ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ

 

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

 1.   Μη λογοτεχνικό κείμενο

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι πανεπιστημιακός και είχε διατελέσει υπουργός. Έχει πλούσιο συγγραφικό και επιστημονικό έργο. Το άρθρο «Δημοκρατίας εγκώμιον» έχει δημοσιευθεί στον ημερήσιο Τύπο.

Δημοκρατίας εγκώμιον

 Η δημοκρατία, ως τρόπος λήψης αποφάσεων και ως σύστημα διακυβέρνησης έχει πολλές όψεις και εφαρμογές. Άμεση, αντιπροσωπευτική, κοινοβουλευτική, αστική, λαϊκή, δημοκρατία στα κόμματα και τις οργανώσεις, στην οικογένεια, στο σχολείο κ.λ.π.

 Η δημοκρατία, όμως, ως αξία, που πρέπει να διέπει όλα τα συστήματα διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων, είναι μία και μοναδική. Εκφράζεται με το σεβασμό στο νόμο και στο κράτος δικαίου, με το σεβασμό στη μειοψηφία, στη διαφορετικότητα και στη διαφορετική άποψη, χωρίς να ανέχεται τη βία, λεκτική ή φυσική. Δημοκρατία σημαίνει ελευθερία δράσης, όχι όμως πέρα από τα όρια της κοινωνικής συμβίωσης, σημαίνει ελευθερία του λόγου, όχι όμως επιβολή απόψεων με τη βία και την παραπλανητική προπαγάνδα.

 Η δημοκρατία χρειάζεται κανόνες για να λειτουργήσει, κανόνες που δεν επιβάλλονται με τη βία, αλλά με συναίνεση και ελεύθερη βούληση. Γι’ αυτό η δημοκρατία απαιτεί υψηλό επίπεδο ευθύνης, ωριμότητας και παιδείας, που δεν μπορεί να κατακτηθεί παρά μόνο με την εκπαίδευση στο σχολείο, στην οικογένεια και στην κοινότητα. Η δημοκρατία δεν μπορεί να κατακτηθεί παρά μόνο μέσα σε μία ευνομούμενη πολιτεία και με την παραδειγματική συμπεριφορά των πνευματικών, πολιτικών και οικονομικών ηγεσιών της. [...]

  Στην ελληνική κοινωνία, αν και η πλειονότητα των πολιτών  έχει ενστερνισθεί τη δημοκρατία ως αξία, υπάρχουν ακόμη δυνάμεις που μέσα στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης και της κρατικής ολιγωρίας στην εφαρμογή μεταναστευτικής πολιτικής, ζωντάνεψαν τις μνήμες του παρελθόντος, που φαίνονταν οριστικά θαμμένες, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το ζήτημα δεν είναι μόνο η τιμωρία των νοσταλγών της επιστροφής στο πιο σκοτεινό παρελθόν του ευρωπαϊκού πολιτισμού, εφόσον έχουν ποινικές ευθύνες, αλλά η δημιουργία των προϋποθέσεων, ώστε να μη δημιουργείται το κατάλληλο έδαφος που ευνοεί τέτοιου είδους συμπεριφορές.

 Και οι προϋποθέσεις δεν είναι μόνο η έξοδος από τη σημερινή κρίση και η μείωση του αριθμού των μεταναστών με μια περισσότερο αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική. Μαζί με τα παραπάνω, απαιτείται και συστράτευση όλων των πνευματικών δυνάμεων της χώρας, κυρίως στο επίπεδο της εκπαίδευσης και της συμπεριφοράς των πολιτικών δυνάμεων, ώστε να γίνει προφανές ότι η δημοκρατία δεν είναι απλώς ένα σύστημα διακυβέρνησης, αλλά ότι η δημοκρατία είναι μια υπέρτατη αξία, όπως η ελευθερία και η αξιοπρέπεια και ότι χρειάζεται ιδεολογική υπεράσπιση σ’ όλους τους χώρους: στην κυβέρνηση, στα κόμματα, στις οργανώσεις, στα σχολεία, στην οικογένεια κ.λπ.

  Η εμπέδωση στη συνείδηση όλων των πολιτών, ότι η δημοκρατία είναι αξία καθεαυτή, μπορεί να εξαλείψει κάθε εστία μισαλλοδοξίας, φυλετικού μίσους και καταπίεσης των δικαιωμάτων των ανίσχυρων. Μόνο μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας μπορεί να αλλάξουν οι συνθήκες της ζωής των πολιτών, μέσα στη δημοκρατία υπάρχουν δυνατότητες να βελτιωθεί η θέση των οικονομικά ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, γιατί οι πολίτες που ανήκουν στις ομάδες αυτές είναι οι περισσότεροι, έχουν την πλειοψηφία. Μέσα στη δημοκρατία μπορούν ταυτόχρονα να προστατευθούν οι μειονότητες, να ισχύσει το κράτος δικαίου και για τους λιγότερο ισχυρούς. Η δημοκρατία στις σύγχρονες κοινωνίες εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση στην εκπαίδευση και στη γνώση, που είναι ο μόνος τρόπος για να αλλάξει προς το καλύτερο η ζωή των πολιτών.

Ναπολέων Μαραβέγιας,

εφημ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία

(διασκευή)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Ποιες σκέψεις εκφράζει ο συντάκτης του κειμένου στην πρώτη, δεύτερη και τρίτη παράγραφο (Η δημοκρατία, ως τρόπος λήψης... οικονομικών ηγεσιών της) αποδίδοντάς τες περιληπτικά (50-60 λέξεις).

Α2. Σε κάθε μια από τις προτάσεις/πληροφορίες  που ακολουθούν  να δώσετε τον χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος», ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι.

α) Δημοκρατία σημαίνει ελευθερία δράσης μέσα στα όρια της κοινωνικής συμβίωσης

β) Η δημοκρατία απαιτεί υψηλό επίπεδο ευθύνης, παιδείας και ωριμότητας.

γ) Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολίτες που να νοσταλγούν το πιο σκοτεινό παρελθόν του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

δ) Η δημοκρατία δεν είναι απλώς ένα σύστημα διακυβέρνησης αλλά υπέρτατη αξία.

ε) Μόνο μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας μπορεί να αλλάξουν οι συνθήκες της ζωής των πολιτών.

Α3. Να γράψετε έναν τρόπο ανάπτυξης της έκτης παραγράφου («Η εμπέδωση στη συνείδηση….ζωή των πολιτών») και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορά στο κείμενο.

Α4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου και στη συνέχεια να σχηματίσετε μια πρόταση με καθένα από αυτά (σε οποιονδήποτε γραμματικό τύπο): συμβίωσης, ελεύθερη, δημιουργείται, προφανές, αλλάξουν.

Α5. Να εντοπίσετε τον μακροπερίοδο λόγο στην πέμπτη παράγραφο («Και οι προϋποθέσεις...στην οικογένεια») του κειμένου και να αιτιολογήσετε τη χρήση του.

Α6. «Η εμπέδωση στη συνείδηση όλων των πολιτών, ότι η δημοκρατία είναι αξία καθεαυτή, μπορεί να εξαλείψει κάθε εστία μισαλλοδοξίας, φυλετικού μίσους και καταπίεσης των δικαιωμάτων των ανίσχυρων». Συμφωνείτε με αυτή την άποψη ή διαφωνείτε; Με ποιους τρόπους το σχολείο θα μπορούσε να καλλιεργήσει τη δημοκρατική συνείδηση στους μαθητές; Η απάντησή σας και στα δύο ζητούμενα θα έχει τη μορφή σύντομης ομιλίας (200-250 λέξεις), στο πλαίσιο συζήτησης που αναπτύσσεται στην τάξη για την αξία της δημοκρατίας.

Λογοτεχνικό κείμενο

Το ποίημα «Δημοκρατία» (Democracy),του ΛάνγκτονΧιούζ, δημοσιεύθηκε το 1949 και διαπραγματεύεται  τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Αφροαμερικανοί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, παρά την περιβόητη  15η Τροποποίηση του Συντάγματος (15th Amendment) η οποία φυσικά δεν απέδωσε καρπούς για όλους τους Αμερικανούς.

Δημοκρατία (Democracy) του ΛάνγκστονΧιουζ

Η δημοκρατία δεν θα έρθει

Σήμερα, αυτό το έτος

Ούτε ποτέ

Μέσω του συμβιβασμού και του φόβου.

Έχω το ίδιο δικαίωμα

Όπως κι οι άλλοι άνθρωποι

Να στέκομαι

Σε δύο μου πόδια

Και στη δική μου γη.

 

Έχω βαρεθεί ν’ ακούω τους ανθρώπους να λένε,

Άσε τα πράγματα να πάρουν την πορεία τους.

Αύριο είναι μια άλλη μέρα.

Δεν χρειάζομαι την ελευθερία μου, όταν θα είμαι νεκρός.

Δεν μπορώ να ζήσω με το ψωμί του αύριο.

 Η ελευθερία

Είναι ένας δυνατός σπόρος

Που φυτεύεται

Σε μεγάλη ανάγκη.

Ζω εδώ, επίσης.

Θέλω ελευθερία

Ακριβώς όπως κι εσείς.

                                        ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Β1. Σε κάθε μια από τις προτάσεις/πληροφορίες  που ακολουθούν  να δώσετε τον χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος», ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι.

α. Η δημοκρατία δεν θα έρθει ποτέ αν δεν συμβιβαστούμε.

β. Το αίτημά μας για ελευθερία δεν μπορεί να περιμένει.

γ. Το ποίημα του Χιουζ αποτυπώνει τη λαχτάρα ενός λαού για ελευθερία και  ανεξαρτησία.

δ. Οι αγώνες των ανθρώπων για την ανεξαρτησία τους δεν επιδέχονται ολιγωρία.

ε. Ο Χιουζ στο ποίημά του μέμφεται αυτούς που φοβούνται να διεκδικήσουν την ελευθερία τους.

[Μονάδες 5]  

Β2. Πώς συσχετίζονται οι έννοιες δημοκρατία-φόβος-ελευθερία στο ποίημα του Χιουζ; (50-60 λέξεις)                                                                                 

[Μονάδες 10]

Β3. Ποια στοιχεία του ποιήματος θυμίζουν «νεωτερική ποίηση»;

                                                                                   [Μονάδες 5]

Β4. Tι υποδηλώνει η χρήση του α’ ρηματικού προσώπου από τον ποιητή;

                                                                                 [Μονάδες 7]

Β5. «Η ελευθερία είναι ένας δυνατός σπόρος/Που φυτεύεται/Σε μεγάλη ανάγκη». Ποιο σχή,α λόγου παρατηρείτε στους πιο πάνω στίχους και ποια η σημασία τους;

Β6. Ως νέος/α με ανησυχίες και προβληματισμούς για το μέλλον που ανοίγεται μπροστά σας, εκφράζετε τις σκέψεις σας (σε ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων) για τους λόγους που οι νέοι πρέπει να αγωνίζονται για την εδραίωση της δημοκρατίας.

                                                                                  [Μονάδες 20]