ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΝΙΑΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Εισαγωγικό σημείωμα

Η Αγγελική Καρδαρά είναι δόκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, φιλόλογος και τακτική επιστημονική συνεργάτιδα του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕΜΕ).

Αγαπώ το θρανίο μου

Μαθητές μουντζουρώνουν με μανία τα θρανία τους την ώρα που ο εκπαιδευτικός διδάσκει. Μία πολύ συνηθισμένη εικόνα που συναντάμε στις τάξεις των δημόσιων σχολείων και που γεννά ερωτήματα για την παιδεία που δίνουμε στα ελληνόπουλα. Γιατί η παιδεία είναι μία ευρύτερη έννοια από την εκπαίδευση. Η παιδεία δεν είναι μαθηματικά και αρχαία, αλλά πολιτισμός, αρχές, αξίες και ιδανικά.

  Οι μουντζούρες μικρών και μεγάλων μαθητών πάνω στα θρανία τους κατά τη διάρκεια μάλιστα της διδακτικής ώρας εκφράζουν τη βαρεμάρα τους, την απογοήτευση και την ανάγκη να ξεφύγουν από ένα σχολείο που εγκλωβίζει τη σκέψη τους και τους στερεί τη δυνατότητα να είναι δημιουργικοί. Ταυτόχρονα δείχνουν μία τεράστια έλλειψη σεβασμού, για την οποία ευθυνόμαστε εμείς, οι ενήλικες, με τα λανθασμένα πρότυπα που προβάλλουμε στα νέα παιδιά. Ο σεβασμός αποτελεί πρωταρχική αξία, την οποία δυστυχώς οι Νεοέλληνες δε μαθαίνουν στα παιδιά τους, ενδεχομένως γιατί και οι ίδιοι αγνοούν τη σημασία της.

  Το να βρομίζουν οι μαθητές τα θρανία τους δείχνει την απαξίωσή τους για το σχολείο, τον εκπαιδευτικό και τη μάθηση. Μία τέτοια περιφρονητική αντιμετώπιση του σχολείου από τα παιδιά όχι μόνο δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη, αλλά οφείλει να μας προβληματίσει σοβαρά. Κάθε μουντζούρα είναι ένα καμπανάκι για εμάς. Τα παιδιά δεν αγαπάνε το σχολείο, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν αγαπάνε τα θρανία τους και τα βανδαλίζουν. Τα θεωρούν «ξένα», αλλιώς θα τα αγαπούσαν και θα τα προστάτευαν, όπως για παράδειγμα προστατεύουν το γραφείο τους στο σπίτι και τον υπολογιστή τους. Αυτά τα νιώθουν «δικά» τους, γιατί έχουν αξία για τους ίδιους, και γι’ αυτό αισθάνονται την ανάγκη να τα περιφρουρήσουν. Αντίθετα, το σχολείο, που δεν τους προσφέρει τη χαρά της δημιουργίας, το περιφρονούν και το βανδαλίζουν, με τον χειρότερο κάποιες φορές τρόπο. Έχουν καταγραφεί ακόμα και περιστατικά εμπρησμών σχολείων και μεγάλης καταστροφής τους.

  Τα παιδιά πρέπει να αντιληφθούν ότι το σχολείο είναι «δικό τους» και για αυτό οφείλουν να το διατηρούν καθαρό και να το προστατεύουν από κάθε είδους βανδαλισμό. Για να το νιώσουν όμως δικό τους, είναι αναγκαίο, πρώτον, οι γονείς να διδάξουν στα παιδιά την έννοια και την ουσία του σεβασμού, και δεύτερον, οι εκπαιδευτικοί σε συνεργασία με τους γονείς να παλέψουν για να δώσουν στο σύγχρονο, ελληνικό δημόσιο σχολείο τη λάμψη που οφείλει να έχει. Να πάψει το σχολείο να είναι ένας τόπος μίζερος και σκοτεινός και να γίνει ένας χώρος χαράς, δημιουργίας και καλλιέργειας του πνεύματος. Άλλωστε, στο σχολείο περνάμε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής μας!

  Εάν δεν αγαπήσουν τα παιδιά το σχολείο και εάν δε μάθουν να σέβονται, θα μουντζουρώνουν τα θρανία, θα απαξιώνουν τον εκπαιδευτικό, θα βρίζουν τον γονιό, θα έρχονται σε σύγκρουση με τον συμμαθητή. Έχει έρθει, επιτέλους, η ώρα να φτιάξουμε το σχολείο του μέλλοντος, το οποίο θα προάγει την ουσιαστική γνώση, το πνεύμα, τον σεβασμό και άλλες υψηλές αξίες. Να φτιάξουμε όλοι μαζί ένα σχολείο όπου ο μαθητής δε θα βαριέται μέχρι θανάτου και δε θα μουντζουρώνει το θρανίο του, την ώρα μάλιστα που ο δάσκαλος πασχίζει να του μάθει κάποια πράγματα, αλλά θα συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία και θα διδάσκεται με τρόπο βιωματικό και όχι στείρο, ώστε να αφομοιώνει τις ουσιαστικές γνώσεις. […]

Αγγελική Καρδαρά, aggelikikardara.wordpress.com (διασκευή)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Κ.Π. Καβάφης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1863. Είναι ένας από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες ποιητές. Το έργο του κατέχει κεντρική θέση στη νεοελληνική ποίηση και επηρέασε αποφασιστικά την εξέλιξή της. Ο Καβάφης έγραψε ιστορικά, φιλοσοφικά και ερωτικά/αισθησιακά ποιήματα, αν και η κατηγοριοποίηση αυτή είναι εντελώς συμβατική, γιατί οι ομάδες συχνά επικαλύπτονται.

Η Πόλις

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·

κ’ είν’ η καρδιά μου –σαν νεκρός– θαμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω

ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,

που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα».

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα βρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού –μη ελπίζεις-

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

Κ. Π. Καβάφης, Τα Ποιήματα1897-1933, πρόλογος –επιμέλεια: Σαββίδης Π. Γιώργος, εκδ.Ίκαρος, 1984

ΘΕΜΑΤΑ

A.     Διαβάσατε το κείμενο 1 στο διαδίκτυο και θέλετε να ενημερώσετε τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας για το περιεχόμενο της δεύτερης και της τρίτης παραγράφου («Οι μουντζούρες … καταστροφής τους»), στις οποίες η αρθρογράφος αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους ορισμένοι μαθητές βανδαλίζουν τα σχολικά θρανία. Για τον λόγο αυτό τις αποδίδετε περιληπτικά σε ένα κείμενο 70-80 λέξεων.

[Μονάδες 10]

Β1. Να χαρακτηρίσετε καθεμιά από τις ακόλουθες προτάσεις/πληροφορίες ως ΣΩΣΤΗ ή ΛΑΘΟΣ, σύμφωνα με το κείμενο 1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας με συγκεκριμένη αναφορά σε αυτό.

Πληροφορία	Σωστή/Λάθος	Αιτιολόγηση με αναφορά στο κείμενο
α) Οι μουντζούρες των μαθητών στα θρανία τους δε δηλώνουν έλλειψη σεβασμού, αλλά αντίθετα τη δημιουργικότητά τους.
β) Οι μαθητές αισθάνονται «ξένο» το σχολείο τους και γι’ αυτό το βανδαλίζουν.
γ) Για να αγαπήσουν και να προστατέψουν τα παιδιά το σχολείο τους, θα πρέπει αυτό να γίνει χώρος χαράς και δημιουργίας.
δ) Ο σεβασμός δε φαίνεται να αποτελεί πρωταρχική αξία για τον Νεοέλληνα.
ε) Το βρόμισμα των σχολικών θρανίων από τους μαθητές δε θα πρέπει να μας ανησυχεί ιδιαίτερα.

[Μονάδες 15]

Β2. α) Να γράψετε τι δηλώνουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις του κειμένου 1: Γιατί (πρώτη παράγραφος), Ταυτόχρονα (δεύτερη παράγραφος), όχι μόνο … αλλά (τρίτη παράγραφος), πρώτον … δεύτερον, Άλλωστε (τέταρτη παράγραφος).

β) «Εάν δεν αγαπήσουν τα παιδιά … με τον συμμαθητή» (πέμπτη παράγραφος). Τι επιτυγχάνει η συντάκτρια του κειμένου 1 με το ασύνδετο σχήμα;

[Μονάδες 15]

Β3. α) «Στις δύο στροφές του ποιήματος (κείμενο 2) συσσωρεύονται επίθετα και αντωνυμίες για να αντιπαρατεθούν μεταξύ τους και να κάνουν ολοφάνερη και σαφέστατη την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, προβάλλοντας σαν αιτία τον αποκλεισμό κάθε ονείρου και ελπίδας, δηλαδή το μέγεθος του ανθρώπινου αδιεξόδου».[1] Να επιβεβαιώσετε την πιο πάνω άποψη εντοπίζοντας τρία επίθετα και δύο αντωνυμίες, γράφοντας παράλληλα και τι αντιπαραθέτουν. β) Ποια είναι τα ρηματικά πρόσωπα που κυριαρχούν στο ποίημα (κείμενο 2); Ποια είναι η λειτουργία τους;

[Μονάδες 15]

Γ. Στη δεύτερη στροφή του ποιήματος (κείμενο 2) το ποιητικό υποκείμενο μας μεταφέρει την αίσθηση πως η αντίληψη του κάθε τόπου είναι αποτέλεσμα της ψυχικής μας κατάστασης και των συνολικών μας αντιλήψεων για τη ζωή. Αν δεν ελπίζουμε και επιμένουμε να κοιτάζουμε μόνο τον τρόπο φυγής και τα μαύρα ερείπια της ζωής μας, δεν πρόκειται να υπάρξει διέξοδος για εμάς απ’ τη μικρή «κόχη» που στήνει η ψυχή μας. Συμμερίζονται οι νέοι της εποχής μας την άποψη αυτή; Να γράψετε τη γνώμη σας σε ένα κείμενο 100-200 λέξεων.

[Μονάδες 15]

Δ. Η αρθρογράφος στο κείμενο 1 διαπιστώνει πως πολλοί μαθητές βανδαλίζουν το σχολείο τους με τον χειρότερο –κάποιες φορές– τρόπο και σημειώνει: «Έχουν καταγραφεί ακόμα και περιστατικά εμπρησμών σχολείων και μεγάλης καταστροφής τους». Σε μια ανοιχτή επιστολή 300-400 λέξεων, που θα δημοσιευθεί στον τοπικό Τύπο, να γράψετε τους λόγους που προκαλούν, κατά τη γνώμη σας, τα πιο πάνω φαινόμενα και να αναφερθείτε στους τρόπους με τους οποίους αυτά θα μπορούσαν να εξαλειφθούν.

[Μονάδες 30]

---

[1] Ζωή Ι. Βογιάννου, Το επίθετο στον Καβάφη. Μορφή, σύνταξη & ποιητική λειτουργία, διατριβή, Θεσσαλονίκη, 2004, https://phdtheses.ekt.gr.