ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ: Συλλογική Δύναμη

ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ Ι: «Πονάμε μαζί»

[1] Αυτές τις μέρες γίνεται πραγματικότητα αυτό που λέει ο Σοπενχάουερ ότι «κάθε ανθρώπινη ζωή πηγαινοέρχεται μεταξύ πόνου και βαρεμάρας». Ο Σοπενχάουερ θεωρεί τον άνθρωπο ως ένα ον που προσπαθεί να αποφύγει τον πόνο (ο οποίος για αυτόν αποτελεί θεμελιώδη συνθήκη της ζωής), δίνοντάς του άλλες μορφές. Αλλά όταν αυτή η αναδιαμόρφωση αποτυγχάνει και πρέπει να απωθηθεί ο πόνος, η ζωή γίνεται βαρετή. Αν πάλι η βαρεμάρα διαρραγεί επιτυχώς, ο πόνος θα επιστρέψει. Συνεπώς η βαρεμάρα χαρακτηρίζει όλους εμάς. Για λίγους εκλεκτούς γίνεται η βάση για καλλιτεχνική δραστηριότητα και είναι μόνο στην τέχνη που ο άνθρωπος μπορεί να βρει την μακαριότητα. Ο Σοπενχάουερ, παρά την απαισιοδοξία του, δείχνει ότι η βαρεμάρα μπορεί να οδηγήσει στην αναμόχλευση της ζωής μας, στην αυτοστοχαστικότητα που ο Χέγκελ θεωρεί ότι απειλεί  την κατεστημένη τάξη.

[2] Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε καιρούς απαρηγόρητους. Δεν υποφέρουν όλοι από πλήξη και βαρεμάρα και δεν μπορούν όλοι δυστυχώς να έχουν καταφύγιο την τέχνη. Φανταστείτε ότι μόλις χάσατε τη δουλειά σας, ζείτε στη φτώχεια και φροντίζετε ένα παιδί με αναπηρία. Φανταστείτε ότι είστε πρόσφυγας που δραπετεύει από τον πόλεμο, που ζει  σε μια σκηνή στη Λέσβο ή ένας άστεγος στους δρόμους του κόσμου...

[3] Η φτώχεια, η έλλειψη στέγης, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο ρατσισμός και η βία δεν είναι αναπόφευκτες συνέπειες του Covid-19. Εάν συμβαίνουν, είναι επειδή αντανακλούν μια ηθική και πολιτική  αποτυχία στον τρόπο που έχουμε οργανώσει τις κοινωνίες μας. Ενώ οι επιστήμονες εργάζονται για να αναπτύξουν μια θεραπεία και ένα εμβόλιο και οι γιατροί και οι νοσηλευτές αντιμετωπίζουν τους άρρωστους, οι υπόλοιποι από εμάς έχουμε την ευθύνη να απαιτήσουμε μέτρα για την προστασία των πιο ευάλωτων στις κοινότητές μας.

[4] Πρακτικά γίνεται περισσότερο φανερό τώρα ότι η απάθεια απέναντι σε τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν στον κοινωνικό περίγυρο, δεν προφυλάσσει τον απαθή άνθρωπο από αντίστοιχες επιπτώσεις, γιατί, όπως σωστά λέγεται, όταν καίγεται το σπίτι του διπλανού σου αν δε βοηθήσεις στη κατάσβεση θα καεί και το δικό σου.

 [5] Καθώς αυξάνεται ο φόβος και το άγχος, ας μη φροντίζουμε να κλείσουμε τις πόρτες στα προβλήματα του κόσμου μας. Το "να πονάς μαζί με" συνιστά, για τους ανθρώπους, έναν τρόπο να συγκροτούν κοινότητα  και αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια «πολιτική της συναλληλίας», που θα εστιάζει όχι στην απώλεια, αλλά στη νέα εκκίνηση με κριτήριο τη δικαιοσύνη και τη συνεργασία. Όταν αυτός ο εφιάλτης τελειώσει και κάνουμε μια καταγραφή των χαμένων ζωών και των καταστροφών, ελπίζω ότι θα μπορέσουμε τουλάχιστον να δούμε τη ζωή με άλλα μάτια.

[6] Αυτή είναι η στιγμή της αλληλεγγύης και όχι του ανταγωνισμού. Είναι καιρός να ανακαλύψουμε εκ νέου τη συλλογική μας δύναμη, ώστε να μπορέσουμε να έρθουμε στο τέλος αυτής της δύσκολης περιόδου με μια ενισχυμένη αίσθηση κοινότητας, όπως αυτή που μοιράζονται στα μπαλκόνια οι Ιταλοί φίλοι μας, με τα τραγούδια τους  που κάνουν τα μάτια μας να δακρύζουν για τις ζωές που χάνονται και τη δύναμη των ανθρώπων να αντιστέκονται στο φόβο. Παρά την απρόβλεπτη αλλαγή των συνθηκών για όλους μας, παρά τον πόνο, τις δυσκολίες, τον φόβο, το άγχος, τα κοινωνικά προβλήματα και την οικονομική καταστροφή, πρέπει να αλλάξουμε γρήγορα -τόσο ως άτομα όσο και ως κοινωνία- αν θέλουμε να παραμείνουμε στη ζωή με υγεία και αξιοπρέπεια και οι άνθρωποι της βαρεμάρας και αυτοί που πονάνε από στέρηση. Καιρός να βιώσουμε το «πονάμε μαζί» μήπως και σηκωθούμε ξανά και αγωνιστούμε για έναν καλύτερο κόσμο.

[ Παναγιώτα Ψυχογιού / Ελλάδα / 04.04.20 ]

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙ

21 Μάρτη 2020 (ή πώς μοιάζει μια παγκόσμια μέρα κατά του ρατσισμού στον καιρό της πανδημίας)

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

[…] [ΜΟΛΙΣ ΠΕΡΑΣΕ Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ]

 Μέσα στο ωραίο κι απαλό φως που ξεχύνονταν πάνω από την πόλη, έπλεαν οι παμπάλαιες μυρωδιές, κρέας ψητό και ποτά με γλυκάνισο. Γύρω του πρόσωπα εκστατικά σηκώνονταν να κοιτάξουν προς τον ουρανό. Άνδρες και γυναίκες αρπάζονταν ο ένας τον άλλο, με πρόσωπα φλογισμένα, με κραυγές πόθου. Ναι, η πανούκλα είχε τελειώσει, και μαζί της ο τρόμος, και τα σφιχτοπλεγμένα χέρια βεβαίωναν ότι κάποτε είχε υπάρξει στ’ αλήθεια εξορία και χωρισμός, με τη βαθύτερη έννοια του όρου… κι ανάμεσα στις εκατόμβες των νεκρών, τις σειρήνες των ασθενοφόρων, τις εξαγγελίες αυτού που συνήθως ονομάζουμε πεπρωμένο, το πεισματικό ποδοβολητό του φόβου και την τρομερή επανάσταση της καρδιάς τους, δεν είχε πάψει να περνά μια πελώρια βουή, που ξυπνούσε τα τρομαγμένα  πλάσματα, που τους έλεγε πως πρέπει να ξαναβρούν την αληθινή τους πατρίδα. Και θα ήταν ευτυχισμένοι, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα. Και πια ήξεραν πως υπάρχει κάτι που πάντοτε μπορείς να λαχταράς και καμιά φορά να το κερδίζεις: η ανθρώπινη τρυφερότητα…»

 […]

 Ο Ριέ αναλογιζόταν πως αυτή η χαρά δεν θα ήταν ποτέ σίγουρη. Γιατί ήξερε αυτό που αγνοούσε το χαρούμενο πλήθος , δηλαδή πως ο βάκιλος της πανούκλας δεν πεθαίνει ούτε εξαφανίζεται ποτέ, πως μπορεί να μείνει ολόκληρες δεκάδες χρόνια κοιμισμένος μέσα στα έπιπλα και τα ρούχα, ότι περιμένει υπομονετικά στα δωμάτια, στα υπόγεια, στα σεντούκια, στα μαντήλια και στα χαρτιά και πως ίσως θα ερχόταν κάποτε μια μέρα που για την δυστυχία και την γνώση των ανθρώπων η πανούκλα θα ξυπνούσε τα ποντίκια της και θα τα έστελνε να ψοφήσουν σε μία ευτυχισμένη πόλη. Έτσι, όλα όσα ένας άνθρωπος θα μπορούσε να κερδίσει στη σύγκρουση μεταξύ πανούκλας και της ζωής ήταν η γνώση και μνήμη.

 Αλμπέρ Καμύ, Η Πανούκλα, μτφ. Αγγελική Τατάνη, Γράμματα, Αθήνα 1990,(απόσπασμα)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄ (15 μονάδες)

Α. Να πυκνώσετε σε μία παράγραφο 50-60 περίπου λέξεων την 2η, 3η και 4η παράγραφο του Κειμένου Ι. (Μονάδες 15)

ΘΕΜΑ Β΄ (40 μονάδες)

1ο ερώτημα 

Να γράψετε δίπλα από κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό ή Λανθασμένο ανάλογα με το αν νομίζετε ότι η πρόταση αποδίδει ορθά το νόημα του Κειμένου Ι. Στη συνέχεια να τεκμηριώσετε με συνοπτική αιτιολόγηση την επιλογή σας:

α) Ο Σοπενχάουερ θεωρεί ότι η βαρεμάρα οδηγεί τον άνθρωπο στον αναστοχασμό της ζωής του

β) Η τέχνη αποτελεί καταφύγιο για όλους στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

γ) Οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι βασική συνέπεια της σύγχρονης υγειονομικής κρίσης

δ) Ο απαθής άνθρωπος στα τραγικά γεγονότα της κοινωνίας κινδυνεύει εξίσου με τους πληγέντες.

ε) Το "να πονάς μαζί με" είναι μια πρακτική αλληλεγγύης.

15 μονάδες

  

2ο ερώτημα 

α) Ποια η πρόθεση της αρθρογράφου στην 1^η παράγραφο  ; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές τόσο στο περιεχόμενο και όσο στις γλωσσικές επιλογές. (Μονάδες 5)

β)  Να αξιολογήσετε τον τίτλο του Κειμένου Ι ως προς τη σχέση του με το περιεχόμενο του κειμένου και την ικανότητά του να προσελκύσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. (Μονάδες 5)

ή

γ) «Είναι καιρός να ανακαλύψουμε εκ νέου τη συλλογική μας δύναμη, ώστε να μπορέσουμε να …τη δύναμη των ανθρώπων να αντιστέκονται στο φόβο». Ποιο πρόσωπο χρησιμοποιεί η αρθρογράφος και γιατί; Να μετασχηματίσετε το κείμενο, χρησιμοποιώντας το γ΄ ενικό πρόσωπο. Τι αλλάζει προς το ύφος;

(Μονάδες 5)

 ή

δ) Αν ο σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου Ι είναι να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες, με ποιες γλωσσικές επιλογές το επιτυγχάνει;

3ο ερώτημα 

α) Να συγκρίνετε τα κείμενα Ι & ΙΙ ως προς τη αποτελεσματικότητά τους.

 ή

β) Να συγκρίνετε τα Κείμενα Ι & ΙΙ ως προς το περιεχόμενό τους και τα γλωσσικά μέσα που χρησιμοποιούνται.

ή

γ) Να συγκρίνετε τα Κείμενα Ι & ΙΙ ως προς το περιεχόμενό τους και τα γλωσσικά μέσα που χρησιμοποιούνται.

 10 μονάδες

ΘΕΜΑ Γ

Να σχολιάσετε το θέμα που θίγει το κείμενο ΙΙΙ. Προβληματιστείτε αναφορικά με τη διαχρονικότητα του.

ΘΕΜΑ Δ΄

«Είναι καιρός να ανακαλύψουμε εκ νέου τη συλλογική μας δύναμη, ώστε να μπορέσουμε να έρθουμε στο τέλος αυτής της δύσκολης περιόδου με μια ενισχυμένη αίσθηση κοινότητας»: Σε άρθρο σας (300-350)  στη σχολική εφημερίδα να εξηγήσετε γιατί η πρόταση αυτή της αρθρογράφου είναι επιτακτική στις μέρες μας. Ποια η ευθύνη όλων μας για την υλοποίησή της;

30 Μονάδες

 ΠΗΓΗ