ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ

 

Να γράψετε ένα κείμενο με θέμα: «Το χάσμα των γενεών». Να προσδιορίσετε τον όρο, να περιγράψετε τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται το φαινόμενο, να εντοπίσετε τις αιτίες που το προκαλούν και να προτείνετε τρόπους για την αντιμετώπισή του.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

[Προσδιορισμός του όρου - Πώς εκδηλώνεται]

  Στις ημέρες μας γίνεται πολύς λόγος για το περίφημο χάσμα των γενεών. ο όρος είναι κατά λέξη μετάφραση στη γλώσσα μας του αντίστοιχου ξένου όρου (Generation Gap). Υποδηλώνονται μ' αυτόν οι μεγάλες διαφορές που χωρίζουν δύο επάλληλες γενεές, τη γενεά των ωρίμων  που βρίσκεται στο προσκήνιο της κοινωνικής δραστηριότητας, και τη νέα γενεά που ετοιμάζεται να τη διαδεχτεί. Οι διαφορές αυτές αναφέρονται στην αντίληψη του κόσμου, στο νόημα της ζωής, στο κύρος των αξιών, στους τρόπους της καθημερινής συμπεριφοράς.
[ ... ] Πολλοί πιστεύουν ότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι σημερινό αλλά παλιό όσο και ο κόσμος. Οι μεταξύ των επάλληλων γενεών διαφορές είναι, λένε, φαινόμενο τυπικό και διαδραματίζεται με την ακρίβεια φυσικού νόμου. Η γενεά που μπαίνει στον κοινωνικό στίβο είναι πάντα διαφορετική από εκείνη που ετοιμάζεται να τον εγκαταλείψει. Η νέα γενιά ζει τη ζωή της σε νέα φάση του ιστορικού χρόνου και είναι φυσικό να αισθάνεται και να ενεργεί διαφορετικά από την προγενέστερη. Από τη φύση τους οι νέοι είναι γνήσιοι, ειλικρινείς, ορμητικοί, απόλυτοι. Και είναι ακόμα ανικανοποίητοι, ανήσυχοι, ρηξικέλευθοι, απαιτητικοί. Είναι αντικομφορμιστές και ασυμβίβαστοι. Δεν ανέχονται το άδικο και θέλουν να στήσουν έναν καινούριο καλύτερο κόσμο, έστω και πάνω στα ερείπια του παλιού. Από την άλλη μεριά ο ενήλικας είναι μεγάλος νοσταλγός του χθες, απρόθυμος να δεχθεί τις νέες αντιλήψεις και τρόπους συμπεριφοράς, που τον ενοχλούν και τον εξοργίζουν.
[Οι αιτίες του]
[ ... ] Αφού λοιπόν το πρόβλημα υπάρχει, ας δούμε ποιες είναι οι πιθανές αιτίες του.
•    Σαν πρώτη αιτία μπορούμε να θεωρήσουμε την έκρηξη των γνώσεων που σημειώθηκε ιδιαίτερα στις μέρες μας. Χάρη στο αυτοκίνητο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, το έντυπο, τα ταξίδια, το παιδί έχει απίθανες σε έκταση εμπειρίες. Η Μ. Mead, στην οποία οφείλουμε το έργο και τον όρο το «χάσμα των γενεών», λέει ότι κανένας ώριμος σήμερα δε γνωρίζει τόσα για τον κόσμο μας όσα γνωρίζουν τα παιδιά που γεννήθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια. Πολλοί γονείς επιστήμονες είναι ανίσχυροι να βοηθήσουν τα παιδιά τους στη μελέτη τους ακόμα και στα σχολικά μαθήματα. γιατί τα πάντα έχουν αλλάξει Οι νέοι συλλαμβάνουν καλύτερα τον παλμό της εποχής. Η τεχνολογική ανάπτυξη, οι διαφημιστικές κατακτήσεις μόνο τους νέους δεν αφήνουν έκπληκτους, οι ηλικιωμένοι πολλές φορές ξαφνιάζονται και προσπαθούν να καταλάβουν τ' ακατάληπτα.
  Κινηματογραφικές ταινίες με μοντέρνα τεχνική, θεατρικά έργα με ασυνήθιστη δομή όπου η φαντασία συγχέεται με την πραγματικότητα, όπου η παραδοσιακή ενότητα χώρου ή χρόνου καταργείται, όπου λογικά και εξωλογικά στοιχεία γρονθοκοπούνται. όπου τα πρόσωπα μεταβάλλονται σε κινούμενες σκιές και ο διάλογος εκφυλίζεται σε παραλήρημα, παρακολουθούνται από τους νέους με ευχαρίστηση και άνεση, ενώ είναι για πολλούς από τους μεγαλύτερους πράγματα ακαταλαβίστικα. αλλοπρόσαλλα και συχνά εξοργιστικά.
•    Ο τροχός της ιστορίας γρυλλίζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ποτέ άλλοτε δεν είχαν γίνει σε τόσο βραχύ διάστημα τόσο συνταρακτικές μεταβολές πάνω στον πλανήτη μας. Όλα συντελούνται με τόσο γοργό ρυθμό, που δεν μπορεί να τα παρακολουθήσει η ευαισθησία μας. Φυσικό λοιπόν είναι εμείς να μένουμε πίσω, οι νέοι να τινάζονται μπροστά και μεταξύ μας να ανοίγει ένα κάποιο χάσμα. Είναι τέτοια η ταχύτητα με την οποία προχωρεί εμπρός η ανθρωπότητα. ώστε πολύ γρήγορα το παρόν γίνεται παρελθόν και το μέλλον παρόν. Δε χρειάζεται να παρέλθει διάστημα μιας γενιάς. Πολλοί έφηβοι (αυτό τουλάχιστο έδειξε μια έρευνα που έγινε στη Γαλλία) θεωρούν τους τριαντάρηδες γέρους κι ένας τριαντάχρονος είπε: «Νιώθω κιόλας αποχωρισμένος από τους εικοσιπεντάρηδες και δεν έχω να πω πολλά πράγματα στους δεκαοχτάρηδες».

[Τρόποι για την αντιμετώπισή του]

«Πώς θα μπορούσε άραγε αυτή η οξύτητα να αμβλυνθεί και το λεγόμενο χάσμα να γεφυρωθεί ή έστω να μικρύνει;» Θα επιχειρήσω τη διατύπωση μερικών προτάσεων.
•    Το πρώτο βήμα είναι, νομίζω, εμείς οι μεγαλύτεροι να αποβάλουμε την υπερβολική συντηρητικότητα και την εμμονή στο δόγμα ότι «έτσι τα βρήκαμε και έτσι πρέπει να μείνουν». Γιατί η ζωή προχωρεί διαρκώς μπροστά και ισχύει πάντα η ρήση του Ηρακλείτου: «Δύο φορές δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι». Η προγραμματισμένη προκαταβολική αντίθεση των πρεσβύτερων σε καθετί το καινούριο και αδοκίμαστο είναι όχι μόνο άτοπη αλλά και μάταιη [ ... ]
•    Δεύτερο. Η ασίγαστη συνήθεια των μεγαλυτέρων να διδάσκουν και να συμβουλεύουν ενοχλεί ιδιαίτερα τους νέους. Λησμονούμε ότι τα διδάγματα και τα λόγια δεν παιδαγωγούν, παιδαγωγούν και διδάσκουν τα παραδείγματα: «τρόπος έσθ' ο πείθων, ου λόγος». Αλλά ποιοι θα χρησιμεύουν ως παραδείγματα; Πόσοι όμως από μας αποτελούν για τους νέους πρότυπα συμπεριφοράς στην ατομική, την οικογενειακή, την επαγγελματική ζωή στις σχέσεις μας με το κοινωνικό σύνολο; Οι νέοι έχουν ανάγκη από είδωλα. Όταν όμως τα είδωλά τους γκρεμιστούν και διαλυθούν μέσα στην ανυποληψία, η απογοήτευση και η αηδία τους συντρίβουν.
•    Τρίτο. Ας μην κάνουμε το λάθος να πιστεύουμε ότι δημιουργήσαμε και παραδίδουμε στους επιγόνους τον τελειότερο των κόσμων και ας συνειδητοποιήσουμε ότι η παρουσία μας στον κόσμο του παιδιού σαν ηθικό αρχέτυπο υπήρξε ανεπαρκής. [ ... ] Αντί λοιπόν για μεγαλόστοµους αυτοέπαινους, προτιµότερη θα ήταν µια ειλικρινής αυτοκριτική. Το να αναγνωρίζουµε τα λάθη και τις αποτυχίες µας δεν είναι κακό. Οι νέοι εκτιµούν µια τέτοια στάση, και φρονηµατίζονται από αυτήν.
•    Τέταρτο. Ακόµα, ας µην ξεχνάµε ότι ο νέος αντιµετωπίζει σήµερα περίπλοκες δυσκολίες προσαρµογής στον κόσµο που τον περιστοιχίζει και η ζωή του δεν είναι τόσο ειδυλλιακή όσο µας φαίνεται. Βασανίζονται για να εκπορθήσουν την είσοδο σε µια ανώτερη σχολή, βασανίζονται για να εξασφαλίσουν µια ισχνά αµειβόµενη βιοποριστική εργασία και ακόµη και σε προχωρηµένη ηλικία εξαρτώνται οικονοµικά από το πατρικό σπίτι, ενώ γύρω σφύζει η ζωή µε τις προκλήσεις της και οι πειρασµοί που τους κυκλώνουν είναι ακαταµάχητοι. Έτσι πολλές φορές τα αδιάκριτα γέλια, η προκλητικότητα και η αυθάδεια είναι απλή διέξοδος για την πίκρα και την αµηχανία που φουρτουνιάζουν µέσα τους.
•    Σηµαντικός είναι ο ρόλος που µπορεί να παίξουν σ' αυτή την προσπάθεια ο δάσκαλος και το σχολείο. Η ιδιότητα µου ως εκπαιδευτικού δε µε τροφοδοτεί µε ψευδαισθήσεις ότι οι δυνατότητες του σχολείου είναι σήµερα απεριόριστες και η συμβολή του τόσο αποφασιστική όσο άλλοτε. Σήµερα δεν παιδαγωγεί µόνο το σχολείο, αλλά και το ραδιόφωνο και η τηλεόραση και η εφημερίδα και το έντυπο και ο κινηµατογράφος και το θέατρο και το γήπεδο και ο δρόµος και η συµµετοχή».

Ηλ. Δηµακάκος, Θ. Κυριαζόπουλος, Συµβολή στη διδασκαλία των εκθέσεων, σειρά γ. , σελ. 66 κ.ε.