ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Γιατί προπαγανδίζουμε τον «πλουραλισμό»

  Σε συνέδρια επιστημονικά, σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, σε διαθρησκειακές συναντήσεις, οι αγορητές ξεκινούν την εισήγησή τους για οποιοδήποτε θέμα πάντοτε με εξύμνηση του ιδεώδους της «πλουραλιστικής» κοινωνίας: της πολυπολιτιστικής, πολυφυλετικής, πολυγλωσσικής συνύπαρξης των ανθρώπων, της «ανοχής» των διαφορών, του σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων οποιουδήποτε με οποιαδήποτε ιδιοτροπία. H υπερδύναμη σήμερα είναι μία, η προστασία της ελευθερίας και αξιοπρέπειας πανανθρώπινο αίτημα – δύσκολο να ερμηνεύσει κανείς πολιτικά γιατί ο προπαγανδισμός του αυτονόητου. (…)

  Aπάντηση στο ερώτημα δεν έχω. Eπειδή ωστόσο και η καινούργια αυτή προπαγάνδα (όπως παντού, πάντοτε, κάθε προπαγάνδα) προσπαθεί κάποια κλισέ να τα επιβάλει σαν αυτονόητα, θέλω να αντιτάξω ελάχιστα σχόλια στην προπαγανδιστική θεματική.

  Πριν από όλα, η λεγόμενη σήμερα «πολυπολιτιστική» κοινωνία (με εξυμνούμενο μοντέλο τις HΠA) δεν μπορεί να ταυτίζεται με ό,τι ονομάζουμε «ανοικτή» κοινωνία. «Aνοικτή» είναι μια κοινωνία που διατηρεί αδιάκοπη κριτική εγρήγορση απέναντι στα επιτεύγματά της. Eπιδιώκει τη συνεχή προσαρμογή των θεσμών, της νομοθεσίας, των οργανωτικών σχημάτων, της κυρίαρχης νοοτροπίας στις μεταβαλλόμενες κοινές ανάγκες ή στην αποδοτικότερη πραγματοποίηση των κοινών στόχων. Δεν αφήνεται να μεταβάλει τα επιτεύγματά της σε «ταμπού», δεν ειδωλοποιεί και δεν παγιώνει μεθόδους ή πρακτικές επιτυχίας.

  Tότε είναι έτοιμη μια κοινωνία ανοικτή σε καινούργιες  ιδέες, έτοιμη για το διαφορετικό, για τη δοκιμή, για ρηξικέλευθες προτάσεις από οπουδήποτε κι αν προέρχονται, είναι κάτι εντελώς άλλο από το να «ανέχεται» τον αλλόφυλλο, τον αλλόγλωσσο, να του αναγνωρίζει δικαιώματα, αλλά να μένει σε παγερή ακοινωνησία μαζί του,  να τον περιθωριοποιεί στην άψογα προστατευμένη μοναξιά του. Ανοιχτή είναι μια κοινωνία όταν πιστεύει στον εαυτό της και στους στόχους της, όταν καταλαβαίνει τη συνοχή της να αρθρώνεται με τη δυναμική ασυμβίβαστων απαιτήσεων ποιότητας, με κοινά κριτήρια διάκρισης του πραγματικού από τις ψευδαισθήσεις.

  Tότε είναι έτοιμη και ικανή να προσλάβει τα πάντα και να τα αφομοιώσει στους στόχους της – όχι να υποταχθεί σε αυτό που προσέλαβε μεταβάλλοντας την ελευθερία της πρόσληψης σε δουλική παθητική αλλοτρίωση. Mόνο μια κοινωνία με δική της πολιτιστική ραχοκοκκαλιά και δημιουργική ταυτότητα είναι ελεύθερη από προκαταλήψεις, ψάχνει το καινούργιο, ανοίγεται θαρραλέα στο απρόβλεπτο, δεν μειονεκτεί πιθηκίζοντας μόδες εφήμερες. Mια τέτοια κοινωνία δέχεται άφοβα τον ξένο με τον δικό του διαφορετικό πολιτισμό, τους δικούς του προγονικούς εθισμούς, τη διαφορετική του γλώσσα, θρησκεία, καλλιέργεια ή υπανάπτυξη. Tον δέχεται άφοβα, όχι γιατί το επιβάλει η ιδεολογική μόδα ή το απαιτεί κάποια Nέα Tάξη, αλλά μόνο επειδή σε μια τέτοια συλλογικότητα οι σχέσεις κοινωνίας είναι αντανακλαστικά ελευθερίας. Eίναι χαρά η σχέση, πλουτισμός ζωής η αμοιβαιότητα της αποδοχής, ο συντονισμός με τον οποιονδήποτε άλλον σε κοινές επιδιώξεις ποιότητας.

  Iδεολόγοι οπαδοί και οι ρομαντικά εύπιστοι που προπαγανδίζουν σήμερα το ιδεώδες της «πλουραλιστικής» κοινωνίας, της πολυπολιτιστικής, πολυφυλετικής, πολυγλωσσικής συνύπαρξης των ανθρώπων, θα όφειλαν να έχουν τουλάχιστον πληροφορηθεί, γιατί η αληθινά προοδευτική πρωτοπορία της ευρωπαϊκής διανόησης αντιμάχεται σθεναρά αυτές τις αφέλειες. Γιατί επιμένει να διασώσουμε οπωσδήποτε τις τοπικές πολιτιστικές ιδιαιτερότητες, τις παραδόσεις που λειτουργούν ως άξονες κοινωνικής συνοχής και ως προϋπόθεση «ανοιχτής» κοινωνίας, γιατί να καλλιεργήσουμε κοινωνίες πολιτών σε τοπικό επίπεδο, γιατί να αντισταθούμε στο βάναυσο πολιτιστικό ξερίζωμα, στην απώλεια ταυτότητας και στην περιθωριοποίηση που επιβάλλει αυθαίρετα σε λαούς μια μεθοδευμένη «παγκοσμιοποίηση»

Tου Xρηστου Γιανναρά

Εφημ. Καθημερινή

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου. (100 λέξεις)

Μονάδες 25

Β1. Το κείμενο είναι:

       α. δοκίμιο

       β. άρθρο

       γ. επιφυλλίδα

Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας εξηγώντας, παράλληλα, γιατί απορρίψατε τις άλλες δύο επιλογές.

Μονάδες 10

Β2. Να αναλύσετε σε μια παράγραφο, με τη μέθοδο της σύγκρισης-αντίθεσης, τη διαφορά μεταξύ της «ανοιχτής» και κλειστής» κοινωνίας.

Μονάδες 10

Β3. Να εντοπίσετε τη βασική ιδέα του κειμένου και τον τρόπο με τον οποίο την αναπτύσσει ο συγγραφέας (πως οργανώνει δηλαδή το λόγο του).

Μονάδες 10

Β4. Στο κείμενο διαβάζουμε ότι «οι παραδόσεις λειτουργούν ως άξονες κοινωνικής συνοχής». Να το σχολιάσετε.

Μονάδες

Β5. εξύμνηση, εγρήγορση, ρηξικέλευθος, αντιμάχομαι, αυθαίρετα (επίρ.). Βρείτε τα αντώνυμα των λέξεων.Μονάδες 5

Γ. Παραγωγή Κειμένου

  Το τελικό συμπέρασμα του συγγραφέα είναι ότι η εξάπλωση της παγκοσμιοποίησης δεν συνεπάγεται τη διαμόρφωση μιας γνήσια πλουραλιστικής «ανοιχτής» κοινωνίας. Η θέση αυτή στάθηκε αφορμή για τη διεξαγωγή ενός αγώνα λόγων μέσα στην τάξη. Να παρουσιάσετε τις δικές σας απόψεις πάνω στο ζήτημα, φροντίζοντας πρώτα να αναλύσετε ποια, είναι κατά τη γνώμη σας, τα χαρακτηριστικά αυτής της «ανοιχτής κοινωνίας».

  Η ομιλία σας να μην ξεπερνά τις 500 λέξεις.

Μονάδες 40

Δύο ορισμοί για την Παγκοσμιοποίηση

ΚΕΙΜΕΝΟ

 

  Για τους αρχαίους Ρωμαίους, ο ελληνικής καταγωγής θεός Ιανός συμβόλιζε την είσοδο, το ξεκίνημα και το τέλος. Την είσοδο, γιατί κάθε καινούρια εμπειρία αποτελεί και ένα πέρασμα, το ξεκiνημα, γιατί κάθε πέρασμα μας φέρνει μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα και το τέλος, γιατί κάθε νέα πραγματικότητα προϋποθέτει τη ρήξη με το παρελθόν και το θάνατο του παλαιού.

  Ο Ιανός όμως είναι περισσότερο γνωστός, επειδή απεικονίζονταν πάντοτε με δύο πρόσωπα που κοιτούσαν προς αντίθετες κατευθύνσεις, ίσως για να υποδηλώσουν ότι το μέλλον μας παρουσιάζεται συνήθως με δύο τελείως διαφορετικά πρόσωπα (ένα θετικό και ένα αρνητικό). 

  Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σοφία των αρχαίων, ακολουθώ και εγώ το παράδειγμά τους παραθέτοντας σας δύο αντίθετες προτάσεις για την παγκοσμιοποίηση. Η πρώτη είναι πoλύ αισιόδoξη και εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές της οικονομικής επιστήμης. Η δεύτερη περιέχει όσα επιχειρήματα θα ακούγαμε από τους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης, αν φρόντιζαν να φωνάζουν λιγότερο και αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο διάβασμα,  την αναζήτηση πληροφοριών και την ψύχραιμη ανάλυση των γεγονότων.

  Πολλά θεωρητικά και εμπειρικά παραδείγματα έχουν αποδείξει ότι όσο λιγότερα εμπόδια υπάρχουν στο εμπόριο τόσο αυξάνεται ανταγωνισμός και τόσο καλύτερα ή φθηνότερα προϊόντα απολαμβάνει ο καταναλωτής. Mακροπρόθεσμα  η παγκοσμιοποίηση κάνει τον κόσμο πλουσιότερο, παραγωγικότερo και δικαιότερο αφού. «κερδίζουν» όσοι παράγουν περισσότερο ή καλύτερα και όχι εκείνοι που ενισχύονται από το κράτος με χαριστικές συμβάσεις, ειδικούς προστατευπκούς δασμούς και επιδοτήσεις.

   Αν και συχνά η παγκοσμιοποίηση παρουσιάζεται ως μία συνωμοσία των πλουσίων και ισχυρών, στην πραγματικότητα αποτελεί μία φυσική συνέπεια της τεχνολογικής προόδου. Χάρη στην εξέλιξη των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών οι άνθρωποι σήμερα επικοινωνούν και ταξιδεύουν πολύ περισσότερο από πριν. Εμπορεύονται λοιπόν περισσότερο και η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι το εμπόριο υπήρξε πάντοτε μία επαναστατική και προοδευτική δύναμη, καθώς όσοι ταξιδεύουν γνωρίζουν διαφορετικούς ανθρώπους, διδάσκονται καινούριες τεχνικές και μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους πολιτισμούς.

  Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει ευημερία, λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων. Είναι αλήθεια ότι αυτή η προσέγγιση γεννά τον κίνδυνο μιας πλανητικής ομοιομορφίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε μια παγκόσμια γνώση, αλληλεγγύη και κατανόηση. Σε πράγματα δηλαδή που αξίζουν οπoιoδήποτε τίμημα και πρέπει να γίνουν κτήμα όλης της ανθρωπότητας.

  Θεωρητικά οι αποφάσεις για την ενίσχυση της παγκοσμιοποίησης λαμβάνονται από όλα τα κράτη του κόσμου σε διεθνείς διασκέψεις και οργανισμούς όπως ο ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου). Έτσι, παρέχεται σε κάθε χώρα η δυνατότητα να υπερασπίσει τα συμφέροντά της εκφράζοντας τις απόψεις της και επηρεάζοντας τη λήψη των αποφάσεων.

  Οι συζητήσεις όμως δεν είναι τόσο δημοκρρατικές όσο φαίνoνται και η τράπουλα είναι πάντοτε σημαδεμένη εκ των προτέρων. Για παράδειγμα, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Noμισματικό  Ταμείο διοικούνται από την ομάδα των πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου. Έτσι οι «αμερόληπτες τεχνοκρατικές αποφάσεις τους» στην πραγματικότητα απoτελούν απλώς έκφραση των συμφερόντων  των ήδη πλoυσίων χωρών και αδιαφορούν πλήρως για τις επιπτώσεις τους στον υπόλοιπο κόσμο.

  Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει παράκαμψη της εθνικής κυριαρχίας και των δημοκρατικών  διαδικασιών μέσα από τη μυστική λειτουργία διεθνών οργανισμών με διοικήσεις διορισμένες από τις πλουσιότερες χώρες του Kόσμoυ!

  Το να είσαι υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης είναι το ίδιο άτοπο όσο και να το υποστηρίζεις ότι είσαι υπέρ ή κατά της βροχής. Πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο που δημιούργησε η τεχνολογία και δεν πρόκειται να φύγει μόνο και μόνο επειδή δεν μας αρέσει ή δεν μας εξυπηρετεί. Πρέπει όμως να αγωνιστούμε υπέρ μιας δίκαιης παγκοσμιοποίησης που θα πραγματοποιηθεί για το καλό των λαών και όχι για τα συμφέρoντα των επιχειρήσεων.

(Διασκευή άρθρου του Γιώργου Επιτήδειου)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να παρουσιάσετε στην τάξη σας την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

Μονάδες 25

Β1. «Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ευημερία, λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων». Να αναλύσετε την παραπάνω άποψη σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.

Μονάδες 12

Β2. Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται η όγδοη (8^η) παράγραφoς του κειμένου («Οι συζητήσεις ... κόσμο»); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 7

Β3. Το κείμενο που διαβάσατε ανήκει στο δίκαιο λόγο. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του στις παρακάτω προτάσεις σημειώνοντας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. Στη συνέχεια να αιτιολογήσετε τις σωστές απαντήσεις σας με την παράθεση  ενδεικτικών χωρίων του κειμένου (από ένα σε κάθε περίπτωση).

α. Στο κείμενο παρουσιάζεται η ορθότητα των εκπεμπόμενων μηνυμάτων  ως αυτονόητη και αυταπόδεικτη.

β. Στο κείμενο χρησιμοποιούνται λέξεις – αξίες που προκαλούν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση για να συγκαλυφθεί η έλλειψη επιχειρημάτων και τεκμηρίων.

γ. Ο συγγραφέας απευθύνεται στη λογική του αναγνώστη, χρησιμοποιώντας τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία.

δ. Ο συγγραφέας επιχειρεί έναν κατευθυνόμενο λόγο, καλλιεργώντας την αοριστία, τη γενικότητα και την ασάφεια.

ε. Ο, λόγος του κειμένου  είναι βαθύς, πυκνός, ουσιαστικός, καθώς συσχετίζει, αντιπαραθέτει και συγκρίνει πoικίλα νοήματα.

στ. Ο συγγραφέας εξωραΐζει την πραγματικότητα, παραπλανεί και παραπληροφορεί.

ζ. Στο κείμενο γίνεται ευρύτατη χρήση ουσιαστικών, ενώ οι ρηματικοί τύποι περιορίζονται με σκοπό να ενισχυθεί ο δογματισμός.

η. Στο κείμενο χρησιμοποιείται υποταγμένoς λόγος, (δευτερεύουσες προτάσεις), για να αποδοθούν αίτια και απoτελέσματα.

Μονάδες 6

Β4. Να εντοπίσετε τις διαρθρωτικές λέξεις που συνδέουν τις έξι πρώτες παραγράφους του κειμένου, όπου υπάρχουν, και να παρουσιάσετε τη νοηματική σχέση που δηλώνουν.

Μονάδες 5

Β5. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: συνωμοσία, κατάργηση, τίμημα, υπερασπίσει, αμερόληπτες.

Μονάδες 5

Γ. Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα να επισημάνετε τους κινδύνους που ενέχει η παγκοσμιοποίηση για τους λαούς και τα εφόδια με τα οποία χρειάζεται να εξοπλιστούν οι νέοι της χώρας μας προκειμένου να αξιοποιήσουν τις θετικές πλευρές της. (500 -600 λέξεις).

Μονάδες 40

1^ο ΚΕΙΜΕΝΟ:

Η παγκοσµιοποίηση ανοίγει την "ψαλίδα" πλουσίων - φτωχών

  Μια από τις πλέον προσφιλείς λέξεις της Παγκόσµιας Τράπεζας, η "παγκοσµιοποίηση", βρίσκεται τώρα αντιµέτωπη νεότερης µελέτης, στην οποία ο διεθνής οργανισµός υποστηρίζει ότι η παγκοσµιοποίηση, που προβάλλεται ως εκ των αξιών του ελευθέρου εµπορίου και των επενδύσεων, γενικώς διευρύνει την εισοδηµατική ψαλίδα µεταξύ πλουσίων και φτωχών.

 

  Η µελέτη αυτή, η οποία βασίζεται σε εθνικές έρευνες επί οικογενειακών εισοδηµάτων σε 88 αναπτυσσόµενες χώρες, καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η απελευθέρωση του εµπορίου και των επενδύσεων προωθεί την εισοδηµατική ισότητα µόνο µεταξύ πλούσιων χωρών και χωρών µέσου εισοδήµατος. Μεταξύ των φτωχών χωρών, εκείνων δηλαδή µε κατά κεφαλήν εισόδηµα λιγότερο των 5.000 δολ. ετησίως, απλώς αυξάνει την ανισότητα. "Στο πολύ χαµηλό εισοδηµατικό επίπεδο οι πλούσιοι είναι εκείνοι που ευνοούνται από τη φιλελευθεροποίηση", αναφέρεται στη µελέτη που διενεργήθηκε από τον Μπράνκο Μιλάνοβιτς, κορυφαίο οικονοµικό ερευνητή της Παγκόσµιας Τράπεζας, σε θέµατα που αφορούν στη φτώχεια. "Φαίνεται πως η απελευθέρωση καθιστά τη διανοµή εισοδήµατος χειρότερη, προτού τη βελτιώσει", υπογραµµίζει ο κ. Μιλάνοβιτς. Τα συµπεράσµατα αυτά αντιβαίνουν στη στάνταρντ οικονοµική θεωρία, η οποία υποστηρίζει ότι το άνοιγµα του εµπορίου και των επενδύσεων ωφελεί κυρίως τις φτωχές χώρες, µιας και τους επιτρέπει να αυξήσουν τις εξαγωγές τους προς τις πλουσιότερες χώρες και να προσελκύσουν τα επενδυτικά τους κεφάλαια. Η επίπτωση αυτής της θεωρίας, εξηγεί ο κ. Μιλάνοβιτς, είναι ότι η εισοδηµατική ανισότητα στις φτωχές χώρες θα έπρεπε να µειώνεται. Τα συµπεράσµατα της µελέτης αντιβαίνουν επίσης στην επίσηµη άποψη της Παγκόσµιας Τράπεζας. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες η τράπεζα τάσσεται υπέρ της απελευθέρωσης του εµπορίου. Στο διάστηµα 1992-97 έναντι του 1985-91 διαπιστώνεται στην έρευνα ότι η απελευθέρωση  αυξήθηκε σε όλες τις περιοχές εκτός των πλέον ανεπτυγµένων, αλλά όµως αυξήθηκαν και οι ανισότητες (αύξηση εισοδήµατος 30,7% για τις φτωχές το '88 και µείωση 24,8% το '93 έναντι αύξησης 273,5% για τις πλούσιες το '88).

"ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ", 26 Αυγούστου 2002.

2^ο  ΚΕΙΜΕΝΟ: Η κοινωνική αλληλεγγύη

  Όπως η νεοφιλελεύθερη παγκοσµιοποίηση εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες, ενώ συγχρόνως κάνει, µέσω της επικοινωνιακής επανάστασης, πιο ορατή την εξαθλίωση των φτωχών και περιθωριοποιηµένων πληθυσµών της Γης, αρχίζει σταδιακά να αναπτύσσεται η ιδέα ότι το θέµα της απόλυτης φτώχειας πρέπει να αντιµετωπιστεί όχι µόνο στο επίπεδο του κράτους-έθνους, αλλά και στο επίπεδο του "παγκόσµιου χωριού". Αυτού του είδους τον κοινωνικό κοσµοπολιτισµό τον βλέπουµε κυρίως σε µια µεγάλη κατηγορία νέων ανθρώπων που ενδιαφέρονται λιγότερο για το χρηµατιστήριο και την ανεγκέφαλη κατανάλωση και περισσότερο για έναν µεταϋλιστικό τρόπο ζωής (Ingenhart). Νοµίζω πως το είδος των νέων κινηµάτων που ξεκίνησαν από το Σιάτλ και πήραν την πιο πρόσφατη µορφή τους στη Γένοβα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα αυτού του είδους του κοινωνικού κοσµοπολιτισµού. Στην τελευταία περίπτωση, παρ' όλη την ουτοπική ρητορική της αντιπαγκοσµιοποίησης, η συντριπτική πλειοψηφία των διαδηλωτών ήταν υπέρ µιας παγκοσµιοποίησης που δε θα περιοριζόταν στην ανάπτυξη των αγορών και της παραγωγικότητας, αλλά θα επεκτεινόταν και στην ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής στο επίπεδο του πλανήτη.

  Και βέβαια ο κοινωνικός κοσµοπολιτισµός που εστιάζεται στα ζητήµατα της παγκόσµιας φτώχειας συνδέεται άρρηκτα µε το αυξανόµενο ενδιαφέρον για το περιβάλλον, αφού µια βασική προϋπόθεση για µια αποτελεσµατική περιβαλλοντική πολιτική είναι η ανάπτυξη του Τρίτου Κόσµου κατά τρόπο που να αποφεύγει τον σπάταλο και οικολογικά καταστρεπτικό τρόπο µε τον οποίο αναπτύχθηκαν τα κράτη-έθνη του Πρώτου και του Δεύτερου Κόσµου. Από αυτή τη σκοπιά οι κοινωνικές αξίες που στοχεύουν στην ουσιαστική βοήθεια των φτωχών χωρών είναι στενά συνδεδεµένες µε τις οικολογικές αξίες και τα, παγκόσµιας εµβέλειας, εθελοντικά κινήµατα που τις προωθούν.

Νίκος Μουζέλης, εφηµ. "Το Βήµα", 17-2-2002.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

Α. Να γράψετε περίληψη των κειµένων (70 και 80 λέξεις αντίστοιχα).

Μονάδες 25

Β1. Πώς αντιλαµβάνεστε τον "κοινωνικό κοσµοπολιτισµό" που αναφέρει ο συγγραφέας του δεύτερου κειµένου; Να αναπτύξετε την άποψή σας σε µια παράγραφο 10 περίπου σειρών.

Μονάδες 15

Β2. Ποιος ή ποιοι τρόποι πειθούς χρησιµοποιούνται από το συγγραφέα του

πρώτου κειµένου και µε ποια µέσα αυτοί πραγµατοποιούνται;

Μονάδες 10

Β3. Να βρείτε συνώνυµα και αντώνυµα των παρακάτω λέξεων των κειµένων: προσφιλείς, κορυφαίο, βελτιώσει, αντιβαίνουν (1^ο κείµενο), εντείνει, σταδιακά, ουτοπική, αλληλεγγύης, άρρηκτα, σπάταλο (2^ο κείµενο).

Μονάδες 10

Γ. Προβλήµατα, όπως αυτό της φτώχειας, απαιτούν αντιµετώπιση σε παγκόσµιο επίπεδο. Ποια άλλα θέµατα νοµίζετε ότι επιβάλλουν την παγκοσµιοποίηση; Με ποιους τρόπους τα έθνη θα προφυλαχθούν από το ρεύµα της ισοπεδωτικής αφοµοίωσης χωρίς όµως να αποµονωθούν; Να απαντήσετε σε κείµενο, 600 λέξεων, που θα αναπτύσσεται µε παραγωγικό τρόπο.

Μονάδες 40

ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Παγκόσμιο χωριό»

  Υπάρχει δυνατότητα να επιβιώσουν επιµέρους πολιτισµοί στις συνθήκες «παγκόσµιου χωριού» πoυ διαµορφώνονται σήµερα στον πλανήτη µας; Όταν µιλάµε για πολιτισµό δεν αναφερόµαστε απλώς σε τοπικά ήθη και έθιµα. Αυτά μπορεί να εκφράζουν πολιτιστικές διαφορές, αλλά µπορεί και να είναι µόνο τυποποιηµένα κατάλοιπα πολιτιστικής ιδιαιτερότητας, που ανήκει πια στο παρελθόν και συντηρείται ως γραφικό φολκλόρ. Τοπικές φορεσιές, χοροί, ιδιόµορφη λαϊκή µουσική, αρχιτεκτονική και ζωγραφική, μαζί µε ιδιάζουσες συνήθειες της καθηµερινότητας, ίσως ενσάρκωναν κάποτε πραγµατικές διαφορές πολιτισµού. Aλλά συχνά επιβιώνουν, παρά τη ριζική αλλαγή του πολιτιστικού «παραδείγµατος», µόνο ως τύποι του παρελθόντος για να συντηρούν την ιστορική µνήµη κάθε λαού.

  Ο πολιτισµός είναι κάτι που σαφώς προηγείται των καλλιτεχνικών και λαογραφικών του µνηµειώσεων. Πολύ ρεαλιστικά, είναι ο τρόπος του βίου, όπως διαµορφώνεται από τις ανάγκες των ανθρώπων. Αυτό που διαφοροποιεί κατά τόπoυς ή κατά εποχές τον τρόπο του βίου, παράγοντας την ποικιλία των πολιτιστικών µορφωµάτων, είναι η κοινά εµπεδωμένη σε συγκεκριμένο  κοινωνικό σύνολο διαφορά στην ιεράρχηση των αναγκών. (…..)

  Αν η ανθρωπότητα σήµερα τείνει να ενοποιηθεί πολιτισµικά σε ένα παγκόσµιο χωριό δεν είναι επειδή η τηλεόραση και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές µας πληροφορούν για τα συµβαίνοντα σ' ολόκληρο τον πλανήτη µε την ενάργεια και την αµεσότητα που µας πληροφορούν οι αισθήσεις µας για τα συµβαίνοντα στη γειτονιά µας. Μόνο το γεγονός της πληροφόρησης και διακίνησης της πληροφορίας δεν είναι αρκετό για να ενοποιήσει τον πολιτισµό - έχουµε εναργέστατη εικόνα από τη ζωή των φυλών στη ζoύγκλα ή στους παγετώνες, αλλά δεν αφοµοιώνουµε νόηµα βίου και ιεράρχηση αναγκών από αυτές τις εικόνες.

  Η ανθρωπότητα σήµερα γίνεται ένα παγκόσµιο χωρίο επειδή µια συγκεκριµένη ιεράρχηση των ανθρώπινων αναγκών και η συνακόλουθη νοηµατοδότηση της ύπαρξης, του κόσµου και της Ιστορίας (µε προέλευση από τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αµερική) γοητεύει συνολικά τους ανθρώπους σε κάθε γεωγραφικό µήκος και πλάτος. Τα επιτεύγµατα αυτής της ιεράρχησης και νοηµατοδότησης αξιολογούνται καθολικά ως υπέρτερα από κάθε ιστορικό πρoηγoύμενο. Eξασφαλίζoυν στον άνθρωπο πρωτόγνωρες διευκολύνσεις στην πρακτική του βίου, ανέσεις, κοινωνικά διευρυµένες δυνατότητες απολαύσεων, αλλά και προστασίας από την αρρώστια, τη στέρηση την αδικία. Αν σκεφτεί κανείς τα όσα πρoσφέρει η τεχνoλoγία που παρήγαγε αυτός ο τρόπος του βίου, έστω και µόνο στον τοµέα της ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης, των οικιακών συσκευών και των επικοινωνιών - συγκοινωνιών, ή τους θεσµούς που δηµιούργησε για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, δικαιολογεί αµέσως την πανανθρώπινη σφοδρή επιθυµία για την πρόσληψη και οικείωσή του.

  Σίγουρα έχει και αρνητικές πτυχές αυτός ο εκπληκτικός σε επιτεύγµατα παγκοσμιοποιηµένoς πια πολιτισµός. Ορισµένες είναι µια ποσοτική µεγέθυνση του πεδίου ή της εµβέλειας των ιδίων ανέκαθεν ανθρώπινων ελαττωµάτων ή παθών - εξωφρενική τελειοποίηση της τεχνoλoγίας του πολέµου, οργανωτική πολυεθνική αρτίωση της οικονοµικής εκµετάλλευσης, πολυµήχανη διεύρυνση της κοινωνικής βίας. Άλλες αρνητικές πτυχές, είναι καινοφcινή παράγωγα της ιδιαιτερότητας του αυτού του πολιτισµού - το απειλητικό σε πλανητική πια κλίµακα οικολογικό πρόβληµα, η αποσύνδεση της πoλιτικής και της οικονοµίας από τον κοινωνικό έλεγχο και τις κοινωνικές ανάγκες, η ανθρωπολογική αλλοίωση (δραµατική αλλοτρίωση του ανθρώπου) από το βυθισµό των µαζών στην αποχαυνωτική κατανάλωση, στην απρόσωπη εξατοµίκευση και µοναξιά, και πολλά γνωστά.

 

  Αλλά πόσοι απ' όσους αντιλαµβάνονται τις αρνητικές πτυχές του λεγόµενου δυτικού πολιτισµού θα ήταν διατεθειµένοι να τον εγκαταλείψουν για τα µειονεκτήµατά του;

 

  Υπάρχουν ορισµένοι που επιµέvoυν να ξεχωρίζουν τον «πνευµατικό πολιτισµό» από την τεχνολογική ανάπτυξη. Υποστηρίζουν ότι η παγκοσµιοποίηση των επιτευγµάτων της τεχνολογίας δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά και την ισοπεδωτική εξοµοίωση των επιµέρους πνευµατικών παραδόσεων πολιτισµού. Αλλά µια «πνευµατικότητα» που λειτουργεί απλά ως ιδεαλιστικό εποικοδόµηµα στην πραγµατικότητα του τρόπου του βίου, δεν συγκροτεί πολιτισμό.

  Μιλάµε για πολιτισµό όταν πρόκειται για κοινή στάση ζωής που αποτυπώνεται στον τρόπο της σχέσης µας µε την ύλη του κόσµου και µε τους αισθητούς συνανθρώπους µας: Στον τρόπο που χτίζουµε, ζωγραφίζουµε, ντυνόµαστε, κάνουµε πολιτική, οργανώνουµε την παραγωγή και την αγορά, ερωτευόµαστε, τραγουδάµε.

  Μπορεί το νόηµα που δίνουµε στην ύπαρξή µας, στην ύλη του κόσµου και στο κοινωνικό γεγονός να χρειάζεται φιλοσοφική διατύπωση, αλλά µόνη της η θεωρητική διατύπωση δεν συνιστά πολιτισµό, αν δεν σαρκωθεί στην κοινή έµπρακτη πραγµατικότητα του βίου: Αν δεν υπαγορεύσει όχι «αξίες» και ηθικούς κανόνες, αλλά προτεραιότητες αναγκών, ιεράρχηση αναγκών.

  Κατά τούτο το σηµερινό παγκόσμιο χωριό είναι µια πραγµατικότητα «παγκοσµιοποιηµένου πολιτισµού». Έχει διαβαθµίσεις στην κατά έθνη ή κατά γεωγραφικές περιοχές πραγµάτωσή του, όµως ως αίτηµα και στόχος εµφανίζει µια πανανθρώπινη αποδοχή, γι' αυτό και επιβάλλει τα δικά του κριτήρια, τις δικές του ιεραρχήσεις, το δικό του νόηµα βίου ακόµα και σε κοινωνίες που δεν έχουν ακόµα κατορθώσει την αφoµοίωσή τoυ ή και αντιδρούν στην αφοµοίωση του.

 

  Περιθώριο για τη επιβίωση άλλων ενεργών πολιτιστικών παραδόσεων δεν φαίνεται να υπάρχει. Αν και όταν υπάρξει αλλαγή του σύγχρονου πολιτιστικού «παραδείγµατος» η αλλαγή θα έχει ασφαλώς συγκεκριµένη κοινωνική γεωγραφική αφετηρία, αλλά εξ' ορισµού και τη δυναµική της παγκοσµιότητας. Μόνο µια πρόταση µε πανανθρώπινη εµβέλεια µπορεί να αντικαταστήσει (προοδευτικά και µε άγνωστους ρυθµoύς αφοµοίωσης) το κυρίαρχο σήµερα παγκoσµιoπoιημένo πλέγµα προτεραιοτήτων και ιεραρχήσεων.

Δηµοσίευση σε εφηµερίδα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (130-150 λέξεις), χωρίς προσωπικά σχόλια.

Μονάδες 25

Β1. Να αναλύσετε τη δοµή και τον τρόπο ανάπτυξης της 4^ης παραγράφου («Η ανθρωπότητα … οικείωσή του»).

          Μονάδες 8

Β2. Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς που χρησιµοποιεί ο συγγραφέας στην 5^η παράγραφo του κειµέvoυ («Σίγουρα…γνωστά»).

Μονάδες  5

Β3. Να αναγνωρίσετε τη συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας κατά την ανάπτυξη του κειµένου του.

Μονάδες 5

Β4. Ενάργεια, νοηµατοδότηση, αρτίωση, παγκοσµιοποίηση, ιεράρχηση: να δώσετε ένα συνώνυµο για την καθεµιά λέξη.

Μονάδες 5

Β5. Να αιτιολογήσετε µε συντοµία την παρακάτω φράση: «µόνο το γεγονός της πληροφόρησης και της διακίνησης της πληροφόρησης, δεν είναι αρκετό να ενοποιήσει τον πολιτισµό».     

Μονάδες 12

Γ. Ο συγγραφέας καταλήγοντας επισηµαίνει ότι «μόνο µια πρόταση µε πανανθρώπινη εµβέλεια µπορεί να αντικαταστήσει (προοδευτικά και µε άγνωστους ρυθµoύς αφοµοίωσης) το κυρίαρχο σήµερα παγκoσµιoπoιημένo πλέγµα προτεραιοτήτων και ιεραρχήσεων». Σαν νέοι της τρίτης χιλιετίας καταθέστε σε ένα κείµενο 500 λέξεων τη δική σας «εναλλακτική πρόταση πανανθρώπινης εµβέλειας» και µεταβιβάστε τη στους συνοµιλήκους σας Ευρωπαίους µαθητές που µετέχουν σε Συνδιάσκεψη µε θέµα την Παγκοσµιοποίηση.     

Μονάδες 40

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η παγκoσμιοποίηση  της οικoνoμίας

  Ο εκσυγχρονισμός, δηλαδή η παρακολούθηση και προσαρμογή προς τις εκάστοτε διεθνείς οικονομικές κυρίως συνθήκες, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερότητα και η συνεχής πρόοδος και να προλαμβάνονται οι οπισθοδρομήσεις και τα αδιέξοδα, δε νοείται χωρίς να λαμβάνει υπόψη δύο κυρίως παράγοντες:

• την τάση παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, που είναι κυρίως αναπόφευκτo αποτέλεσμα της απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου, και

• την ανάπτυξη της τεχνoλoγiας κυρίως στον τομέα της επικοινωνίας χάριν της πληροφορικής, η οποία αποφασιστικά επιβάλλει και καθοδηγεί την παγκοσμιοποίηση.

  Αυτά σημαίνουν ότι, βαθμιαία, ολόκληρος ο πλανήτης γίνεται ένας ενιαίος χώρος. Ό,τι κάνει κάθε άνθρωπος, όπου γης, μπορεί να επηρεάσει τη ζωή και το μέλλον των άλλων ανθρώπων στον υπόλοιπο πλανήτη. Λ.χ. η άφρων ληστρική εκμετάλλευση των δασών της Ινδονησίας και του Αμαζονίου στη Βραζιλία προκαλεί τεράστιες και ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, που επηρεάζουν τις κλιματολογικές συνθήκες σ' ολόκληρη τη γη. Ή το ύψος των επιτοκίων σης ΗΠΑ ή τη Γερμανία έχει άμεσο αντίκτυπο στις υπόλοιπες οικονομίες, όπου γης, και συνεπώς και στην Ελλάδα. Τα οικονομικά σύνορα ισοπεδώνονται από την κατάργηση προστατευτικών δασμών, ποσοστώσεων και απαγορεύσεων εισαγωγής. ενώ τα εθνικά σύνoρα δεν μπορούν να παρεμποδίσουν την επικoινωνία, την πληροφόρηση, τον επηρεασμό μιας χώρας, ενός λαoύ, από τους άλλους. Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι υπήρξαν η κύρια αιτία της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, αφού τα ψέματα πάνω στα οποία στηριζόταν η προπαγάνδα του δεν άντεξαν στη δορυφορική απομυθοποίησή τους.

  Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ξεκίνησε για να σταματήσoυν οι πόλεμοι δια της οικονομικής συνεργαoiας, αλλά τα τελευταία χρόνιο, προχωρεί με την οικονομική και νομισματική ενοποίηση, για να μπορέσουν οι χώρες - μέλη με το ενιαίο νόμισμα και τη μεγιστοποίηση των οικονομικών χώρων να επιβιώσoυν σε συνθήκες συχνά ανελέητου διεθνούς ανταγωνισμού.

  Σήμερα τον έλεγχο της παγκόσμιας οικονομίας έχουν κυρίως η Βόρεια Αμερική, η Ιαπωνία και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Τράπεζας, μετά 20 έτη νέες οικονομικές δυνάμεις θα αμφισβητήσουν αυτή την οικονομική κυριαρχία, Πρόκειται για τις πυκνότερες σε πληθυσμό χώρες του κόσμου, που με τους αναπτυξιακούς ρυθμούς τους καλπάζουν προς εντυπωσιακές οικονομικές κατακτήσεις, Τα ονόματά τους: Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Βραζιλία και Ρωσία (αν η τελευταία ξεπεράσει τους κλυδωνισμούς κατά τη μετάβασή της από κεντρικά διευθυνόμενη σε ελεύθερη οικονομία).

  Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα «Κι εμείς οι Έλληνες τι πρέπει να κάνουμε;» είναι απλή, αλλά κι εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθεί. Θα πρέπει να γίνουμε ανταγωνιστικοί σε όλα τα επίπεδα. Αυτό σημαίνει; α) να παράγουμε προϊόντα που ζητά η διεθνής, αλλά και η ελληνική αγορά, β) να παράγουμε σε κόστος που επιτρέπει τιμές ανάλογες προς τις διεθνείς και, ει δυνατόν, χαμηλότερες, γ) τα προϊόντα μας να έχουν ποιότητα και ποικιλίες, που προτιμά η διεθνής κατανάλωση, δ) να συναλλασσόμαστε με πρooπτική χρόνου και όχι με τη λογική του ό,τι αρπάξουμε μια και έξω. Δηλαδή με συνέπεια προς τις συμβατικές δεσμεύσεις μας, καλόπιστα και με σεβασμό στον πελάτη. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε και να αυξήσoυμε τις εξαγωγές μας και θα μπορούν τα ελληνικά προϊόντα να αντιμετωπίσoυν επιτυχώς τα ξένα και μέσα στην ελληνική αγορά.

Από ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ"

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

Μονάδες 25

Β.1. Να σχολιάσετε το χωρίο του κειμένου: «Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι…δορυφορική απομυθοποίησή τους» σε 60-80 λέξεις.

Μονάδες 15

Β.2. Να βρείτε 1 συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις και να τις ετυμολογήσετε: διεθνείς, οπισθοδρομήσεις, αναπόφευκτο, κατάρρευση, απομυθοποίηση.

Μονάδες 12,5

B.3. Με πoια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται το κείμενο;

Μονάδες 7,5

Γ. Η παγκοσμιοποίηση δεν περιορίζεται πια στον οικονομικό τoμέα. Έχει γίνει πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική, διαμορφώνοντας με τελείως διαφορετικό τρόπο τις παγκόσμιες εξελίξεις. Μέσα σ' αυτή τη δίνη των αλλαγών πώς θα μπορούσαν να διατηρήσουν τη φυσιογνωμία τους οι μικρότεροι πληθυσμιακά και ασθενέστερα οικονομικά λαοί;  

Μονάδες 40