ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ: Εθελοντισμός- Ενεργός Πολίτης

 

A. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εθελοντισμός- Ενεργός Πολίτης
Η δύναμη της Κοινωνίας των πολιτών

Εθελοντισμός είναι η ανιδιοτελής πράξη η οποία, χωρίς ανταλλάγματα ή αμοιβή, προσφέρει στο κοινό καλό. Ο καλός πολίτης είναι αυτός που ενδιαφέρεται για τα κοινά με μόνο κίνητρο την προσφορά, καλλιεργώντας, έτσι, μια άλλη συμπεριφορά και νοοτροπία, τόσο στην κοινωνία όσο και στο δημόσιο ήθος.

Ο πρώτος ανιδιοτελής εθελοντής, σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, ήταν ο Προμηθέας, ο Τιτάνας που έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους. Από την αρχαία Αθήνα, άλλωστε, καλός πολίτης ήταν αυτός που ενδιαφερόταν για τα κοινά, ενώ η αποχή του από αυτά τον καθιστούσε «αχρείο».

Ο εθελοντισμός με τις δράσεις του συνιστά και μια επιμορφωτική λειτουργία, η οποία συμβάλλει στην προσωπική ανάπτυξη του ατόμου, δίνοντάς του την ευκαιρία να αναπτύξει νέες δεξιότητες και γνώσεις
εκτός του τομέα της επίσημης εκπαίδευσης και της εργασίας. Ταυτόχρονα, αποτελεί μια στάση ζωής που ενσωματώνει ιδιαίτερες αξίες, όπως η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη, η κοινωνική συμμετοχή, ενώ οι εθελοντές με τη δράση τους προωθούν θετικές στάσεις και αντιλήψεις για διάφορα κοινωνικά θέματα, όπως η καταπολέμηση του ρατσισμού, η στήριξη ευάλωτων ομάδων συνανθρώπων μας, η προστασία του περιβάλλοντος, η προώθηση της ανακύκλωσης, η αιμοδοσία, αλλά και η συμβολή τους στη βελτίωση πολιτικών του κράτους. Η εθελοντική δραστηριότητα δίνει νόημα και περιεχόμενο σε πανανθρώπινες αξίες, όπως ο ανθρωπισμός, ιδιαίτερα σημαντικές, σε μια περίοδο που κυριαρχεί η διαφθορά και ο ατομικισμός.

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι η οργανωμένη δράση της κοινωνίας των πολιτών είναι σημαντικός πυλώνας μιας υγιούς κοινωνίας, που οριοθετεί τον τρίτο τομέα της οικονομίας. Ο πρώτος είναι ο δημόσιος, ο δεύτερος ο ιδιωτικός και ο τρίτος είναι ο τομέας του εθελοντισμού. Ο τρίτος τομέας βασίζεται στην οργανωμένη κοινωνία των πολιτών και στον ρόλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες και υλικά αγαθά, αλλά και συμβάλλει ουσιαστικά και σε τομείς χάραξης πολιτικής, με στόχο στον εκσυγχρονισμό του κράτους. Σήμερα το εθελοντικό κίνημα και γενικότερα ο ενεργός πολίτης, στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών, αποτελεί την υγιή αντίδραση της κοινωνίας στα φαινόμενα της αδράνειας και της αποχής. Καθίσταται η μεγάλη δύναμη της αλλαγής και η δύναμη που αποτελεσματικά μπορεί να συγκρουστεί με το κατεστημένο.

Συμπερασματικά, ο εθελοντισμός αποτελεί αίτημα και ανάγκη των καιρών μας και μέσοι αυτού αναδεικνύεται η αναδυόμενη δύναμη της κοινωνίας των πολιτών, η οποία συμβάλλει οριζόντια σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Είναι το σημαντικότερο εργαλείο πρόληψης, ενεργοποιεί τους πολίτες στα κοινά, ειδικότερα τους νέους, και βελτιώνει το κράτος και τις υπηρεσίες του.

Γιάννης Γιαννάκης, Επίτροπος Εθελοντισμού και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
Διασκευασμένο κείμενο, www.huffingtonpost.gr, 2016

1^η δραστηριότητα

Α1. Να χαρακτηρίσετε τους παρακάτω ισχυρισμούς ως Σωστούς ή Λανθασμένους, με βάση το
περιεχόμενο του κειμένου. Να τεκμηριώσετε τις απαντήσεις σας με αναφορές σε συγκεκριμένα χωρία
του κειμένου.

α. Η ανιδιοτέλεια αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εθελοντικής δράσης.

β. Το έλλειμμα ενδιαφέροντος για τα κοινωνικά ζητήματα και η απαξίωση των δημόσιων υποθέσεων
διέπουν τη συμπεριφορά του ανενεργού πολίτη διαχρονικά.

γ. Η άσκηση πίεσης στην εξουσία δεν συνάδει με τους στόχους και τις επιδιώξεις των εθελοντών.

δ. Οι συνεχείς δράσεις της κοινωνίας των πολιτών επιβαρύνει την οικονομία των χωρών.

ε. Ο εθελοντισμός, ως διαδικασία και στάση ζωής, οφείλει να αντικαθιστά το κοινωνικό κράτος.
Α2. Διαβάσατε το παραπάνω κείμενο σε διαδικτυακό ιστότοπο και θέλετε να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας, στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας, για τα χαρακτηριστικά του εθελοντισμού. Για τις ανάγκες της παρέμβασής σας πυκνώστε το περιεχόμενο της τρίτης και της τέταρτης παραγράφου του κειμένου σε 70-90 λέξεις.

2^η δραστηριότητα

A3. α. Να εντοπίσετε έναν από τους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου («Ο εθελοντισμός με τις δράσεις του... και ο ατομικισμός») και να δικαιολογήσετε την επιλογή
σας.

β. Να επισημάνετε τη νοηματική σχέση που εκφράζουν οι μεταβατικές λέξεις -φράσεις με την έντονη γραφή: ενώ, ταυτόχρονα, αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι.

Α4. α. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το ασύνδετο σχήμα στο κείμενο. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε ένα παράδειγμα. Στη συνέχεια, να αιτιολογήσετε τη λειτουργία του ως προς το νόημα και το ύφος του κειμένου.

β. Να αντικαταστήσετε καθεμία από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου με μία αντώνυμη.

α. ... η αποχή του από αυτά τον καθιστούσε «αχρείο».

β. ... ο ενεργός πολίτης [...] αποτελεί την υγιή αντίδραση της κοινωνίας στα φαινόμενα της αδράνειας
και της αποχής.

γ. ... βελτιώνει το κράτος και τις υπηρεσίες του.

3^η δραστηριότητα

Α5. Το σχολείο σας, με αφορμή την 5^η Δεκεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα του Εθελοντισμού, διοργανώνει ημερίδα με θέμα: «Ο Εθελοντισμός και ο ρόλος του στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη». Στη συγκεκριμένη εκδήλωση, εκπροσωπώντας τους συμμαθητές σας ενώπιον των καθηγητών σας και των προσκεκλημένων γονέων και κηδεμόνων, καλείστε να εκφωνήσετε ομιλία (200-250 λέξεις), στην οποία θα παρουσιάσετε τα οφέλη των εθελοντικών δράσεων σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Χρήστος Χρυσόπουλος (Αθήνα 1968) είναι πεζογράφος και δοκιμιογράφος. Τιμήθηκε με το βραβείο Αφηγηματικού Πεζού Λόγου της Ακαδημίας Αθηνών (2008). Έχει φιλοξενηθεί σε κέντρα συγγραφέων και έχει δώσει διαλέξεις στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Πολιτισμού. Έχει γράψει δώδεκα βιβλία, με πιο πρόσφατο το χρονικό «Φακός στο στόμα» (2012). Ο «Φακός στο στόμα» είναι «μια καταγραφή για την πραγματικότητα και την εικόνα της Αθήνας. Είναι το ίχνος μιας ζωής που εκτυλίσσεται γύρω μας, ... η βιογραφία μιας πόλης στην πιο σκληρή αποτύπωσή της», όπως σημειώνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου και αναδεικνύεται στο παρακάτω απόσπασμα.

ΑΘΗΝΑ: Δεκέμβριος 2011

ΕΙΧΑ ΔΙΑΣΧΙΣΕΙ ΜΟΛΙΣ ΔΥΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ. Τα χαρακτηριστικά της πόλης τον τελευταίο καιρό είναι δύο: το σκοτάδι και η περιπλάνηση. Οι δημοτικές αρχές καθυστερούν να ανάψουν τα φώτα των δρόμων, προσπαθώντας, θαρρείς, να εξοικονομήσουν ακόμα και το πιο μικρό ποσό χρημάτων. Ή ίσως να φταίει η αλλαγή της χειμερινής ώρας, που κάνει το σούρουπο να έρχεται νωρίτερα αυτές τις μέρες. Τα κλειστά ξενοδοχεία έχουν κατεβάσει συμπαγή ρολά, για να κρατήσουν ασφαλή τα δωμάτιά τους. Πίσω από τις σιδεριές, τα πάντα έχουν μείνει ανέγγιχτα, λες και εγκαταλείφθηκαν εσπευσμένα κατά τη διάρκεια μιας επερχόμενης καταστροφής: τα πιρούνια είναι ακόμη ακουμπισμένα στα τραπέζια, τα κλειδιά αφημένα στη ρεσεψιόν.

Συναντάς παντού ανθρώπους να κινούνται άσκοπα, χωρίς προφανή προορισμό ή επιδίωξη. Κάνουν συχνά μερικά βήματα προς μια κατεύθυνση και ξάφνου σταματούν, επιστρέφουν εκεί από όπου ξεκίνησαν και μετά; Ξεκινούν πάλι σε μια αδιανόητη ταλάντωση που μοιάζει με αυτιστικό νανούρισμα¹. Προσπαθώ να αποκρύπτω τα συναισθήματά μου από τα μάτια των συνανθρώπων μου. Προσπαθώ να γίνω αόρατος.

Δεν είχα προλάβει να κάνω τριάντα βήματα, όταν σκόνταψα σε μια διπλωμένη ανθρώπινη ύπαρξη σα να ήταν γιγάντιο σαλιγκάρι εμπρός μου. Στο χέρι κρατούσε ένα κομμάτι από χαρτόκουτο. Έτσι όπως ήταν κυρτωμένος με το πρόσωπο να εφάπτεται σχεδόν στο πεζοδρόμιο, ήταν αδύνατο να διαβάσω τι έγραφε. Πρέπει να ήταν η επωδός² που μουρμούριζε σκυφτός: «Πεινάω. Πεινάω». Σαν να εξομολογούνταν στις τσιμεντόπλακες.

Τι συμβαίνει πια και όλοι μιλούν με ορφανές λέξεις; Σκέφτομαι όσους γυρνούν άσκοπα τα βράδια
στην πόλη και είτε ψελλίζουν είτε κρατούν γραμμένη σε κάποιο χαρτί ο καθένας τη δική του μοναδική
λέξη. Λες και η ύπαρξή τους έχει απομειωθεί σε μια μονολεκτική περιγραφή. Η εικόνα του σκυμμένου άντρα έδινε την εντύπωση ενός έμψυχου απορρίμματος. Παραδίπλα είχε
ξαπλώσει ένα αδέσποτο σκυλί, αλλά κι αυτό είχε γυρισμένα τα νώτα και χάζευε αδιάφορα τα περαστικά
οχήματα, καθώς τα μπροστινά του πόδια κρέμονταν με χάρη στην άκρη του πεζοδρομίου.

Χρήστος Χρυσόπουλος, Φακός στο στόμα (2012)

Modern Greek A: language and literature 10/5/2017

Δραστηριότητες

1^η δραστηριότητα

Β1. Ποια χαρακτηριστικά της ζωής στην πόλη φαίνεται να παραθέτει ο αφηγητής, τα οποία τον οδηγούν στη θλίψη και στην εσωστρέφεια; Να γράψετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.

2^η δραστηριότητα

Β2. Ο αφηγητής χρησιμοποιεί στο κείμενο τον αφηγηματικό τρόπο της περιγραφής. Να δείξετε με ποιες γλωσσικές επιλογές (μεταφορά, παρομοίωση, επίθετα) επικυρώνει τη συγκεκριμένη τεχνική.

Β3. Στο πλαίσιο της αφήγησης, ο συγγραφέας θέτει ερωτήματα. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε δύο παραδείγματα και στη συνέχεια να αιτιολογήσετε τη λειτουργικότητά τους.

3^η δραστηριότητα

Β4. Διαβάζοντας το απόσπασμα: «Δεν είχα προλάβει να κάνω τριάντα βήματα, όταν σκόνταψα σε μια διπλωμένη ανθρώπινη ύπαρξη σα να ήταν γιγάντιο σαλιγκάρι εμπρός μου. Στο χέρι κρατούσε ένα κομμάτι από χαρτόκουτο. Έτσι όπως ήταν κυρτωμένος με το πρόσωπο να εφάπτεται σχεδόν στο πεζοδρόμιο, ήταν αδύνατο να διαβάσω τι έγραφε. Πρέπει να ήταν η επωδός που μουρμούριζε σκυφτός: «Πεινάω. Πεινάω». Σαν να εξομολογούνταν στις τσιμεντόπλακες», παρατηρούμε ότι ο Χρυσόπουλος αναφέρεται στο πρόβλημα των άστεγων συνανθρώπων μας, που ταλανίζει τη σύγχρονη κοινωνία. Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σας δημιουργεί αυτή η σκληρή σκιαγράφηση της πραγματικότητας; Να γράψετε ένα κείμενο 150-200 λέξεων.

1 αυτιστικό νανούρισμα: νανούρισμα που λέει κάποιος στον εαυτό του

2 στροφή ενός ποιήματος ή τραγουδιού που επαναλαμβάνεται (ρεφρέν)