ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ: ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

 

 

 Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία, είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός.

 Albert Camus, 1913-1960, Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957

 Ο Τύπος είναι η τετάρτη εξουσία του βασιλείου.

Thomas Carlyle, 1795-1888, Άγγλος συγγραφέας

Η τηλεόραση είναι μια τσίχλα για το μυαλό.

Frank Lloyd Wright, 1867-1959, Αμερικανός αρχιτέκτονας

 Τηλεόραση: δασκάλα, μητέρα, κρυφή ερωμένη.

Homer Simpson, Χαρακτήρας καρτούν

 Oι άνθρωποι έχουν τεράστιες δυνατότητες. Οι περισσότεροι μπορούν να καταφέρουν σπουδαία πράγματα αν έχουν αυτοπεποίθηση ή διακινδυνεύσουν όσο χρειάζεται. Κι όμως, δεν το κάνουν. Αντίθετα,κάθονται μπροστά στην τηλεόραση και αντιμετωπίζουν τη ζωή σαν να πρόκειται να διαρκέσει για πάντα.

Philip Adams, 1939-, Αυστραλός συγγραφέας

 Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση.

Umberto Eco, 1932-, Ιταλός συγγραφέας

 Από τότε που έχουμε τηλεόραση στο σπίτι, γευματίζουμε όλοι από την ίδια μεριά του τραπεζιού, όπως στο Μυστικό Δείπνο του Ντα Βίντσι.

Marcel Pagnol, 1895-1974, Γάλλος συγγραφέας & Σκηνοθέτης

 Η τηλεόραση είναι μια εφεύρεση που σου επιτρέπει να διασκεδάζεις στο σαλόνι σου με ανθρώπους που δεν θα δεχόσουν ποτέ στο σπίτι σου.

David Frost, 1939 -, Βρετανός δημοσιογράφος

 Αυτοί που διαβάζουν έχουν τον κόσμο κι αυτοί που βλέπουν τηλεόραση τον χάνουν.

Werner Herzog, 1942-, Γερμανός σκηνοθέτης

Ανάμεσα στα εκπληκτικά επιτεύγματα της εποχής μας ιδιαίτερη θέση κατέχουν αυτά που αναφέρονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά στοιχεία της πληροφόρησης που παρέχουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; Πώς κατά τη γνώμη σας μπορεί να αναβαθμιστεί η λειτουργία τους;

                                        ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

          Σήμερα την οποιαδήποτε δραστηριότητα των κοινωνιών καλύπτουν σε παγκόσμιο επίπεδο τα Μ.Μ.Ε. με την αμεσότητα που τα χαρακτηρίζει εκμηδενίζουν το χρόνο και τις αποστάσεις.

                Είδη Μ.Μ.Ε.: ραδιόφωνο, τηλεόραση, τύπος (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία).

ΟΡΙΣΜΟΣ:

          Είναι τα μέσα για τη μετάδοση ειδήσεων και γνωμών, που απευθύνονται στη μάζα και όχι στο μεμονωμένο άτομο. Μέσα απ΄ αυτά οι άνθρωποι πληροφορούνται αυτά που συμβαίνουν στις διάφορες εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής καθώς και τα παγκόσμια γεγονότα.

ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.:

- Ενημερώνουν το σύγχρονο άνθρωπο γρήγορα για ό,τι γίνεται και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή του κόσμου.

- Μεταβιβάζουν απευθείας στο ακροατήριό τους (οπτικά - ακουστικά) διάφορα μηνύματα. Η πληροφόρηση είναι άμεση. Εκμηδενίζουν τις χιλιομετρικές αποστάσεις.

- Ενημερώνουν γύρω από γεγονότα και εξελίξεις τοπικού, εθνικού, παγκόσμιου χαρακτήρα.

- Παρέχουν γνώσεις εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα ή γνώσεις πάνω σε ένα συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα, εκλαϊκευμένες.

- Φέρνουν τους ανθρώπους σε επαφή με ήθη, έθιμα και παραδόσεις άλλων λαών. Με αυτό τον τρόπο διαδίδεται ο πολιτισμός κάθε χώρας και το πνευματικό επίπεδο των λαών αναβαθμίζεται.

- Βοηθούν τους ανθρώπους να απολαύσουν όλα τα υλικά και πνευματικά επιτεύγματα του σύγχρονου πολιτισμού.

- Με τη διαφήμιση υποβοηθούν την ανάπτυξη της οικονομίας.

- Ενημερώνουν, μορφώνουν, ψυχαγωγούν, προβληματίζουν ειδικά τους νέους και τους βοηθούν στην ομαλή κοινωνικοποίησή τους.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.:

- Καταργούν τη συζήτηση και την επικοινωνία μέσα στο σπίτι και αποξενώνουν τα μέλη της οικογένειας μεταξύ τους.

- Μονοπωλούν τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων και περιορίζουν τις κοινωνικές επαφές.

- Βομβαρδίζουν το σύγχρονο άνθρωπο με πράξεις βίας και εγκληματικότητας.

Εθίζουν στην επιθυμία υλικών αγαθών και διαμορφώνουν καταναλωτικές τάσεις.

- Το παιδί γίνεται παθητικός και ανυπεράσπιστος δέκτης μηνυμάτων της τηλεόρασης. Αχρηστεύεται η φαντασία του. Αν οι γονείς του ικανοποιούν τις επιθυμίες, που δημιουργεί η τηλεόραση, είναι ευχαριστημένο, ενώ, αν δεν τις ικανοποιούν γίνεται νευρικό, ανικανοποίητο και αντικοινωνικό.

Εκδηλώνεται μέσα από τα Μ.Μ.Ε. ένας οξύτατος και αθέμιτος ανταγωνισμός και μια εμπορευματοποίηση που διαστρεβλώνει την αλήθεια. Προβάλλουν πρότυπα, ιδέες, πρόσωπα, κόμματα και καταβάλλουν προσπάθεια να τροποποιήσουν την κοινή γνώμη. Κάνουν προπαγάνδα και παραπληροφορούν το κοινό.

- Διαστρεβλώνουν την κοινωνική πραγματικότητα.

- Οδηγούν στην τυποποίηση, μαζοποίηση και ομοιομορφία της ζωής.(συμπεριφορά, ενδυμασία, κατοικία, διασκέδαση, αντιλήψεις κ.λ.π)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.:

- Να μην είναι «στρατευμένα» σε κομματικές ιδεολογίες και συμφέροντα. Να μην αποπροσανατολίζουν τους πολίτες από «καυτά» κοινωνικά ή ατομικά προβλήματα. Να μη διαστρεβλώνουν την αλήθεια.

- Να διαπαιδαγωγούν και όχι να σκανδαλίζουν τις ευρύτερες μάζες και ιδιαίτερα τους νέους. Να μην προβάλλουν σκηνές βίας.

- Να προσφέρουν ενημέρωση πλουραλιστική και αντικειμενική.

- Χρησιμοποίηση της κριτικής ικανότητας από τους ανθρώπους. Διασταύρωση των πληροφοριών που προέρχονται από διάφορες πηγές, για να κάνουν συγκρίσεις.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

                Αναβάθμιση της λειτουργίας των Μ.Μ.Ε. σημαίνει ταυτόχρονα και αναβάθμιση της ζωής.

ΘΕΜΑ:

Εξέχουσα θέση στο χώρο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης κατέχει ο Τύπος. Η δυνατότητά του να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και ενδιαφερόντων και να ικανοποιεί τις πολλαπλές απαιτήσεις των ατόμων, τον ανάγει σε έναν από τους βασικότερους παράγοντες της πληροφόρησης. Αφού αναφερθείτε στα σημεία εκείνα που αποδεικνύουν την ορθότητα της παραπάνω άποψης και τη σημασία του Τύπου στη σύγχρονη εποχή να απαντήσετε στα εξής:

α) Γιατί ο Τύπος χαρακτηρίζεται ως Τέταρτη Εξουσία;

β) Ποιο περιεχόμενο αποδίδεται στον όρο Κίτρινος Τύπος;

γ) Ποιες προϋποθέσεις απαιτούνται για την αδέσμευτη πληροφόρηση και τη δημοκρατική λειτουργία του Τύπου;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Στον αιώνα της τεχνολογίας και της ταχύτητας πολλά πράγματα μεταβάλλονται, όχι μόνο όσον αφορά τη μορφή τους, αλλά και τη σημασία που αυτά κατέχουν. Παλιές μέθοδοι εγκαταλείπονται, νέες εγκαινιάζονται σε μια αδιάκοπη πορεία προόδου και εξέλιξης. Έτσι σήμερα, την οποιαδήποτε δραστηριότητα των κοινωνιών, καλύπτουν σε παγκόσμιο επίπεδο τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, που με την αμεσότητα που τα χαρακτηρίζει εκμηδενίζουν το χρόνο και τις αποστάσεις. Ωστόσο με τα καινούρια μέσα συνυπάρχουν και τα παλιά καιμερικά μάλιστα, όπως ο τύπος που «μονοπωλούσε» την πληροφόρηση επί αιώνες ολόκληρους, διεκδικούν σημαντική θέση στον τομέα της ενημέρωσης και πληροφόρησης.

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Τύπος είναι κάθε είδους έντυπα που αποσκοπούν στην ειδησεογραφία και τη πληροφόρηση. Ειδικότερα, τον διακρίνουμε σε ημερήσιο (εφημερίδες) και περιοδικό τύπο (περιοδικά, εβδομαδιαίες, μηνιαίες εφημερίδες). Το περιεχόμενό του είναι ποικίλο και αφορά θέματα κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά, εθνικά.

Οι συνηθέστερες μορφές με τις οποίες επιτυγχάνεται η πληροφόρηση καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα: άρθρα, συνεντεύξεις, ανταποκρίσεις, έρευνα, ντοκουμέντα.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:

ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ:

- Ενημερώνει, πληροφορεί για όσα συμβαίνουν καθημερινά στον κόσμο. Η ποικιλία των θεμάτων που προβάλλονται, αλλά και η πολλαπλή ερμηνεία τους, προβληματίζουν, διεγείρουν τη σκέψη.

- Δίνει τη δυνατότητα επιλογής σχετικά με το θέμα που θα διαβάσει ο αναγνώστης.

- Χρησιμοποιεί το γραπτό λόγο που δίνει τη δυνατότητα μεγαλύτερης και πληρέστερης ανάλυσης των γεγονότων. Στον έντυπο λόγο ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να ξαναδιαβάσει την πληροφορία, να την κριτικάρει και να την αφομοιώσει καλύτερα.

- Παρουσιάζει ευρύτερες γνώσεις που διευρύνουν την καλλιέργεια και το πνευματικό επίπεδο του ατόμου. Αυτό επιτυγχάνεται ιδιαίτερα με τη γνωστοποίηση θεμάτων επιστημονικού χαρακτήρα σε απλουστευμένη μορφή και προσιτή στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.

- Εντοπίζει τα κοινωνικά προβλήματα και προτείνει τρόπους αντιμετώπισης.

- Διακηρύττει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

- Καθοδηγεί τις μάζες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κοινωνικών ανακατατάξεων.

- Γίνεται μέσο διαμαρτυρίας για τυχόν αυθαιρεσίες απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Στηλιτεύει την παρανομία και την εκμετάλλευση, περιφρουρεί το δίκαιο, προστατεύει την ελευθερία.

- Υποβοηθάει την οικονομία. Με τη διαφήμιση και τις μικρές αγγελίες διευκολύνει εργοδότες και εργαζόμενους στην εργασία τους.

- Αποτελεί μαρτυρία για το παρελθόν, ιστορική πηγή.

Ο ΤΥΠΟΣ ΩΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑ:

Θεωρείται ότι –μετά τη Νομοθετική, Δικαιοσύνη, Εκτελεστική εξουσία – ο Τύπος αποτελεί το βασικότερο παράγοντα για τη σύσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος, την περιφρούρηση της κοινής βούλησης και έκφρασης. Η δυνατότητά του αναδεικνύεται από τα παρακάτω:

- Διαμορφώνει την κοινή γνώμη, τη στάση των ατόμων για τα γεγονότα της κοινωνικής πραγματικότητας.

- Ελέγχει την εξουσία.

- Αντιστέκεται σε πολιτικές αποφάσεις που αποπροσανατολίζουν το λαό ή υποθάλπουν τα συμφέροντά του.

- Ερεθίζει το ενδιαφέρον για τα κοινά και την πολιτική ζωή. Προτρέπει στην ενεργό συμμετοχή. Διαμορφώνει πολιτική συνείδηση.

- Γενικότερα, συμβάλλει στο χαρακτήρα της πολιτικής ζωής, ελέγχει τους ιθύνοντες, καταλύει πολιτικές «αυθεντίες».

ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ:

Έτσι χαρακτηρίζονται έντυπα και εφημερίδες που επιδιώκουν την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων και την εσκεμμένη προπαγάνδα ιδεών και προσώπων. Ξεφεύγουν από τα πλαίσια της αντικειμενικής πληροφόρησης και παρουσιάζουν σκάνδαλα, βία, ερωτικές σκηνές, διογκωμένες ειδήσεις προσπαθώντας να αυξήσουν την κυκλοφορία τους.

Ο κίνδυνος γίνεται μεγαλύτερος, όταν ο τύπος περιέχεται στα χέρια οικονομικών συγκροτημάτων, που μοναδικός σκοπός τους είναι η απόκτηση των μεγαλύτερων δυνατών κερδών.

Πιο συγκεκριμένα μιλούμε για «κιτρινισμό», όταν ο τύπος:

- Διαστρεβλώνει την αλήθεια, μεγιστοποιεί καταστάσεις και γεγονότα ή τα αποκρύπτει.

- Δυσφημεί συκοφαντικά, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.      

Ζούμε στην εποχή της πληροφόρησης. Η πληροφόρηση έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία για τη ζωή μας: συμβάλλει στη διακίνηση γνώσεων και ιδεών, μας βοηθάει στη λήψη αποφάσεων και όμως, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες, ιδιαίτερα όταν προκαλεί σύγχυση και αποπροσανατολισμό.

Να σχολιάσετε τις διαπιστώσεις αυτές, τεκμηριώνοντας τις απόψεις σας.  

  

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

                Αναφορά στους φορείς της πληροφόρησης (Τύπος – τηλεόραση - ραδιόφωνο), που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της εποχής, αφού ασκούν τέτοια καταλυτική επίδραση στον άνθρωπο, ώστε  να λέγεται ότι αυτή η πληροφοριακή «κοσμογονία» τον έκανε πιο ελεύθερο και ευτυχισμένο, αλλά ταυτόχρονα και πιο ανελεύθερο και δυστυχισμένο. Επισήμανση ότι η μαζική πληροφόρηση αρθρώθηκε σταδιακά μέσα στη βιομηχανική κοινωνία.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

Α. ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ:

1. Η πληροφόρηση αποτελεί σημαντικό μέσο παιδείας, γιατί γνωστοποιεί ευρέως τις κατακτήσεις στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα και προβάλλει τα επιτεύγματα στο χώρο του πνεύματος και της τέχνης, καθώς και τους δημιουργούς της, που με τη σειρά τους λειτουργούν ως πρότυπα.

2. Με την πληροφόρηση δημοσιοποιούνται και κρίνονται τα γεγονότα στο χώρο της παγκόσμιας πολιτικής και οι πρωταγωνιστές τους. Έτσι, το πολιτικό γίγνεσθαι γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας από τους παράγοντες εξουσίας για τη βελτίωση της κοινωνίας και συντελείται εξυγίανση του πολιτικοκοινωνικού βίου.

3. Οι αγώνες για τη διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης και τη διάσωση του φυσικού περιβάλλοντος προβάλλονται, αποδεικνύοντας ότι ο άνθρωπος εξακολουθεί να είναι δημιουργός της μοίρας του.

4. Οι απομονωμένες και απομακρυσμένες χώρες ενιαιοποιούνται και δημιουργούν στους πολίτες τους την αίσθηση της ενότητας και της ταύτισης με τους συνανθρώπους τους.

5. Συντελεί στην κατοχύρωση του δημοκρατικού πολιτεύματος με το να προβάλλει και να υποστηρίζει τα αιτήματα της δημοκρατίας.

6. Με την προβολή θετικών προτύπων, ενισχύεται η προσπάθεια για τη διατήρηση των παραδοσιακών αξιών και θεσμών.

7. Τα μηνύματα για την αναγκαιότητα της εδραίωσης της δικαιοσύνης και της αδελφότητας οπλίζουν τους ανθρώπους με θάρρος και ελπίδα για την καταπολέμηση της αδικίας και το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ανοίγουν δρόμο για δράση και δημιουργία. Ταυτόχρονα, τον απομακρύνουν από την αμάθεια, το δογματισμό και τις προκαταλήψεις.

8. Αποτελεί κύριο μοχλό για την πολιτική ωρίμανση των νέων και συντελεί στην ομαλή κοινωνικοποίησή τους με την εκμάθηση κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς.

9. Συμβάλλει στην αντιμετώπιση καυτών κοινωνικών προβλημάτων της σύγχρονης πραγματικότητας, όπως βία, ναρκωτικά, ρατσισμός, ανεργία κ.ά.

10. Καλλιεργεί τις νοητικές ικανότητες του ανθρώπου και ιδιαίτερα την κριτική.

Β. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ:

1. Η υπερπληροφόρηση (η χωρίς μέτρο διάδοση πληροφοριών) αποδυναμώνει την κριτική ικανότητα του ανθρώπου, αφού αυτός υποχρεώνεται να αφομοιώνει καθημερινά τεράστιο όγκο γνώσεων και γεγονότων, που είναι αδύνατο να ταξινομήσει και να ιεραρχήσει.

2. Η πολιτική εξουσία προσπαθεί να χειραγωγήσει την πολιτική βούληση του ανθρώπου με ψευδείς ειδήσεις, στην προσπάθειά της να διατηρήσει τα κεκτημένα (στρατευμένη πληροφόρηση - προπαγάνδα).

3. Ο καθημερινός και άκριτος βομβαρδισμός των πολιτών από διαφημίσεις συντελεί στη δημιουργία τεχνητών αναγκών, που οδηγούν στον καταναλωτισμό και τον εσωτερικό καταναγκασμό.

4. Η προβολή αρνητικών προτύπων σε συνδυασμό με την έλλειψη ηθικής και ο παραγκωνισμός πνευματικών ανθρώπων από τη δημόσια ζωή.

5. Η αλήθεια θυσιάζεται στο όνομα της εμπορικής σκοπιμότητας και της ικανοποίησης της νοσηρής περιέργειας του κοινού.

6. Απομυθοποίηση υψηλών εννοιών, όπως η δικαιοσύνη, η φιλαλληλία και ο σεβασμός.

7. Δημιουργία ηθικής αναλγησίας από την πληθώρα σκηνών βίας και εξοικείωση με το έγκλημα και την παρανομία.

8. Ένταση του επικοινωνιακού χάσματος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

                Η πληροφόρηση πρέπει να προασπίζεται τη δημοκρατία και τις ελευθερίες των ανθρώπων, να έχει παιδευτικούς στόχους, να μην εξυπηρετεί άνομα συμφέροντα και να εξυπηρετεί την αρχή της πολυφωνίας με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης.