μεγάλα».

Γλαφυρό ή μέσο ύφος

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κοσμητικά επίθετα, σχήματα λόγου.

«Η εργασία είναι μεγαλύτερος δάσκαλος της ηθικής, ο φυσικότερος προπονητής και θεραπευτής του σώματος και της ψυχής, ο γενικότερος προστάτης του ανθρώπου. Είναι ουσία ακμής και δημιουργίας, αστείρευτη πηγή ευτυχίας και χαράς και αληθινή ζωοδότρα δύναμη του ανθρώπινου βίου».

Ρηματικά πρόσωπα (Μη Λογοτεχνικό κείμενο)

α’ ενικό	·         εκφράζει υποκειμενικό χαρακτήρα και απηχεί προσωπικές απόψεις, ·         αναδεικνύει εξομολογητικό ύφος, αλλά και ·         αναδύει προσωπικά βιώματα ·         εντοπίζεται κυρίως στο ημερολόγιο στην επιστολή, ·         στο στοχαστικό δοκίμιο, ·         στην αρχή και στο τέλος μιας ομιλίας.
δεύτερο ενικό πρόσωπο και πληθυντικό	·         προσδίδουν αμεσότητα, οικειότητα, παραστατικότητα, ζωντάνια, θεατρικότητα και ·         διάθεση πειθούς με την πρόκληση συναισθημάτων
α’ πληθυντικό	·         προσδίδει αμεσότητα και προσεγγίζει τον αναγνώστη, αφού ο συντάκτης εντάσσει και τον εαυτό του στο πρόβλημα. ·         δημιουργεί αίσθημα οικειότητας και προσεταιρίζεται την εύνοια του δέκτη
γ’ ενικό και πληθυντικό	·         προσδίδει κύρος και καθολική ισχύ στα λεγόμενα. ·         Ο συντάκτης αποστασιοποιείται από το πρόβλημα και το αντιμετωπίζει αντικειμενικά, αμερόληπτα. ·         Εντοπίζεται κυρίως στο αποδεικτικό δοκίμιο, στην επιφυλλίδα και στο άρθρο.

Ρηματικά πρόσωπα (Λογοτεχνικό κείμενο)

Τα ρηματικά πρόσωπα που χρησιμοποιεί ο δημιουργός για να προσδώσει συγκεκριμένο τόνο στο έργο του. Ειδικότερα:

α’ πρόσωπο	·         εκφράζει προσωπικές απόψεις ·         σκέψεις ·         εκτιμήσεις ·         βιώματα ·         έχει τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας ·         προσδίδει στην αφήγηση εμπιστευτικό και εξομολογητικό χαρακτήρα  αλλά και ·         αμεσότητα-πειστικότητα-αληθοφάνεια-ζωντάνια
β’  πρόσωπο	·         Η αφήγηση σε δεύτερο πρόσωπο ενδέχεται να είναι επί της ουσίας ένας μονόλογος με τον αφηγητή να απευθύνεται στον ίδιο του τον εαυτό. → προσδίδει στον λόγο αμεσότητα-ζωντάνια-θεατρικότητα έτσι, η αφήγηση αποκτά δραματικότητα, καθώς και παραινετικό και διδακτικό χαρακτήρα Σε ποιητικά κείμενα το δεύτερο πρόσωπο υποδηλώνει είτε την πρόθεση του δημιουργού να απευθυνθεί στους αναγνώστες του, οπότε το κείμενο πέρα από τη θεατρικότητα αποκτά και διδακτικό χαρακτήρα, είτε συνιστά αποστροφή σε κάποιο υπονοούμενο ή και σαφώς δηλωμένο-άλλο πρόσωπο που είναι ο αποδέκτης μιας ερωτικής εξομολόγησης ή ενός έντονου προβληματισμού.
γ’  πρόσωπο	·         Η αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο προσδίδει στον λόγο ·         αμεροληψία-ουδετερότητα-αντικειμενικότητα. ·         Ο πομπός αποστασιοποιείται από τα λεγόμενά του ·         Εξετάζει τα γεγονότα και τις καταστάσεις με εξωτερική οπτική γωνία →    Έτσι, η αφήγηση σε γ’ πρόσωπο αποδίδει την παντογνωσία ή τη σχετική γνώση του αφηγητή.