Τι είναι σημαντικό από το αρχικό κείμενο, ώστε να το αξιοποιήσουμε για την περίληψη και τι δευτερεύον ή περιττό;
Όπως έχουμε ήδη μάθει, μια παράγραφος αποτελείται συνήθως από την κύρια ιδέα, τις λεπτομέρειες - σχόλια και την κατακλείδα - συμπέρασμα. Η κύρια ιδέα της παραγράφου -η οποία συχνά εντοπίζεται στη θεματική περίοδο στην αρχή της παραγράφου- είναι η σημαντικότερη ιδέα, η οποία δεσπόζει στο περιεχόμενο της παραγράφου και πρέπει να αξιοποιηθεί στην περίληψη.
Από τις λεπτομέρειες - σχόλια και την κατακλείδα - συμπέρασμα αξιοποιούμε ό, τι προσθέτει καινούριες πληροφορίες (πρόκειται επομένως για σημαντική λεπτομέρεια). Αντίθετα, ό,τι επεξηγεί και διασαφηνίζει τη θεματική πρόταση, χωρίς να προσθέτει καμιά καινούρια πληροφορία, είναι περιττό και διαγράφεται κατά τη σύνθεση της περίληψης.
1Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Με την όλο και μεγαλύτερη εκμηχάνιση του αγροτικού τομέα αναπτύσσεται η αγροτική και γενικά ολόκληρη η οικονομία της πατρίδας μας. Καλύπτονται οι ανάγκες της σε βασικά αγροτικά προϊόντα (σιτάρι, ρύζι κτλ.). Συγχρόνως γίνεται η χώρα μας και εξαγωγική σε διάφορα είδη, όπως είναι το λάδι, το βαμβάκι, τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, τα σταφύλια, ο καπνός κτλ.
(Λέξεις 54)
Όπως διαπιστώνουμε, η πρώτη περίοδος είναι η θεματική πρόταση. Ό, τι ακολουθεί είναι όχι σημαντικές λεπτομέρειες που απλώς την επεξηγούν.
Διαγράφοντας τα επεξηγηματικά στοιχεία της παραγράφου και με ορισμένους μετασχηματισμούς προκύπτει η εξής περίληψη:
Περίληψη
Η εκμηχάνιση του αγροτικού τομέα συμβάλλει στην ανάπτυξη της αγροτικής και της εθνικής μας, γενικότερα, οικονομίας.
(Λέξεις 16, πύκνωση 1/3)
2ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Πολιτισμός είναι όλα τα επιτεύγματα του ανθρώπου που προάγουν τη ζωή του. Όλοι δηλαδή οι νόμοι και οι κανόνες που διέπουν την κοινωνία, οι διάφορες επιστήμες, τα τεχνικά μέσα, τα καλλιτεχνικά δημιoυργήματα, η γλώσσα, η θρησκεία κτλ.
(Λέξεις 36)
Η δεύτερη περίοδος αποτελεί επεξήγηση της θεματικής περιόδου, πράγμα που γίνεται εμφανέστερο με την προσθήκη της λέξης «δηλαδή». Η περίοδος αυτή συντίθεται από επεξηγηματικά στοιχεία τα οποία δεν περιέχουν καινούριες πληροφορίες, επομένως μπορεί να θεωρηθούν περιττά και να διαγραφούν.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Πολιτισμός είναι όλα τα ανθρώπινα επιτεύγματα που προάγουν τη ζωή του ανθρώπου.
(Λέξεις 12, πύκνωση 1/3)
Προχωρούμε στη σύνθεση συντομότερης περίληψης, χωρίς να μειώνουμε το πληροφοριακό της βάρος:
Πολιτισμός είναι όσα ανθρώπινα επιτεύγματα προάγουν τη ζωή μας.
(Λέξεις 9, πύκνωση 1/4)
3ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Υπάρχουν, λέγει ο Γερμανός φιλόσοφος Σοπενχάουερ, τριών ειδών συγγραφείς:
πρώτα εκείνοι που γράφουν χωρίς να σκέφτονται. Αυτοί γράφουν «από μνήμης», από αναμνήσεις ή με δάνεια από ξένα βιβλία. Είναι οι πολυαριθμότεροι. Έπειτα αυτοί που σκέφτονται την ώρα που γράφουν' σκέφτονται για να γράψουν. Και τούτοι είναι κάμποσοι. Τέλος όσοι έχουν ήδη σκεφτεί και είναι φυσικά σπάνιοι...
(Λέξεις 56)
Έκφραση - Έκθεση Γ' Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ 2001, σελ. 278
Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ
 Υπάρχουν τριών ειδών συγγραφείς | Κύρια ιδέα και θεματική πρόταση |
 Εκείνοι που γράφουν Αυτοί που σκέφτονται χωρίς να σκέφτονται την ώρα που γράφουν Όσοι έχουν ήδη σκεφτεί | Σημαντικές λεπτομέρειες (διότι προσθέτουν καινούριες πληροφορίες στην κύρια ιδέα) |
Αυτοί γράφουν σκέφτονται «από μνήμης», να γράψουν από αναμνήσεις ή με δάνεια από ξένα βιβλία | Διασαφηνίσεις των σημαντικών λεπτομερειών |
Οι διασαφηνίσεις των σημαντικών λεπτομερειών συνήθως παραλείπονται στην περίληψη. Έτσι λοιπόν, με μια πρώτη πύκνωση το κείμενο διαμορφώνεται ως εξής:
ΠΥΚΝΩΣΗ - ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Υπάρχουν τριών ειδών συγγραφείς: Εκείνοι που γράφουν χωρίς να σκέφτονται. Αυτοί που σκέφτονται την ώρα που γράψουν. Όσοι έχουν ήδη σκεφτεί.
(Λέξεις 21)
Μειώνουμε περισσότερο τον αριθμό των λέξεων στην παρακάτω περίληψη:
Υπάρχουν τριών ειδών συγγραφείς: Όσοι γράφουν χωρίς να σκέφτονται, όσοι σκέφτονται ενώ γράφουν, όσοι έχουν ήδη σκεφτεί.
(Λέξεις 17, πύκνωση 1/3)
4ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Παρατηρούμε στο κείμενο που ακολουθεί ότι το συμπέρασμα (έχει υπογραμμιστεί) διατυπώνεται ρητά και συνοψίζει όλη την παράγραφο. Γι' αυτό και αποτελεί την πιο σημαντική και περιεκτική ιδέα, που την αξιοποιούμε για να συνθέσουμε την περίληψη του κειμένου. Έτσι, στην περίληψη που ακολουθεί στηριχτήκαμε στο συμπέρασμα, στο οποίο προσθέσαμε το στοιχείο του χρόνου (από τον 9ο αι. μ.Χ.).
Η δημογραφική ανάκαμψη από τις αρχές του 9ουαι. συνέβαλε στην αναζωογόνηση των πόλεων και της αγροτικής παραγωγής. Μέρος όμως του αγροτικού πληθυσμού άρχισε να μεταναστεύει στις πόλεις, όπου υπήρχαν περισσότερες δυνατότητες απασχόλησης. Η τάση αυτή ενισχύθηκε στη διάρκεια του 1ουαι. με την επέκταση της μεγάλης γαιοκτησίας και την αύξηση της αγροτικής φορολογίας. Συγχρόνως υποχώρησαν οι επιδημίες. Αναφέρονται μόνο τρεις επιδημίες από τα μέσα του 10ου μέχρι τα μέσα του 11ουαι.: η πρώτη εκδηλώθηκε στη Σπάρτη περί το 965, η δεύτερη στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 10ουαι. και η τρίτη στα μέσα περίπου του 11ου αι. Συμπερασματικά, η αύξηση του αστικού πληθυσμού oφείλεται στην εσωτερική μετανάστευση και στη φυσική αύξηση του πληθυσμού, η οποία δεν εξανεμίστηκε από τους λοιμούς.
(Λέξεις 121)
Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου 565-1815 Β' Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ 2001, σελ. 57
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Από τον 9οαι. μ.Χ. αυξάνεται ο πληθυσμός των πόλεων εξαιτίας της εσωτερικής μετανάστευσης αλλά και της γενικότερης δημογραφικής αύξησης, που ευνοήθηκε από τη μείωση των επιδημιών.
(Λέξεις 26)
Εναλλακτικά, με αναδιατύπωση:
Η αύξηση του πληθυσμού των πόλεων τον 9οαι. μ.Χ. οφείλεται στην εσωτερική μετανάστευση και στη φυσική δημογραφική ανάπτυξη εξαιτίας της μείωσης των επιδημιών.
(Λέξεις 23)
5ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Η αποτυχημένη αυτή προσπάθεια με εξουθένωσε. Όχι μόνο με κούρασε φοβερά και με εξάντλησε, αλλά το χειρότερο, επειδή αποδείχτηκε και μάταιη, με αποκαρδίωσε. Αλλά και ο συνέταιρός μου, που δούλεψε περισσότερο ίσως κι από μένα, αισθάνεται κι αυτός το ίδιο εξουθενωμένος.
(Λέξεις 41)
Όχι μόνο με κούρασε φοβερά και το απόσπασμα αυτό
με εξάντλησε, αλλά το χειρότερο, επειδή διαγράφεται (απλώς διασαφηνίζει
αποδείχτηκε μάταιη, με αποκαρδίωσε. το ρήμα «εξουθένωσε»)
Έτσι η περίληψη θα πάρει την εξής μορφή:
Η αποτυχημένη προσπάθεια που κάναμε εγώ και ο συνέταιρός μου μας εξουθένωσε.
(Λέξεις 12)
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ
Οι γονείς δε βοηθούν το παιδί τους να αισθάνεται ήρεμο και δημιουργικό στην περίοδο των εξετάσεων. Από τη σφοδρή επιθυμία τους «να γράψει καλά το παιδί» το γεμίζουν άγχος. Προσταγές και κριτική του τύπου: «Πρόσεξε, μην τα κάνεις θάλασσα», «Α, να δούμε πώς θα τα πας», «Πώς να γράψεις καλά, αφού δεν άνοιξες βιβλίο όλο το χρόνο;» έχουν την τιμητική τους την περίοδο των εξετάσεων. Το παιδί -που δεν είναι βέβαια κανένα αναίσθητο πλάσμα- είναι φυσικό να επηρεάζεται. Πιεσμένο από το ψυχολογικό βάρος να γράψει καλά για να δικαιώσει πάνω απ' όλα τις προσδοκίες των γονέων του, αγχώνεται αφόρητα. Το άγχος είναι τόσο μεγαλύτερο όσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία και το φιλότιμό του. Μια ψυχολογική πίεση όμως που ξεπερνά κάποια όρια δε μεταφράζεται σε δημιουργικό άγχος. Αντίθετα, γίνεται παραλυτική ανασφάλεια και αγωνία που αποδιοργανώνει το μαθητή.
(Λέξεις 136).
Διαβάζω και κατανοώ την παράγραφο
Διαβάζουμε την παράγραφο για να ανιχνεύσουμε το θέμα της και διαπιστώνουμε ότι αναφέρεται στη συμπεριφορά των γονιών προς τα παιδιά τους την περίοδο των εξετάσεων και στις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς.
2. Κρατώ σημειώσεις
1η παραλλαγή
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Οι γονείς δε βοηθούν το παιδί τους να αισθάνεται ήρεμο και δημιουργικό στην περίοδο των εξετάσεων. | Θεματικό κέντρο Η πίεση των γονιών στις εξετάσεις και οι επιπτώσεις στην ψυχολογία του παιδιού. |
 - Από τη σφοδρή επιθυμία τους «να γράψει καλά το παιδί» το γεμίζουν άγχος. Προσταγές και κριτική του τόπου: «Πρόσεξε μην τα κάνεις θάλασσα», «Α, να δούμε πως θα τα πας», «Πώς να γράψεις καλά, αφού δεν άνοιξες βιβλίο όλο το χρόνο;» έχουν την τιμητική τους την περίοδο των εξετάσεων. | Σημαντικές λεπτομέρειες Οι γονείς εκδηλώνουν: -σφοδρή επιθυμία για καλές επιδόσεις στις εξετάσεις -πίεση και επικριτική στάση |
Το παιδί -που δεν είναι βέβαια κανένα αναίσθητο πλάσμα- είναι φυσικό να επηρεάζεται. Πιεσμένο από το ψυχολογικό βάρος να γράψει καλά για να δικαιώσει πάνω απ' όλα τις προσδοκίες των γονέων του, αγχώνεται αφόρητα. Το άγχος είναι τόσο μεγαλύτερο όσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία και το φιλότιμό του. Μια ψυχολογική πίεση όμως που ξεπερνά κάποια όρια δε μεταφράζεται σε δημιουργικό άγχος. Αντίθετα, γίνεται παραλυτική ανασφάλεια και αγωνία που αποδιοργανώνει το μαθητή. | Το παιδί επηρεάζεται: -αγχώνεται για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες -αποδιοργανώνεται |
Συνθέτω την περίληψη της παραγράφου
Περίληψη 1
Οι γονείς επιθυμώντας σφοδρά να σημειώσει το παιδί τους καλές επιδόσεις στις εξετάσεις, το πιέζουν και το επικρίνουν, με συνέπεια το παιδί να αγχώνεται περισσότερο για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους και να αποδιοργανώνεται.
(Λέξεις 34)
Περίληψη 2
Η πιεστική και επικριτική στάση των γονιών προς το παιδί τους κατά τη διάρκεια των εξετάσεων και η απαίτησή τους να γράψει καλά του επαυξάνουν το άγχος και το αποδιοργανώνουν.
(Λέξεις 30)
Ακολουθεί μια δεύτερη παραλλαγή σημειώσεων και η αντίστοιχη περίληψη.
2η παραλλαγή
Σημειώσεις
Σημαντικές λεπτομέρειες
Οι γονείς αγχώνουν το παιδί τους στις εξετάσεις: | Το παιδί επηρεάζεται: |
- σφοδρή επιθυμία να γράψει καλά - πιεστική συμπεριφορά | - αγχώνεται για να δικαιώσει τις προσδοκίες τους - αποδιοργανώνεται από την υπερβολική πίεση |
Συνθέτουμε την περίληψη της παραγράφου, όπως προκύπτει από τη δεύτερη παραλλαγή σημειώσεων:
Οι γονείς αγχώνουν το παιδί τους στις εξετάσεις με την πιεστική τους συμπεριφορά, επειδή θέλουν να γράψει καλά. Το παιδί όμως επηρεάζεται ψυχολογικά τόσο πολύ από την υπερβολική πίεση, στην προσπάθειά του να τους δικαιώσει, ώστε να αποδιοργανώνεται.
(Λέξεις 36)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Η περίληψη 1 της 1ης παραλλαγής σημειώσεων και η περίληψη της 2ης παραλλαγής με μια πρώτη ματιά φαίνονται διαφορετικές. Και οι δύο, όμως, παρά τη διαφορετική τους διατύπωση, έχουν συλλάβει το νοηματικό κέντρο της παραγράφου και έχουν αποδώσει τις σημαντικές λεπτομέρειές της, με μια εξαίρεση: στη δεύτερη δεν περιέχεται η πληροφορία ότι οι γονείς επικρίνουν το παιδί τους, η οποία περιέχεται στην περίληψη Ι της 1ης παραλλαγής.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ
Oι λόγοι που μας σπρώχνουν στη γλωσσομάθεια είναι πολλοί. Πρώτα πραχτικοί: χρειαζόμαστε την ξένη γλώσσα για τη ζωή, για να συνεννοούμαστε με τους αλλογλώσσους άμα ταξιδεύομε στην πατρίδα τους, ή και στον τόπο μας, ιδίως όμως για το επάγγελμα που ενδεχομένως θα διαλέξωμε (λ.χ. έμπορος, υπάλληλος, δαχτυλογράφος, διπλωμάτης κτλ.). Μας χρειάζεται έπειτα η ξένη γλώσσα αν ετοιμαζόμαστε για στάδιο επιστημονι0κό, αφού με αυτή, και μάλιστα με αυτές, θα καταρτιστούμε αρτιότερα και θα μπορούμε να καταφύγωμε στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Τέλος με την ξένη γλώσσα ερχόμαστε σ' επικοινωνία, επιπόλαιη ή βαθύτερη, με τις ξενόγλωσσες λογοτεχνίες και με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Μ. Τριανταφυλλίδη, Οι ξένες γλώσσες και η αγωγή,
Άπαντα, Θεσσ. 1965, σελ. 409-411
Στο βιβλίο Έκφραση - Έκθεση Α' Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ 2002, σελ. 77
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο πλοίο μπορούσαμε να κολυμπήσουμε στην ευρύχωρη πισίνα, να απολαύσουμε τον πρωινό μας καφέ στο κλιματιζόμενο πο- λυτελέστατο σαλόνι, να παίξουμε συναρπαστικές παρτίδες σκακιού σε μια τεράστια σκακιέρα, να ψωνίσουμε ρούχα και καλλυντικά, να χτενιστούμε στο κομμωτήριο. Και βέβαια, μπορούσαμε να παρακολουθούμε το βραδινό καλλιτεχνικό πρόγραμμα ή να τραγουδάμε με τις εύθυμες παρέες, όποτε κάποιος έπαιζε πιάνο ή κιθάρα στο κατάστρωμα.
(Λέξεις 65)
1. Διαβάζω και κατανοώ την παράγραφο
Η παράγραφος είναι απλά διατυπωμένη και δεν παρουσιάζει καμιά δυσκολία στην κατανόησή της. Με την πρώτη ανάγνωση ανιχνεύουμε το θέμα της: οι ανέσεις και οι δυνατότητες ψυχαγωγίας στο ταξίδι με πλοίο. Με τη δεύτερη ανάγνωση διαπιστώνουμε ότι η παράγραφος δεν έχει θεματική περίοδο και ότι όλες αυτές οι προτάσεις που παρατίθενται η μία μετά την άλλη με κόμματα («να κολυμπήσουμε... να απολαύουμε... να παίξουμε.:. να ψωνίσoυμε... να, χτενιστούμε... να παρακoλoυθoύμε... να τραγουδάμε»: ασύνδετο σχήμα) αποτελούν λεπτομέρειες - σχόλια που μπορούν να πυκνωθούν.
2. Κρατώ σημειώσεις
Πυκνώνω την παράγραφο:
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΠΥΚΝΩΣΗ
- Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο πλοίο μπορούσαμε να κολυμπήσουμε στην ευρύχωρη πισίνα, να απολαύσουμε το πρωινό μας στο κλιματιζόμενο πολυτελέστατο σαλόνι, να παίξουμε σε. μια τεράστια σκακιέρα, να ψωνίσουμε ρούχα και καλλυντικά, να χτενιστούμε στο κομμωτήριο. - Και βέβαια, μπορούσαμε να παρακολουθούμε το βραδινό καλλιτεχνικό πρόγραμμα ή να τραγουδάμε με τις εύθυμες παρέες, όποτε κάποιος έπαιζε πιάνο ή κιθάρα στο κατάστρωμα. | . Στο ταξίδι, το πλοίο παρείχε πολλές εξυπηρετήσεις / ανέσεις Υπήρχαν δυνατότητες για ψυχαγωγία |
3. Διατυπώνω τον πλαγιότιτλο της παραγράφου
Αξιοποιώντας τις σημειώσεις προχωρούμε στον πλαγιότιτλο:
Οι εξυπηρετήσεις / ανέσεις και οι δυνατότητες ψυχαγωγίας που προσφέρονταν στο πλοίο.
Ο πλαγιότιτλος θα μπορούσε να είναι η βάση για την περίληψη της παραγράφου.
4. Συνθέτω την περίληψη της παραγράφου
Στο ταξίδι με το πλοίο προσφέρονταν πολλές εξυπηρετήσεις / ανέσεις και δυνατότητες για ψυχαγωγία.
(Λέξεις 12)
Αφαιρώ τη φράση «Στο ταξίδι» θεωρώντας ότι περιττεύει, εφόσον την καθιστούν αυτονόητη οι υπόλοιπες φράσεις της περίληψης.
Στο πλοίο προσφέρονταν πολλές εξυπηρετήσεις / ανέσεις και δυνατότητες για ψυχαγωγία.
Η παραπάνω περίληψη είναι διατυπωμένη στην παθητική σύνταξη. Αν διατυπωθεί στην ενεργητική γίνεται:
Το πλοίο παρείχε πολλές εξυπηρετήσεις / ανέσεις και δυνατότητες για ψυχαγωγία.
Με την παραπάνω σύνταξη προβάλλεται περισσότερο το υποκείμενο που δρα, ότι δηλαδή το πλοίο πρόσφερε τις ανέσεις, και όχι η πράξη που γίνεται, ότι δηλαδή προσφέρονταν ανέσεις στο πλοίο, όπως διατυπωνόταν με την παθητική σύνταξη.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Κάτω από την καθοδήγηση του Φώτου Πολίτη καλλιτέχνες με δημιουργημένη προσωπικότητα, ο Βεάκης, η Αλκαίου, ο Ροντήρης, βοηθός τότε σκηνοθέτη, ο Ροζάν, η Παπαδάκη, ο Λεπενιώτης, η Κατερίνα, η Αλίκη, ο Νέζερ, ο Δενδραμής, ο Παρασκευάς, η Παξινού, ο Μινωτής, ο υποφαινόμενος και άλλοι πειθαρχήσαμε τυφλά αμέσως και ξεκινήσαμε από την αρχή, γιατί βρήκαμε τον εμψυχωτή, το συντονιστή, τον άξιο και ακομμάτιστο, το σοφό και ακέραιο χαρακτήρα που ήξερε τι ήθελε, τι έλεγε, πού πήγαινε. Δουλειά 16 ώρες το 24ωρο. Και κάθε 17 ημέρες έργο. Και τι έργα!
(Λέξεις 88)
Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, ΟΕΔΒ 1992, σελ. 147 (διασκευή)
1. Διαβάζω και κατανοώ την παράγραφο
Διαβάζουμε προσεχτικά την παράγραφο για να ανιχνεύσουμε το θέμα της και διαπιστώνουμε ότι αναφέρεται στη δραστηριότητα γνωστών θεατρανθρώπων υπό την καθοδήγηση του Φώτου Πολίτη.
2. Κρατώ σημειώσεις
Παρατηρούμε ότι μπορούμε να πυκνώσουμε (με λογικές κρίσεις) συγκεκριμένα αποσπάσματα:
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΠΥΚΝΩΣΗ
- καλλιτέχνες με δημιουργημένη προσωπικότητα, ο Βεάκης, η Αλκαίου, ο Ροντήρης, βοηθός τότε σκηνοθέτη, Ροζάν, η Παπαδάκη, ο Λεπενιώτης, η Κατερίνα Αλίκη, ο Νέζερ, ο Δενδραμής, Παρασκευάς, η Παξινού, ο Μινωτής, υποφαινόμενος και άλλοι | γνωστοί και σπουδαίοι αν άνθρωποι του θεάτρου |
- πειθαρχήσαμε τυφλά αμέσως και ξεκινήσαμε | καθοδηγηθήκαμε |
- τον εμψυχωτή, το συντονιστή, τον άξιο και ακομμάτιστο, το σοφό και ακέραιο χαρακτήρα που ήξερε τι ήθελε, τι έλεγε, πού πήγαινε. | χαρισματικός και συγκροτημένος |
- Δουλειά 16 ώρες το 24ωρο | πυρετώδης δουλειά-δούλευαν πυρετωδώς |
- Και κάθε 17 μέρες έργο. Και τι έργα! | ανέβαζαν σημαντικά έργα με μεγάλη συχνότητα |
3. Διατυπώνω τον πλαγιότιτλο της παραγράφου
Γνωστοί άνθρωποι του θεάτρου δραστηριοποιούνται υπό την καθοδήγηση του Φώτη Πολίτη.
4. Συνθέτω την περίληψη της παραγράφου
Με βάση τον πλαγιότιτλο και τις σημειώσεις που κρατήσαμε (πύκνωση αποσπασμάτων) διατυπώνουμε την περίληψη της παραγράφου:
Γνωστοί και σπουδαίοι άνθρωποι του θεάτρου, καθοδηγημένοι από το χαρισματικό και συγκροτημένο Φώτο Πολίτη και δουλεύοντας πυρετωδώς, ανεβάζαμε σημαντικά έργα με μεγάλη συχνότητα.
(Λέξεις 23)
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Η ελπίδα και το μέλλον της ανθρωπότητας, τα παιδιά μας, είναι θύματα απάνθρωπης εκμετάλλευσης. Οι διαπιστώσεις έγιναν από τη Διεθνή οργάνωση Εργασίας. Οι ανήλικoι εργάτες ξεπερνούν τα 250 εκατoμμύρια σε ολόκληρο τον κόσμο. Από αυτούς το 60% (δηλαδή 150.000.000 ανήλικoι εργάτες) αναλογεί στις χώρες της Ασίας, το 30% στην Aφρική και το 10% στον υπόλoιπo κόσμο, στον οποίο συμπεριλαμβάνoνται και oι αναπτυγμένες χώρες του Βορρά. Ογδόντα εκατoμμύρια παιδιά εργάζονται σε ορυχεία, στους αγρούς, αναλαμβάνουν βαριά και ανθυγιεινά καθήκοντα σε εργοστάσια, έρχονται σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες ή απασχολούνται στη θάλασσα, στις πιο βαριές αλιευτικές εργασίες.
(Λέξεις 96)
Από τον ημερήσιο Τύπο, 1998
Στο βιβλίο Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, ΟΕΔΒ 2001, σελ. 129
1. Διαβάζω και κατανοώ την παράγραφο
Η παράγραφος είναι απλή στη γλώσσα και τη δομή. Ήδη από την πρώτη ανάγνωση αντιλαμβανόμαστε το θέμα (αναφέρεται στην εκμετάλλευση των παιδιών). Με τη δεύτερη προσεκτική ανάγνωση κατανοούμε πως η πρώτη περίοδος είναι η θεματική περίοδος και πως ό,τι ακολουθεί είναι οι λεπτομέρειες που αναλύουν και επεξηγούν τη θεματική περίοδο.
2. Κρατώ Σημειώσεις
1η παραλλαγή
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Η ελπίδα και το μέλλον της ανθρωπότητας, τα παιδιά μας, είναι θύματα. απάνθρωπης εκμετάλλευσης. | Θεματικό κέντρο: Τα παιδιά θύματα εκμετάλλευσης. |
- Οι διαπιστώσεις έγιναν από τη Διεθνή Οργάνωση εργασίας. | Σημαντικές λεπτομέρειες α. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας διαπιστώνει: |
- Οι ανήλικοι εργάτες ξεπερνούν τα 250 εκατομμύρια σε ολόκληρο τον κόσμο. Από αυτούς το 60% (δηλαδή 150.000.000 ανήλικοι εργάτες) αναλογεί στις χώρες της Ασίας, το 30% στην Αφρική και το 10% στον υπόλοιπο κόσμο, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται και οι αναπτυγμένες χώρες του Βορρά. | β. 250 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο δουλεύουν ως εργάτες. |
- Ογδόντα εκατομμύρια παιδιά εργάζονται σε ορυχεία, στους αγρούς, αναλαμβάνουν βαριά και ανθυγιεινά καθήκοντα σε εργοστάσια, έρχονται σε επαφή με επικίνδυνες χημικές ουσίες ή απασχολούνται στη θάλασσα, στις πιο βαριές αλιευτικές εργασίες. | γ. Ογδόντα εκατομμύρια παιδιά σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες |
3. Διατυπώνω τον πλαγιότιτλο
Εκατομμύρια παιδιά είναι θύματα στυγνής εκμετάλλευσης.
4. Συνθέτω την περίληψη της παραγράφου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Όπως διαπιστώνει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, 250 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο υφίστανται στυγνή εκμετάλλευση. Ογδόντα εκατομμύρια υποχρεώνονται να εργάζονται σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες.
(Λέξεις 26)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Σ' αυτή την περίληψη επιλέξαμε να συμπεριλάβουμε από τις σημαντικές λεπτομέρειες
τους αριθμούς των παιδιών (250 εκατομμύρια - 80 εκατομμύρια) και την πηγή που κάνει τις διαπιστώσεις αυτές (Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας). Η επιλογή αυτή ήταν συνειδητή: θέλαμε να δώσουμε τα συγκεκριμένα νούμερα εργαζόμενων παιδιών, για να έχει ο αναγνώστης της περίληψης (ο οποίος αγνοεί το αρχικό κείμενο) σαφέστερη εικόνα του μεγέθους του προβλήματος. Ακόμα, αναφέραμε τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, για να προβάλουμε την αξιοπιστία των διαπιστώσεων για την έκταση της εκμετάλλευσης των παιδιών.
Ακολουθεί μια δεύτερη παραλλαγή σημειώσεων και η αντίστοιχη περίληψη.
2η παραλλαγή
ΣΗΜΕΙΩΣΕIΣ
Θεματικό κέντρο: | Σημαντικές λεπτομέρειες |
Παιδιά αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης. | - 250 εκατομμύρια ανήλικοι εργάτες - προπάντων από τον Τρίτο Κόσμο - πολλά δουλεύουν σε βαριές ανθυγιεινές εργασίες |
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Συγκρίνοντας την 1η με τη 2η παραλλαγή των σημειώσεων παρατηρούμε:
Το (α) της 1ης παραλλαγής («Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας διαπιστώνει») δεν υπάρχει στη 2η παραλλαγή. | Στο (β) της 1ης παραλλαγής σημειώνεται: «σ' όλο τον κόσμο». Στη 2η παραλλαγή σημειώνεται ευστοχότερα (με αναγωγή πληροφοριών του κειμένου): «προπάντων από τον Τρίτο Κόσμο». |
Συνθέτουμε την περίληψη της παραγράφου όπως προκύπτει από τη 2η παραλλαγή σημειώσεων:
ΠΕΡΊΛΗΨΗ
250 εκατομμύρια παιδιά, τα περισσότερα από τον Τρίτο Κόσμο, είναι θύματα σκληρής εκμετάλλευσης. Πολλά από αυτά δουλεύουν σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες.
(Λέξεις 22)
ΑΣΚΗΣΗ
Μετά το παρακάτω απόσπασμα παραθέτουμε τρεις διαφορετικές περιλήψεις. Δύο απ' αυτές είναι εύστοχες, ενώ η άλλη παρουσιάζει σοβαρές αδυναμίες. Να την εντοπίσεις και να βρεις τις συγκεκριμένες αδυναμίες,
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: ΜΙΑ ΤΕΧΝΗ
Η διαφήμιση είναι το άνθος της σύγχρονης ζωής' αποτελεί μιαν επιβεβαίωση αισιοδοξίας και χαράς' διασκεδάζει το μάτι και το νου. Είναι η πιο θερμή ένδειξη του σφρίγους των σημερινών ανθρώπων, της δύναμής τους, της παιδικόητάς τους, της εφευρετικότητας και της φαντασίας τους, και η πιο ωραία επιτυχία της θέλησής τους να εκσυγχρονίσουν τον κόσμο παντού κι από κάθε άποψη, Συλλoγιστήκατε ποτέ πόσο καταθλιπτικοί θα έδειχναν οι δρόμοι, οι πλατείες, οι σταθμοί, οι υπόγειοι, τα ξενοδοχεία πρώτης κατηγορίας, οι αίθουσες χορού, οι κινηματογράφοι, τα οχηματεστιατόρια, τα ταξίδια αναψυχής, οι αυτοκινητόδρομοι, η φύση, χωρίς τις αμέτρητες τoιχoκoλλήσεις, χωρίς τις βιτρίνες […], χωρίς τις φωτεινές επιγραφές, χωρίς τις παράφωνες κολακείες των μεγαφώνων, και φανταστήκατε τη θλίψη και τη μονοτονία των φαγητών και των κρασιών χωρίς τους πολύχρωμους καταλόγους και τις φανταχτερές ετικέτες;
Ναι, στ' αλήθεια, η διαφήμιση είναι η πιο ωραία έκφραση της επoχής μας, ο μεγαλύτερος νεοτερισμός των ημερών μας, μια τέχνη.
Μπλεζ Σαντράρ
Απόσπασμα από μετάφραση του Κλείτου Κύρου στο περιοδικό Διαγώνιος
Στο βιβλίο Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου, ΟΕΔΒ 2001, σελ. 48
Περίληψη 1
Η διαφήμιση αποτελεί έκφραση μιας αισιόδοξης, δημιουργικής δύναμης και νεωτερι- στικής διάθεσης των σημερινών ανθρώπων. Ο κόσμος που μας περιβάλλει θα ήταν καταθλιπτικός χωρίς την ποικιλομορφία των εντυπωσιακών διαφημιστικών προκλήσεων
.
Περίληψη 2
Η διαφήμιση αποτελεί επιβεβαίωση χαράς. Είναι η πιο θερμή ένδειξη της εφευρετικότητας και της θέλησης των ανθρώπων να εκσυγχρονίσουν τον κόσμο. Οι διάφοροι χώροι θα ήταν καταθλιπτικοί χωρίς τις διαφημίσεις. Η διαφήμιση είναι μεγάλος νεωτερισμός και τέχνη.
Περίληψη 3
Η διαφήμιση είναι αισιόδοξη έκφραση του δυναμισμού και της ευφάνταστης επινοη- τικότητας των σημερινών ανθρώπων, μια τέχνη που επιδιώκει να εκσυγχρονίσει τον κόσμο, ο οποίος θα έδειχνε μουντός χωρίς τις ζωηρόχρωμες διαφημίσεις που μας περιβάλλουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου