ΚΡΙΤΗΡΙΟ Λογοτεχνίας: Μπά­μι­ες

 

  «Μπά­μι­ες», Θεώνη Κοτίνη

ΣΗΜΕΡΑ στὸ με­ση­με­ρια­νὸ ἔ­χου­νε μπά­μι­ες

. Δὲν τοῦ ἀ­ρέ­σα­νε πο­τέ. Σκα­λί­ζει τὸ πιά­το ξε­φλου­δί­ζον­τας μὲ τὸ πι­ρού­νι τὴ σάρ­κα, ἀ­πο­κα­λύ­πτει τὰ σπό­ρια γυ­μνά. Μέ­σα σαρ­δό­νια ὀ­δον­το­στοι­χί­α, σὰν τὴ γκρι­μά­τσα τῆς συ­νά­θροι­σης γύ­ρω ἀ­πὸ τὸ τρα­πέ­ζι. Σκυ­θρω­ποί, μα­λω­μέ­νοι ἢ ἕ­τοι­μοι νὰ μα­λώσουν σὲ λί­γο, μά­να πα­τέ­ρας παι­διά.

Λα­δε­ρὲς μὲ φρέ­σκια ντο­μά­τα, κόκ­κι­νη ὅ­πως ἡ αἱ­μα­το­χυ­σί­α γύ­ρω ἀ­π’ τὸ στρω­μέ­νο τρα­πέ­ζι. Πράγ­μα­τι, δε­σμοὶ αἵ­μα­τος. Τό­σο ποὺ σοῦ ’ρ­χε­ται νὰ πά­ρεις τὸ μα­χαί­ρι τοῦ ψω­μιοῦ καὶ νὰ δι­αρ­ρή­ξεις ὅ­λα ἐ­τοῦ­τα τὰ δε­σμά, νὰ τὸ βυ­θί­σεις στὴν καρ­διὰ αὐ­τοῦ τοῦ λάκ­κου ποὺ εἶ­ναι γε­μά­τος γεύ­μα­τα κυ­ρι­α­κά­τι­κα καὶ αἰ­τιά­σεις καὶ πα­ρά­πο­να καὶ ξε­χα­σμέ­νες τώ­ρα ἤ­δη ἐκ­δρο­μὲς στὴ θά­λασ­σα.

Ἡ μά­να του τὶς φτιά­χνει μὲ κο­τό­που­λο. Ἀ­νά­με­σα στὰ ξε­δον­τι­ά­ρι­κα οὖ­λα τοῦ λα­χα­νι­κοῦ ἡ μυ­ρω­διὰ ἐ­κεί­νη. Σφαγ­μέ­νου ζώ­ου ὅ­πως τῆς μά­νας του τὰ μά­τια, ὅ­ταν γιὰ ὅ­λα με­τα­νι­ώ­νει, σὰν τοῦ πα­τέ­ρα του τὰ μά­τια, ὅ­ταν στρι­μώ­χνε­ται νὰ ἀρ­θρώ­σει κά­ποι­α ἀ­λή­θεια. Ὅ­πως τὰ μά­τια τὰ δι­κά του, ὅ­ταν ση­κώ­νει τὸ κε­φά­λι ἀ­πὸ τὸ πιά­το νὰ ἀ­παν­τή­σει για­τί δὲν τοῦ ἀ­ρέ­σει τὸ φα­ΐ, τί δι­ά­βο­λος τὸν πιά­νει κά­θε μέ­ρα καὶ δὲν μι­λά­ει κι ὅ­λο θυ­μώ­νει καὶ κλει­δώ­νε­ται.

Σκα­λί­ζει ἀ­μί­λη­τος τὶς μπά­μι­ες. Μέ­σα ὄ­χι δόν­τια μὰ σπυ­ριά, πολ­λὰ πολ­λὰ σπυ­ριά, ὅ­πως ἐ­κεῖ­να ποὺ στὰ δώ­δε­κα τοῦ αὐ­λά­κω­ναν τὸ πρό­σω­πο, κι ὅ­πο­τε γύ­ρι­ζε νὰ δεῖ κα­τὰ τὸν κό­σμο, ἄν­θι­ζαν σὰν ντρο­πὴ ποὺ ἀ­δέ­ξιος ὑ­πῆρ­χε. Μπά­μι­ες ὅ­πως ἡ γλί­τσα τῆς στορ­γῆς ποὺ γιὰ νὰ σοῦ δο­θεῖ, πρέ­πει νὰ κα­τα­πι­εῖς ὅ­λο τὸ σά­λιο τῆς ὑ­πο­τα­γῆς, τῆς ἐ­νο­χῆς ποὺ εἶ­σαι ἐ­σὺ καὶ δὲν τοὺς μοιά­ζεις, ποὺ θὲς ἀλ­λοῦ νὰ πᾶς, νὰ εἶ­σαι γυ­μνὸς καὶ νὰ πει­νᾶς δι­κή σου πεί­να. Μπά­μι­ες, κουμ­πω­μέ­νος καρ­πὸς τοῦ θυ­μοῦ ποὺ δὲν ὡ­ρι­μά­ζει μὰ σα­πί­ζει σὲ μα­λα­κὴ γλοι­ώ­δη αὐ­το­λύ­πη­ση.

[https://bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com/2018/02/11/theoni-kotini-mpamies/]

Διάφορες ερωτήσεις:

-Που βρίσκεται ο ήρωας;

-Τι κάνει και τι τον απασχολεί;

-Ποιοι τον περιστοιχίζουν;

-Τι σκέφτεται και τι επιθυμεί;

-Πώς αντιδρά;

Ενδεικτικά: Καθώς «τρώει» στο κυριακάτικο τραπέζι ανόρεχτα τις μπάμιες του, ο ήρωας οικτίρει τον εαυτό του για όλη την ένταση που βιώνει από τη σχέση των γονιών του και την έλλειψη στοργής απέναντί του, επιθυμώντας βαθιά μέσα του να αποδράσει.

1. Ποια στοιχεία μάς δίνει το κείμενο για τον ήρωα; Του αρέσουν οι μπάμιες; Γιατί;

2. Πώς διαγράφεται η σχέση μεταξύ των γονέων του παιδιού στο κείμενο; Ποια είναι η μικρή τους ιστορία: να αναφέρετε τις νύξεις που υπάρχουν σε σχέση με το παρελθόν και το σημείο τριβής με αναφορά και σε συγκεκριμένα χωρία.

3. Στο κείμενο αξιοποιείται η τεχνική του εσωτερικού μονολόγου. Με δεδομένο ότι ο εσωτερικός μονόλογος αποτελεί μια αφηγηματική τεχνική που φέρνει στην επιφάνεια μια αδιάκοπη ροή σκέψεων, εικόνων, αναμνήσεων, συνειρμών και εντυπώσεων, γιατί κατά τη γνώνη σας επιλέγεται αυτός ο αφηγηματικός τρόπος για το συγκεκριμένο κείμενο; Ποια ρηματικά πρόσωπα αξιοποιούνται και ποια η λειτουργία τους;

4. Στο κείμενο δεσπόζει ο εκφραστικός τρόπος της παρομοίωσης. Αφού εντοπίσετε τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα, να εξηγήσετε τον ρόλο της.

τους μέσω των παρομοιώσεων συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη σκιαγράφηση της συναισθηματικής τρικυμίας που βιώνει το παιδί.

5. Ποιο νομίζετε ότι είναι το κεντρικό θέμα που θέτει το διήγημα; Από που το συμπεραίνετε; Να επισημάνετε συγκεκριμένα χωρία.

6. Ποιος αφηγείται την ιστορία και ποια στάση κρατά απέναντι στα γεγονότα;

Ο αφηγητής είναι παντογνώστης, αφού γνωρίζει τα προβλήματα της οικογένειας, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ήρωα.  Παρόλο που δεν συμμετέχει στα γεγονότα, είναι φανερή η συναισθηματική ταύτισή του με τον νεαρό ήρωα και η συμπάθεια προς αυτόν.

7. Ποια είναι τα προβλήματα του ήρωα; Τεκμηριώστε με αναφορές στο κείμενο.

8. Να σχολιάσετε το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο:

Μπάμιες όπως η γλίτσα της στοργής που για να σου δοθεί, πρέπει να καταπιείς όλο το σάλιο της υποταγής, της ενοχής που είσαι εσύ και δεν τους μοιάζεις, που θες αλλού να πας, να είσαι γυμνός και να πεινάς δική σου πείνα. Μπάμιες, κουμπωμένος καρπός του θυμού που δεν ωριμάζει μα σαπίζει σε μαλακή γλοιώδη αυτολύπηση.

9. Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Πώς ένα τόσο ταπεινό αντικείμενο όπως οι μπάμιες ανυψώνεται σε σύμβολο;

10. Να σχολιάσετε τη χρήση γ΄ και β΄ρηματικού προσώπου.

11. Ποια συναισθήματα αναφύονται μέσα στην ψυχή του ήρωα; Πώς επιθυμεί να ξεφύγει από την προβληματική κατάσταση την οποία βιώνει (με αναφορά σε χωρίο). Πιστεύετε ότι η φυγή είναι λύση; Να γράψετε ένα κείμενο περίπου 200ων λέξεων.