Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2019

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Αποτέλεσμα εικόνας για ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ
Τα τρία κείμενα που θα διαβάσετε αναφέρονται στα πυρηνικά ατυχήματα του Τσέρνομπιλ στην πρώην Σοβιετική Ένωση και της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία που συνέβησαν το 1986 και 2011 αντίστοιχα. Το πρώτο κείμενο είναι δημοσιογραφικό άρθρο αναρτημένο στον προσωπικό ιστότοπο του δημοσιογράφου και πολιτικού Ν. Ξυδάκη και στην ιστοσελίδα της εφημερίδας Καθημερινή. Το δεύτερο κείμενο είναι απόσπασμα με ιστορικές πληροφορίες από την εγκυκλοπαίδεια της Λευκορωσίας που περιλαμβάνεται  στο βιβλίο Τσέρνομπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος, της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς η οποία βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015. Το βιβλίο συγκεντρώνει μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ. Το τρίτο κείμενο είναι  απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Άκη Παπαντώνη, Ρηχό νερό, Σκιές. Στο βιβλίο κυριαρχεί το θέμα της μνήμης και ο τρόπος με τον οποίο το πυρηνικό ατύχημα του Τσέρνομπιλ γίνεται σημείο καμπής για τους κατοίκους του Πρίπιατ, της πόλης που βρίσκεται στα σύνορα Ουκρανίας-Λευκορωσίας και εκκενώθηκε την επόμενη μέρα του πυρηνικού ατυχήματος. Η υπόθεση του βιβλίου εκτυλίσσεται από τις 25 έως 28 Απριλίου 1986, διάστημα κατά το οποίο συνέβη το ατύχημα και δόθηκε η εντολή εκκένωσης του Πρίπιατ.
Κείμενο 1
Η Μαίρη Σέλλευ[1] στη Φουκουσίμα, Νίκος Γ. Ξυδάκης, 20/03/2011
Τη διαρροή του αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ την είχα πια ξεχάσει το 1999, όταν ταξίδεψα στο Ισραήλ. Είχα ξεχάσει τον πανικό, τον φόβο για τα λαχανικά και το γάλα, τη θεαματική αύξηση των διαταραχών του θυρεοειδούς. Το Τσερνομπίλ ήταν παρελθόν. Το ξαναθυμήθηκα στην Καπερναούμ. Καθώς ο μοναχός Ειρήναρχος μας έδειχνε τον ελληνορθόδοξο ναό των Αγίων Αποστόλων και την αγιογράφησή του, καμωμένη   από  Φλωρινιώτες   μαστόρους,   το   βλέμμα  έπεσε  σε  φωτογραφίες παιδιών, βέρες και φτωχικά ρολόγια, που κρέμονταν στο τέμπλο. Τι είναι; Τάματα για παιδιά από την Ουκρανία, για παιδιά χτυπημένα από τη λευχαιμία του Τσερνομπίλ.   Τάματα   και   δάκρυα   από   σκοτεινές   ομάδες   γυναικών μαντιλοφορεμένων, με οδηγό έναν στάρετς[2]. Χιλιάδες πρόσωπα, χιλιάδες τάματα, θυμητάρια ψυχών, που κλάφτηκαν βουβά. Έτσι ξαναθυμήθηκα το Τσερνομπίλ του υπαρκτού σοσιαλισμού.[...]
Πώς θα θυμηθούμε την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα, που συγκλονίζει όχι μόνο τη λαβωμένη Ιαπωνία, αλλά ολόκληρη την υφήλιο; Υποθέτω σε κάποιο μελλοντικό tablet αφής, made in Japan, θα βλέπουμε πρόσωπα και βίντεο νεκρών σε ένα μακάβριο slide show. Και αναπόφευκτα θα συσχετίζουμε τη Φουκουσίμα με τη Χιροσίμα, όταν το Enola[3] Gay έστειλε την κόλαση από τον ουρανό.
Η Χιροσίμα προϋποθέτει τη Φουκουσίμα, παρότι φαίνονται διαφορετικά συμβάντα. Και στα δύο κοινό στοιχείο είναι η ανθρώπινη Ύβρις. Στη Χιροσίμα, η Ύβρις του νικητή, του αλαζόνα, που αφανίζει αμάχους και ήδη ηττημένους, για να δείξει ακόμη πιο τρομερή την πλανητική του κατίσχυση. Η Υβρις του ανθρώπου που βρήκε επιτέλους το όπλο ολοκληρωτικής καταστροφής και το εφαρμόζει για πειραματική επαλήθευση. Στη Φουκουσίμα, η Ύβρις του άφρονος, ο οποίος υπέστη το πυρηνικό ολοκαύτωμα   και   κατόπιν,   επιλήσμων   του   ολέθρου,   δοκιμάζει   την   πυρηνική ενέργεια πιστεύοντας ακράδαντα ότι τη δαμάζει, ότι η επιστημονική γνώση μπορεί να αντιμετωπίσει τις φυσικές δυνάμεις.
Το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα δείχνει ότι ακόμη και η πιο τεχνολογικά προοδευμένη χώρα, ο πιο πειθαρχημένος και εκπαιδευμένος λαός, δεν μπορούν να προβλέψουν τα πάντα, δεν μπορούν να προβλέψουν τη σφοδρότητα των φυσικών φαινομένων, και κυρίως δεν μπορούν να προβλέψουν το ανθρώπινο σφάλμα. Στη Φουκουσίμα συνέβησαν όλα μαζί, παραβιάζοντας κάθε μέτρο πρόληψης: ο σεισμός ήταν πρωτοφανούς εντάσεως, το τσουνάμι απρόβλεπτο, τα συστήματα ασφαλείας ανεπαρκή ή λανθασμένα. Μα γιατί οι Ιάπωνες χτίζουν πυρηνικά εργοστάσια στην πιο σεισμογενή περιοχή του πλανήτη; Διότι δεν διαθέτουν επάρκεια ενεργειακών πόρων, δεν έχουν άνθρακα, πετρέλαιο, αέριο. Και διότι οι ενεργειακές ανάγκες της ασύλληπτα παραγωγικής Ιαπωνίας είναι τεράστιες. Πώς αλλιώς θα κατακλύσουν τον κόσμο με τα θαυμαστά Toyota, Sony, Seiko, Panasonic, Toshiba, Nintendo; Και διότι το οικονομικό–κοινωνικό μοντέλο που επικρατεί καθολικά στον 21ο αιώνα απαιτεί   διαρκή   ανάπτυξη,   διαρκώς   μεγαλύτερη   ανάλωση   πρώτων   υλών   και ενέργειας, διαρκώς μεγαλύτερη παραγωγή, διαρκώς μεγαλύτερη κατανάλωση. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τη ζωή μας είναι η διαρκής συσσώρευση και μεγέθυνση, η καθυπόταξη της φύσης, η εκμετάλλευση των πηγών έως εξαντλήσεως, η απόρριψη των αντικειμένων μιας χρήσεως, η παραγωγή σκουπιδιών,   και   ξανά   παραγωγή.   Αυτός   ο   δαιμονικός   κύκλος   παραγωγής–κατανάλωσης–απόρριψης   απαιτεί   ολοένα   περισσότερη   ενέργεια.   Ώστε   το πρόβλημα δεν είναι αν η πυρηνική ενέργεια είναι επικίνδυνη ή καθαρή, αλλά αν ο ανθρώπινος πολιτισμός μπορεί αενάως να κινείται με αυτή την προσήλωση στην αιώνια συσσώρευση, την αμετακίνητη πίστη στην αιώνια πρόοδο, χωρίς καν ενδοιασμούς για τη μη γραμμική και προβλέψιμη συμπεριφορά των ανθρώπινων κοινωνιών, για τη χαοτική δυναμική των φυσικών φαινομένων.[...]
https://www.kathimerini.gr/724432/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/ena-vlemma , http://xydakis.gr/?p=2534
Κείμενο 2
Την   26η  Απριλίου   1986,   στις   1:23:58,   μια   σειρά   εκρήξεων   κατέστρεψε   τον αντιδραστήρα   του   τέταρτου   ενεργειακού   μπλοκ   στον   πυρηνικό   σταθμό   του Τσέρνομπιλ. Το ατύχημα αυτό χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του εικοστού αιώνα. Για τη μικρή Λευκορωσία των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων, αποτέλεσε μια εθνική καταστροφή. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ναζί αφάνισαν  619  χωριά μαζί  με τους   κατοίκους  τους.   Μετά  το   ατύχημα   του Τσέρνομπιλ, η χώρα έχασε 485 χωριά. Εβδομήντα από αυτά θάφτηκαν για πάντα κάτω από τη γη. Στον πόλεμο σκοτώθηκε ένας στους τέσσερις Λευκορώσους. Σήμερα, ένας στους πέντε ζει σε μολυσμένη περιοχή. Αυτό μεταφράζεται σε 2.100.000 ανθρώπους, εκ των οποίων οι 700.000 είναι παιδιά. Η ραδιενέργεια κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα αίτια της θνησιμότητας. Στις επαρχίες του Γκόμιελ και του Μόγκιλεφ (οι οποίες δέχτηκαν τη μεγαλύτερη ραδιενέργεια), το ποσοστό θνησιμότητας υπερβαίνει το ποσοστό γεννητικότητας κατά 20%. Τη   στιγμή   της   καταστροφής   απελευθερώθηκαν   πάνω   από   50.000.000 ραδιονουκλίδια   στην   ατμόσφαιρα,   εκ   των   οποίων   το   70%   κατακάθισε   στη Λευκορωσία. Ως προς το καίσιο 137[4], το 23% της χώρας έχει μολυνθεί από μία ποσότητα ραδιενεργών νουκλιδίων που ξεπερνά τα 37.000.000 μπεκερέλ[5]  ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Στην Ουκρανία έχει μολυνθεί το 4,8 της χώρας, ενώ στη Ρωσία μόλις το 0,5.  Η καλλιεργήσιμη γη όπου η μόλυνση είναι ίση ή ξεπερνά τα 37.109 μπεκερέλ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ξεπερνά τα 1.800.000 εκτάρια. Όσο για τη γη που έχει μολυνθεί με μια ποσότητα στροντίου 90[6] που είναι ίση ή ξεπερνά τα 11.109 μπεκερέλ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, καλύπτει 500.000 εκτάρια. Η συνολική έκταση που έχει τεθεί οριστικά εκτός καλλιέργειας είναι 264.000 εκτάρια. Η Λευκορωσία είναι μια χώρα με πολλά δάση, αλλά το 265 των δασικών εκτάσεων και πάνω από το 50% των εκτάσεων στις λεκάνες υπερχείλισης των ποταμών Πρίπιατ, Δνείπερου και Σοζ, βρίσκονται στην περιοχή της ραδιενεργού μόλυνσης. Ως αποτέλεσμα  της συνεχούς επίδρασης χαμηλών δόσεων ραδιενέργειας, ο αριθμός των περιπτώσεων καρκίνου, διανοητικής καθυστέρησης, νευρικών και ψυχικών   ασθενειών,     καθώς   και   το   ποσοστό   των   γενετικών   μεταλλάξεων, αυξάνονται κάθε χρόνο...»
«Τσέρνομπιλ,Μίνσκ», Εγκυκλοπαίδεια   της   Λευκορωσίας,1996,σελ.7,24,49,101,149,Αλεξίεβιτς Σβετλάνα, Τσέρνομπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος, Εκδόσεις Πατάκη, 2015,σελ.19 -21
Κείμενο 3
Ο   ΤΟΠΟΣ   ΕΙΧΕ   ΕΡΗΜΩΣΕΙ ̇  μόνο   τα   σκουπίδια   στο   αμαξοστάσιο   των απορριμματοφόρων και τα σαστισμένα αδέσποτα θύμιζαν πως το Πρίπιατ είχε κάποτε υπάρξει-μέχρι πριν λίγες ώρες-μια πόλη ζωντανή. Το φως του ενυδρείου είχε τώρα σβήσει και μια καινούρια σκοτεινιά είχε απλωθεί στο διαμέρισμα. Μόνη της, δεμένη όσο ποτέ άλλοτε στο εδώ, καθισμένη οκλαδόν στο μωσαϊκό απέναντι απ’ τη σκύλα, η Σβέτα ρουφούσε μικρές γουλιές μαύρο τσάι με τα μάτια χαμηλωμένα.
«Έχω κι άλλες φωτογραφίες εκτός απ’ αυτές», μπορεί να είπε κι έδειξε το ντουλάπι πάνω από το σκοτεινό πια ενυδρείο, «όμως αυτές, οι άλλες, είναι σαν την αίθουσα με   τα   έντομα   στο   Μουσείο   Φυσικής   Ιστορίας.   Κάπου   ανάμεσα   στα   τόσα μικροσκοπικά εκθέματα βρίσκεται κι ο μεγαλύτερος φόβος σου, μεγεθυμένος από το κοίλο γυαλί της προθήκης».
«Έχω μία», είπε ή έκανε πως είπε, η Σβέτα Λισένκο, «που ο Πιοτρ, ντυμένος ναυτάκι, στην ντάτσα, μικρός, οχτώ χρονών, ή ίσως δέκα, όσο κι εγώ δηλαδή, ποζάρει μπροστά στην ανοιχτή πόρτα της αυλής κρατώντας στο δεξί του χέρι, το καλό, ένα καρούλι που του έχει σωθεί η κλωστή. Ύστερα, αφού άναψε το φλας κι ο λοχαγός του έγνεψε καταφατικά, έτρεξε προς το λιβάδι στην άλλη πλευρά του δρόμου, ξάπλωσε με την καθαρή ναυτική στολή του-λευκή και μπλε ασορτί πηλήκιο-στο μαραμένο χορτάρι και, χρησιμοποιώντας το άδειο καρούλι για κιάλι, έψαχνε να βρει το πρώτο αστέρι που εμφανίζεται το σούρουπο στον ουρανό για να το αιχμαλωτίσει με το βλέμμα.[...]
Όσο   η   Σβέτλα   μιλούσε,   ή   έκανε   πως   μιλούσε,   η   Στρέκλα   τη   γυρόφερνε ρουθουνίζοντας   νωθρά ̇  κάποια   στιγμή   σηκώθηκε,   τράβηξε   την   πόρτα   του διαμερίσματος και την άφησε ανοιχτή, να βγει  και να ξαναμπεί η σκύλα. Κι όσο την περίμενε να βρέξει τον απέναντι φράχτη, άναψε τσιγάρο. Η Σβέτα είχε αρνηθεί να φύγει ̇ είχε ακούσει τις ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα, μα προτίμησε να σβήσει απλώς τα φώτα στο διαμέρισμα, να κρατηθεί μακριά από το παράθυρο της κουζίνας που έβλεπε στον δρόμο και να αγνοήσει όσους χτύπησαν την πόρτα της(που δεν ήταν και τόσοι πολλοί τελικά). Δεν ήταν πως δεν κατανοούσε τους κινδύνους ̇ ήταν που δεν υπήρχε κίνδυνος από τον οποίο να άξιζε τον κόπο πια να ξεφύγει, και ήταν η μνήμη, δύναμη ενισχυτική της βαρύτητας, που την είχε ακινητοποιήσει εκεί.[...]
Παπαντώνης Άκης, Ρηχό νερό, σκιές, Κίχλη, 2019, σελ. 95-97.
Θέματα
Θέμα 1ο
Να αποδώσετε περιληπτικά σε 60-80 λέξεις τις θέσεις του αρθρογράφου για το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα.
(15 μονάδες)
Θέμα 2ο
1)      Ποια άποψη εκφράζει ο αρθρογράφος στην πέμπτη παράγραφο (ο τρόπος......φαινομένων) του κειμένου 1; Πώς συνδέεται η άποψη αυτή με τα  ερωτήματα που τίθενται στην προηγούμενη παράγραφο; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων
(15 μονάδες)
ή  εναλλακτικά
Η Μαίρη Σέλλευ ήταν η συγγραφέας του βιβλίου  Φρανκεστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας, που πραγματεύεται  το θέμα της δημιουργίας ενός τέρατος από τον νεαρό φοιτητή Φρανκεστάιν. Λαμβάνοντας υπόψη την πληροφορία αυτή, να σχολιάσετε τον τίτλο του άρθρου. Πώς συνδέεται ο τίτλος με το περιεχόμενο του άρθρου; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων
(15 μονάδες).
2)      Στο κείμενο 2 παρατίθενται  αριθμητικά δεδομένα και στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται   με   την   πυρηνική   ενέργεια.   Ποια   είναι   η   λειτουργία   τους   στο συγκεκριμένο κείμενο; Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η συγγραφέας ξεκινά το βιβλίο της με την παράθεση αυτών των στοιχείων;  Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων
(10 μονάδες)
3) Στα κείμενα 1 και 2 υπάρχουν αναφορές στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Να εντοπίσετε τις αναφορές αυτές και να τις συγκρίνετε ως προς τη λειτουργία της γλώσσας και ως προς το ύφος. Ποιες διαφορές παρατηρείτε; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων
(15 μονάδες).
 Θέμα 3ο
Στο κείμενο 3 παρουσιάζεται η αντίδραση της Σβέτα στις ανακοινώσεις για την εκκένωση του Πρίπιατ μετά το πυρηνικό ατύχημα. Με ποιο τρόπο συμβάλλουν στην ανάδειξη  της   αντίδρασης   αυτής   κειμενικά   στοιχεία  όπως   οι  εικόνες  και  οι αφηγηματικές επιλογές του συγγραφέα; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-200 λέξεων 
(15 μονάδες).
Θέμα 4ο
Σε επιστολή 300-350 λέξεων περίπου με αποδέκτη το Υπουργείο ανάπτυξης και επενδύσεων, να παρουσιάσετε ως εκπρόσωποι του σχολείου σας τα επιχειρήματα με τα οποία θα προσπαθήσετε να αποτρέψετε τη δημιουργία ενός πυρηνικού εργοστασίου στην περιοχή των Βαλκανίων. Να αξιοποιήσετε στοιχεία από τα κείμενα που διαβάσατε.
(30 μονάδες).


[1] Αγγλίδα συγγραφέας(19ος αιώνας) του μυθιστορήματος Φρανκενστάιν  ή ο Σύγχρονος Προμηθέας που πραγματεύεται το θέμα της δημιουργίας ενός τέρατος από τον νεαρό φοιτητή Φρανκενστάιν.
[2] Γέροντας ορθόδοξου ρωσικού μοναστηριού.
[3] Το αεροσκάφος της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας που έριξε την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα, στις 6 Αυγούστου 1945.
[4] Ραδιενεργό ισότοπο (άτομο) του καισίου.
[5] Μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας.
[6] Ραδιενεργό ισότοπο (άτομο) του στροντίου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου