ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΝΙΑΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

Εισαγωγικό σημείωμα

Η έννοια της φιλανθρωπίας ως πανανθρώπινη αξία στις μέρες μας έχει πάρει ακόμα μεγαλύτερη διάσταση, για ακόμα μία φορά στην παγκόσμια ιστορία. Οι πόλεμοι, το μεταναστευτικό, οι άνθρωποι που πλήττονται από φυσικές καταστροφές μάς υπενθυμίζουν ότι είναι πλέον ανάγκη και υποχρέωσή μας να προσφέρουμε τη βοήθειά μας στο συνάνθρωπο.

Κείμενο 1           

Η αξία της φιλανθρωπίας

Η Διεθνής Ημέρα Φιλανθρωπίας καθιερώθηκε σχετικά πρόσφατα, το 2012, και γιορτάζεται στις 5 Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία έφυγε μία εμβληματική μορφή, η Μητέρα Τερέζα, η οποία με το έργο της θεωρείται ότι προήγαγε την παγκόσμια φιλανθρωπία. Ο σκοπός της ημέρας είναι αφενός να τιμήσει όσες και όσους προσέφεραν διαχρονικά στα αναξιοπαθούντα μέλη της κοινωνίας, αλλά και να καλλιεργήσει συνάμα την κουλτούρα της φιλανθρωπίας, η οποία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αποτελεί τον τρόπο ώστε οι κοινωνίες να αποκτήσουν συνεκτικούς δεσμούς. Αυτό ακριβώς είδαμε να συμβαίνει στη χώρα μας μετά τις πρόσφατες τραγικές πυρκαγιές στην Αττική, όπου η φιλανθρωπία έδειξε πως μπορεί να λειτουργήσει ενισχύοντας πραγματικά τους κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων.

Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Emile Durkheim τόνισε τον 19^ο αιώνα ότι «οι κοινωνικές ανισότητες, οι διαιρέσεις και οι ανταγωνισμοί καταργούνται αν επικρατήσει η αλληλεγγύη μεταξύ των ατόμων και θα έχει ως συνέπεια μια κοινωνία ηθική, με ισότητα και αλληλεγγύη». Συνεπώς για τις σύγχρονες κοινωνίες, κλειδί είναι οι έννοιες της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, στις οποίες βασίζεται όλη η κουλτούρα της προσφοράς στο συνάνθρωπο.Προσφέροντας ο καθένας με το δικό του τρόπο συμμετέχει στην ισχυροποίηση των κοινωνικών δεσμών και συμβάλλει στην άμβλυνση των διαφορών μεταξύ των ανθρώπων.

Η προσφορά είναι καθημερινή υπόθεση όλων μας και σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας, όχι μόνο σε περιόδους κρίσης, όπως η πολύ πρόσφατη που ζήσαμε, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλοί τομείς στους οποίους μπορεί κάποιος να προσφέρει και υπάρχουν δομές στις οποίες μπορεί να απευθύνεται και οι οποίες στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους στον εθελοντισμό.Από τις οργανώσεις που ασχολούνται με το μεταναστευτικό μέχρι τους οργανισμούς για τα παιδιά υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο όπου κάποιος εάν το επιθυμεί μπορεί να συνεισφέρει. Το σίγουρο είναι ότι μέσα από τη φιλανθρωπία δεν βοηθάμε μόνο, γινόμαστε κι εμείς καλύτεροι όχι μόνο ατομικά αλλά και συλλογικά.

Κείμενο από το διαδίκτυο

Κείμενο 2  

Η «βιομηχανία» της αλληλεγγύης

Η φτώχεια δίπλα μας δεν μας συγκινεί τόσο, όσο εκείνη σε απόσταση. Έτσι, βοηθάμε τον Αφρικανό στην Αφρική αλλά δεν θέλουμε ούτε να πλησιάσουμε τον Αφρικανό στη γειτονιά μας. Με τη στάση μας αυτή, αποτέλεσμα της ξενοφοβίας και των νέων τεχνικών αφύπνισης της κοινωνικής ευαισθησίας, συχνά καταλήγουμε να συντηρούμε μια αφανή «βιομηχανία». Διότι, πού καταλήγουν τα χρήματα που συγκεντρώνονται σε τηλεμαραθώνιους και καμπάνιες; Σε αδρά αμειβόμενα φιλανθρωπικά δίκτυα που αναλαμβάνουν να σιτίσουν ή να ντύσουν τους φτωχούς, αλλά είναι αμφίβολο τι παραδίδουν πού (βλ. τα πορτοκάλια που δεν έφτασαν στον προορισμό τους γιατί έγιναν. ..χυμός σε άλλη χώρα, τις σάπιες πατάτες, τα χαλασμένα κοτόπουλα ή τις αποκριάτικες στολές που κατέληξαν στη Ν.Α. Ασία). Στις αποστολές των πάσης φύσης εντεταλμένων (δεκαήμερη παραμονή δύο αξιωματούχων στον Τρίτο Κόσμο μπορεί να κοστίσει όσο η ανέγερση ενός σχολείου στην περιοχή). Σε έξοδα παράστασης, σε φόρα, σε μελέτες, σε σχεδιασμούς προγραμμάτων σωτηρίας...

Μια κολοσσιαία «μηχανή», που «δουλεύει» με κρατικά κονδύλια και την ελεημοσύνη των πολιτών. Το 2000 στην Ελλάδα υπήρχαν 10 ΜΚΟ· το 2001, όταν η Ε.Ε. επέβαλε στα κράτη-μέλη να δίνουν το 0,21% του ΑΕΠ σε ανθρωπιστική βοήθεια οι ελληνικές ΜΚΟ έγιναν. ..320.

Ένα μέρος, λοιπόν, των χρημάτων τρώγεται «στο δρόμο», ένα άλλο ξεκοκαλίζεται από αυταρχικές κυβερνήσεις ή ντόπιες μαφίες που «βοηθούν» στη. ..διανομή της βοήθειας. Η οποία, όχι μόνο είναι μικρή σε σχέση με τις ανάγκες, αλλά και επιστρέφει στον πλούσιο Βορρά. Π.χ., για τους πληγέντες από το τσουνάμι στη Ν.Α. Ασία συγκεντρώθηκαν παγκοσμίως τέσσερα δισ. δολάρια. Το δημόσιο εξωτερικό χρέος μόνο των πέντε φτωχότερων από τις οκτώ ασιατικές και πέντε αφρικανικές χώρες που επλήγησαν ξεπερνά τα 300 δισ. δολ., ενώ κάθε χρόνο αυτές καταβάλουν στη Δύση (σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα) 32 δισ. δολ. για την εξυπηρέτηση του χρέους τους - το δεκαπλάσιο της βοήθειας.

Γιατί η Δύση δεν εκδηλώνει τη φιλανθρωπία της διαγράφοντας όλα τα χρέη των φτωχών χωρών; Αν ήθελε, δεν θα υπήρχε πεινασμένος στη γη. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μόνο 80 δισ. δολάρια χρειάζονται για να έχουν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη στέγη, πόσιμο νερό, τροφή, βασική εκπαίδευση και περίθαλψη.

Μια λύση θα ήταν ένας διεθνής φόρος αλληλεγγύης (στις συναλλαγματικές αγορές, στην πώληση όπλων, στη χρήση μη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας). Τον είχαν προτείνει παλαιότερα Ευρωπαίοι και Λατινοαμερικανοί ηγέτες. Πολλοί τότε είχαν ενθουσιαστεί με την ιδέα. Γιατί δεν την κάνουν πράξη;

Η καταπολέμηση της φτώχειας είναι ζήτημα πολιτικής, όχι φιλανθρωπίας.

της Τασούλας Καραϊσκάκηεφ. Καθημερινή

Κείμενο 3

Μια σύγχρονη μετα-σαμαρειτική παραβολή

Κάποιος κατέβαινε από την Πόλη των Αδάκρυτων Ανθρώπων στην Πόλη των Αγέλαστων Ανθρώπων.

Έπεσε όμως σε χέρια ληστών, οι οποίοι, αφού τον ξεγύμνωσαν και τον καταπλήγωσαν, τον άφησαν μισοπεθαμένο κι έφυγαν.

Για κακή του τύχη εκείνη την μέρα απεργούσαν τα ασθενοφόρα και τα τρία πέριξ νοσοκομεία, παρόλο που είχαν εγκαινιασθεί επτά φορές το καθένα, δεν είχαν ολοκληρώσει ακόμα τις διαδικασίες προσλήψεως ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Κατά σύμπτωση όμως, από το δρόμο εκείνο περνούσε με το τζιπ του ένας δραστήριος επιχειρηματίας, ο οποίος, μόλις είδε τον τραυματία, τηλεφώνησε χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση με το κινητό του στον επενδυτικό του σύμβουλο και αφού βεβαιώθηκε ότι τα διατιθέμενα δια φιλανθρωπικούς σκοπούς εισοδήματα εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα, οργάνωσε στο πλησιέστερο πανδοχείο μια συνέντευξη Τύπου και εξήγγειλε ότι η εταιρεία του προσφέρει στο θύμα της ληστείας τα έξοδα νοσηλείας και εάν υποκύψει στα τραύματά του, τα έξοδα κηδείας με μόνο όρο, ότι στην πρώτη περίπτωση τα φλιτζανάκια του καφέ παρηγοριάς, θα φέρουν σε εμφανές μέρος το λογότυπο της εταιρείας.

Μετά από τον δραστήριο επιχειρηματία, πέρασε από το δρόμο εκείνο μια φιλεύσπλαχνη κυρία που μόλις είδε τον τραυματία έφριξε και σοκαρισμένη οργάνωσε κατεπειγόντως ένα γκαλά υπέρ των θυμάτων ληστειών στο οποίο προσήλθε όλος ο καλός κόσμος. Οι τουαλέτες των κυριών οι οποίες παρευρέθησαν σχολιάστηκαν εγκωμιαστικά από τις εγκυρότερες κοσμικές στήλες και με τα έσοδα από τα εισιτήρια αγοράσθηκαν τρεις τόνοι επίδεσμοι, οι οποίοι απεστάλησαν στο ετοιμοθάνατο θύμα της ληστείας. Ο ταχυμεταφορέας όμως έκανε λάθος στη διεύθυνση και παρέδωσε τους επιδέσμους σε ένα γειτονικό ορνιθοτροφείο.

Μετά από τον δραστήριο επιχειρηματία και τη φιλεύσπλαχνη κυρία, πέρασε από τον δρόμο εκείνο ένας υπερήλιξ αμαρτωλός, ο οποίος σκέφτηκε ότι του παρουσιάζονταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να σωθεί η βεβαρημένη υπό αμαρτιών ψυχή του. Έτρεξε λοιπόν και πήρε από το σπίτι του όσα ληγμένα τρόφιμα και όσα μεταχειρισμένα ιμάτια μπόρεσε να βρει, καθώς και ένα μπρελόκ που του είχε χαρίσει μια εξ αγχιστείας θεία του και του έδινε στα νεύρα κάθε φορά που το έβλεπε, και σταυροκοπούμενος με το ένα χέρι τα εναπόθεσε προσεκτικά με το άλλο χέρι, δίπλα στο ημιθανές θύμα των ληστών.

Μετά το δραστήριο επιχειρηματία, τη φιλεύσπλαχνη κυρία και τον υπερήλικα αμαρτωλό, πέρασε από το δρόμο ένας περισπούδαστος διανοούμενος, ο οποίος αγανάχτησε τόσο πολύ από το θέαμα του αιμόφυρτου ημιθανούς θύματος, ώστε για να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη έγραψε μια περισπούδαστη διατριβή κατά της ληστείας με τίτλο «Οι διαχρονικές επιπτώσεις της αρπακτικής οντολογίας στην χαμπερμασιανή ορθολογικότητα της σαμαρειτικής θυματολογίας», η οποία έτυχε ευμενούς υποδοχής από τους συναδέλφους του και συνέτεινε τα μάλα στην εκλογή του ως ισοβίου αντιπροέδρου της Διεθνούς Εταιρείας Χαμπερσιανών Σπουδών.

Μετά το δραστήριο επιχειρηματία, τη φιλεύσπλαχνη κυρία, τον υπερήλικα αμαρτωλό και τον περισπούδαστο διανοούμενο, πέρασε από το δρόμο εκείνο, ένας περιφανής πολίτης με οργανωτικές ικανότητες και θεληματικό πηγούνι, ο οποίος, συγκλονισμένος από την επιθανάτια αγωνία του συνανθρώπου του, αποφάσισε ότι έπρεπε να ληφθούν ριζικά μέτρα για την κατεπείγουσα αντιμετώπιση του προβλήματος. Για να εκπληρώσει τον αξιέπαινο σκοπό του, προσέλαβε τριάντα καλλίφωνες τηλεφωνήτριες, επτά ορκωτούς λογιστές, εννέα δραστήριους συμβούλους δημοσίων σχέσεων και δώδεκα πεπειραμένους εκπροσώπους Τύπου και ίδρυσε μία μη κερδοσκοπική φιλανθρωπική εταιρεία, η οποία μετά από εντατική καμπάνια συγκέντρωσε ένα σεβαστό ποσό υπέρ του θύματος, αλλά η μία δεκάρα που απόμεινε όταν κατεβλήθησαν οι μισθοί του προσωπικού και τα λειτουργικά έξοδα, έπεσε στο πάτωμα και όσο ευσυνείδητα, μεθοδικά και συντονισμένα και αν μπουσουλούσαν για εφτά εβδομάδες και οι εφτά ορκωτοί λογιστές, δεν καταφέρανε να την εντοπίσουν.

Μόλις το υπουργικό συμβούλιο ενημερώθηκε για την αξιοσημείωτη αυτή έξαρση φιλανθρωπίας στη χώρα, συνήλθε εκτάκτως και αποφάσισε να μειώσει δραστικά τον κρατικό προϋπολογισμό, για τις πάσης φύσεως κοινωνικές υπηρεσίες και δαπάνες.

Όταν τα έμαθαν αυτά οι δύο ληστές αισθάνθηκαν μεγάλη ντροπή για την κατάντια του τόπου και έκριναν αναγκαίο να αναθεωρήσουν τις μεθόδους τους.

Αποφάσισαν λοιπόν από τούδε και στο εξής, προτού εγκαταλείψουν τον τόπο του εγκλήματος, να δίνουν τη χαριστική βολή στα θύματά τους.

Ευγένιος Τριβιζάς συγγραφέας (Περιοδικό για το Βιβλίο και τον Πολιτισμό «ΚΛΕΨΥΔΡΑ» τεύχος 1ο – 2011)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να παρουσιάσετε συνοπτικά (100 λέξεις) στους συμμαθητές σας την ιστορία της αφήγησης του λογοτεχνικού κειμένου (κείμενο 3).

Μονάδες 10

Β.1. Ποιο είναι το συμπέρασμα της συγγραφέως του κειμένου 2; Πώς το τεκμηριώνει;

Μονάδες 15

Β.2.α. Στόχος του κειμένου 1 είναι η προβολή της παγκόσμιας ημέρας της φιλανθρωπίας. Προσπαθεί να επιτύχει το σκοπό αυτό μέσω του δεοντολογικού ύφους που χρησιμοποιεί. Να το επιβεβαιώσετε παρουσιάζοντας τις γλωσσικές επιλογές του συντάκτη.

Μονάδες 7

Β.2.β. Στο κείμενο 2 η αρθρογράφος χρησιμοποιεί πολλά σημεία στίξης που εισάγουν σχόλια. Να εντοπίσετε 4 διαφορετικές περιπτώσεις και να εξηγήσετε τη σκοπιμότητα κάθε μιας.

Μονάδες 8

Β.3. Να αναλύσετε τους χαρακτήρες των προσώπων (δραστήριος επιχειρηματίας, φιλεύσπλαχνη κυρία, υπερήλικας αμαρτωλός, περισπούδαστος διανοούμενος, περιφανής πολίτης)που προσπάθησαν να βοηθήσουν το θύμα της ληστείας στο κείμενο 3 ερμηνεύοντας τη δράση καθενός.

Μονάδες 15

Γ. Να συγκρίνετε τα κείμενα 1 και 2 ως προς τις θέσεις, τον τρόπο πραγμάτευσης του θέματος, την πειστικότητα και την αποτελεσματική μετάδοση του νοήματος.

Μονάδες 15

Δ. Από κάποιο (άγνωστο σε εσάς) ΜΚΟ διαφημίζεται στο σχολείο σας ένας «μαραθώνιος» προσφοράς που επιζητεί την οικονομική συνδρομή των μαθητών προκειμένου να ενισχυθούν οι προσπάθειές του σε διεθνή κλίμακα. Με σύντομη παρέμβασή σας (300 - 350 λέξεων) απευθύνεστε στους συμμαθητές σας και τους συμβουλεύετε ανάλογα.  

Μονάδες 30