ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Τα τρία κείμενα που θα διαβάσετε αναφέρονται στα πυρηνικά ατυχήματα του Τσέρνομπιλ στην πρώην Σοβιετική Ένωση και της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία που συνέβησαν το 1986 και 2011 αντίστοιχα. Το πρώτο κείμενο είναι δημοσιογραφικό άρθρο αναρτημένο στον προσωπικό ιστότοπο του δημοσιογράφου και πολιτικού Ν. Ξυδάκη και στην ιστοσελίδα της εφημερίδας Καθημερινή. Το δεύτερο κείμενο είναι απόσπασμα με ιστορικές πληροφορίες από την εγκυκλοπαίδεια της Λευκορωσίας που περιλαμβάνεται  στο βιβλίο Τσέρνομπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος, της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς η οποία βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015. Το βιβλίο συγκεντρώνει μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ. Το τρίτο κείμενο είναι  απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Άκη Παπαντώνη, Ρηχό νερό, Σκιές. Στο βιβλίο κυριαρχεί το θέμα της μνήμης και ο τρόπος με τον οποίο το πυρηνικό ατύχημα του Τσέρνομπιλ γίνεται σημείο καμπής για τους κατοίκους του Πρίπιατ, της πόλης που βρίσκεται στα σύνορα Ουκρανίας-Λευκορωσίας και εκκενώθηκε την επόμενη μέρα του πυρηνικού ατυχήματος. Η υπόθεση του βιβλίου εκτυλίσσεται από τις 25 έως 28 Απριλίου 1986, διάστημα κατά το οποίο συνέβη το ατύχημα και δόθηκε η εντολή εκκένωσης του Πρίπιατ.

Κείμενο 1

Η Μαίρη Σέλλευ[1] στη Φουκουσίμα, Νίκος Γ. Ξυδάκης, 20/03/2011

Τη διαρροή του αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ την είχα πια ξεχάσει το 1999, όταν ταξίδεψα στο Ισραήλ. Είχα ξεχάσει τον πανικό, τον φόβο για τα λαχανικά και το γάλα, τη θεαματική αύξηση των διαταραχών του θυρεοειδούς. Το Τσερνομπίλ ήταν παρελθόν. Το ξαναθυμήθηκα στην Καπερναούμ. Καθώς ο μοναχός Ειρήναρχος μας έδειχνε τον ελληνορθόδοξο ναό των Αγίων Αποστόλων και την αγιογράφησή του, καμωμένη   από  Φλωρινιώτες   μαστόρους,   το   βλέμμα  έπεσε  σε  φωτογραφίες παιδιών, βέρες και φτωχικά ρολόγια, που κρέμονταν στο τέμπλο. Τι είναι; Τάματα για παιδιά από την Ουκρανία, για παιδιά χτυπημένα από τη λευχαιμία του Τσερνομπίλ.   Τάματα   και   δάκρυα   από   σκοτεινές   ομάδες   γυναικών μαντιλοφορεμένων, με οδηγό έναν στάρετς[2]. Χιλιάδες πρόσωπα, χιλιάδες τάματα, θυμητάρια ψυχών, που κλάφτηκαν βουβά. Έτσι ξαναθυμήθηκα το Τσερνομπίλ του υπαρκτού σοσιαλισμού.[...]

Πώς θα θυμηθούμε την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα, που συγκλονίζει όχι μόνο τη λαβωμένη Ιαπωνία, αλλά ολόκληρη την υφήλιο; Υποθέτω σε κάποιο μελλοντικό tablet αφής, made in Japan, θα βλέπουμε πρόσωπα και βίντεο νεκρών σε ένα μακάβριο slide show. Και αναπόφευκτα θα συσχετίζουμε τη Φουκουσίμα με τη Χιροσίμα, όταν το Enola[3] Gay έστειλε την κόλαση από τον ουρανό.

Η Χιροσίμα προϋποθέτει τη Φουκουσίμα, παρότι φαίνονται διαφορετικά συμβάντα. Και στα δύο κοινό στοιχείο είναι η ανθρώπινη Ύβρις. Στη Χιροσίμα, η Ύβρις του νικητή, του αλαζόνα, που αφανίζει αμάχους και ήδη ηττημένους, για να δείξει ακόμη πιο τρομερή την πλανητική του κατίσχυση. Η Υβρις του ανθρώπου που βρήκε επιτέλους το όπλο ολοκληρωτικής καταστροφής και το εφαρμόζει για πειραματική επαλήθευση. Στη Φουκουσίμα, η Ύβρις του άφρονος, ο οποίος υπέστη το πυρηνικό ολοκαύτωμα   και   κατόπιν,   επιλήσμων   του   ολέθρου,   δοκιμάζει   την   πυρηνική ενέργεια πιστεύοντας ακράδαντα ότι τη δαμάζει, ότι η επιστημονική γνώση μπορεί να αντιμετωπίσει τις φυσικές δυνάμεις.

Το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα δείχνει ότι ακόμη και η πιο τεχνολογικά προοδευμένη χώρα, ο πιο πειθαρχημένος και εκπαιδευμένος λαός, δεν μπορούν να προβλέψουν τα πάντα, δεν μπορούν να προβλέψουν τη σφοδρότητα των φυσικών φαινομένων, και κυρίως δεν μπορούν να προβλέψουν το ανθρώπινο σφάλμα. Στη Φουκουσίμα συνέβησαν όλα μαζί, παραβιάζοντας κάθε μέτρο πρόληψης: ο σεισμός ήταν πρωτοφανούς εντάσεως, το τσουνάμι απρόβλεπτο, τα συστήματα ασφαλείας ανεπαρκή ή λανθασμένα. Μα γιατί οι Ιάπωνες χτίζουν πυρηνικά εργοστάσια στην πιο σεισμογενή περιοχή του πλανήτη; Διότι δεν διαθέτουν επάρκεια ενεργειακών πόρων, δεν έχουν άνθρακα, πετρέλαιο, αέριο. Και διότι οι ενεργειακές ανάγκες της ασύλληπτα παραγωγικής Ιαπωνίας είναι τεράστιες. Πώς αλλιώς θα κατακλύσουν τον κόσμο με τα θαυμαστά Toyota, Sony, Seiko, Panasonic, Toshiba, Nintendo; Και διότι το οικονομικό–κοινωνικό μοντέλο που επικρατεί καθολικά στον 21ο αιώνα απαιτεί   διαρκή   ανάπτυξη,   διαρκώς   μεγαλύτερη   ανάλωση   πρώτων   υλών   και ενέργειας, διαρκώς μεγαλύτερη παραγωγή, διαρκώς μεγαλύτερη κατανάλωση. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τη ζωή μας είναι η διαρκής συσσώρευση και μεγέθυνση, η καθυπόταξη της φύσης, η εκμετάλλευση των πηγών έως εξαντλήσεως, η απόρριψη των αντικειμένων μιας χρήσεως, η παραγωγή σκουπιδιών,   και   ξανά   παραγωγή.   Αυτός   ο   δαιμονικός   κύκλος   παραγωγής–κατανάλωσης–απόρριψης   απαιτεί   ολοένα   περισσότερη   ενέργεια.   Ώστε   το πρόβλημα δεν είναι αν η πυρηνική ενέργεια είναι επικίνδυνη ή καθαρή, αλλά αν ο ανθρώπινος πολιτισμός μπορεί αενάως να κινείται με αυτή την προσήλωση στην αιώνια συσσώρευση, την αμετακίνητη πίστη στην αιώνια πρόοδο, χωρίς καν ενδοιασμούς για τη μη γραμμική και προβλέψιμη συμπεριφορά των ανθρώπινων κοινωνιών, για τη χαοτική δυναμική των φυσικών φαινομένων.[...]

https://www.kathimerini.gr/724432/opinion/epikairothta/arxeio-monimes-sthles/ena-vlemma , http://xydakis.gr/?p=2534

Κείμενο 2

Την   26^η  Απριλίου   1986,   στις   1:23:58,   μια   σειρά   εκρήξεων   κατέστρεψε   τον αντιδραστήρα   του   τέταρτου   ενεργειακού   μπλοκ   στον   πυρηνικό   σταθμό   του Τσέρνομπιλ. Το ατύχημα αυτό χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του εικοστού αιώνα. Για τη μικρή Λευκορωσία των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων, αποτέλεσε μια εθνική καταστροφή. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ναζί αφάνισαν  619  χωριά μαζί  με τους   κατοίκους  τους.   Μετά  το   ατύχημα   του Τσέρνομπιλ, η χώρα έχασε 485 χωριά. Εβδομήντα από αυτά θάφτηκαν για πάντα κάτω από τη γη. Στον πόλεμο σκοτώθηκε ένας στους τέσσερις Λευκορώσους. Σήμερα, ένας στους πέντε ζει σε μολυσμένη περιοχή. Αυτό μεταφράζεται σε 2.100.000 ανθρώπους, εκ των οποίων οι 700.000 είναι παιδιά. Η ραδιενέργεια κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα αίτια της θνησιμότητας. Στις επαρχίες του Γκόμιελ και του Μόγκιλεφ (οι οποίες δέχτηκαν τη μεγαλύτερη ραδιενέργεια), το ποσοστό θνησιμότητας υπερβαίνει το ποσοστό γεννητικότητας κατά 20%. Τη   στιγμή   της   καταστροφής   απελευθερώθηκαν   πάνω   από   50.000.000 ραδιονουκλίδια   στην   ατμόσφαιρα,   εκ   των   οποίων   το   70%   κατακάθισε   στη Λευκορωσία. Ως προς το καίσιο 137[4], το 23% της χώρας έχει μολυνθεί από μία ποσότητα ραδιενεργών νουκλιδίων που ξεπερνά τα 37.000.000 μπεκερέλ[5]  ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Στην Ουκρανία έχει μολυνθεί το 4,8 της χώρας, ενώ στη Ρωσία μόλις το 0,5.  Η καλλιεργήσιμη γη όπου η μόλυνση είναι ίση ή ξεπερνά τα 37.109 μπεκερέλ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ξεπερνά τα 1.800.000 εκτάρια. Όσο για τη γη που έχει μολυνθεί με μια ποσότητα στροντίου 90[6] που είναι ίση ή ξεπερνά τα 11.109 μπεκερέλ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, καλύπτει 500.000 εκτάρια. Η συνολική έκταση που έχει τεθεί οριστικά εκτός καλλιέργειας είναι 264.000 εκτάρια. Η Λευκορωσία είναι μια χώρα με πολλά δάση, αλλά το 265 των δασικών εκτάσεων και πάνω από το 50% των εκτάσεων στις λεκάνες υπερχείλισης των ποταμών Πρίπιατ, Δνείπερου και Σοζ, βρίσκονται στην περιοχή της ραδιενεργού μόλυνσης. Ως αποτέλεσμα  της συνεχούς επίδρασης χαμηλών δόσεων ραδιενέργειας, ο αριθμός των περιπτώσεων καρκίνου, διανοητικής καθυστέρησης, νευρικών και ψυχικών   ασθενειών,     καθώς   και   το   ποσοστό   των   γενετικών   μεταλλάξεων, αυξάνονται κάθε χρόνο...»

«Τσέρνομπιλ,Μίνσκ», Εγκυκλοπαίδεια   της   Λευκορωσίας,1996,σελ.7,24,49,101,149,Αλεξίεβιτς Σβετλάνα, Τσέρνομπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος, Εκδόσεις Πατάκη, 2015,σελ.19 -21

Κείμενο 3

Ο   ΤΟΠΟΣ   ΕΙΧΕ   ΕΡΗΜΩΣΕΙ ̇  μόνο   τα   σκουπίδια   στο   αμαξοστάσιο   των απορριμματοφόρων και τα σαστισμένα αδέσποτα θύμιζαν πως το Πρίπιατ είχε κάποτε υπάρξει-μέχρι πριν λίγες ώρες-μια πόλη ζωντανή. Το φως του ενυδρείου είχε τώρα σβήσει και μια καινούρια σκοτεινιά είχε απλωθεί στο διαμέρισμα. Μόνη της, δεμένη όσο ποτέ άλλοτε στο εδώ, καθισμένη οκλαδόν στο μωσαϊκό απέναντι απ’ τη σκύλα, η Σβέτα ρουφούσε μικρές γουλιές μαύρο τσάι με τα μάτια χαμηλωμένα.

«Έχω κι άλλες φωτογραφίες εκτός απ’ αυτές», μπορεί να είπε κι έδειξε το ντουλάπι πάνω από το σκοτεινό πια ενυδρείο, «όμως αυτές, οι άλλες, είναι σαν την αίθουσα με   τα   έντομα   στο   Μουσείο   Φυσικής   Ιστορίας.   Κάπου   ανάμεσα   στα   τόσα μικροσκοπικά εκθέματα βρίσκεται κι ο μεγαλύτερος φόβος σου, μεγεθυμένος από το κοίλο γυαλί της προθήκης».

«Έχω μία», είπε ή έκανε πως είπε, η Σβέτα Λισένκο, «που ο Πιοτρ, ντυμένος ναυτάκι, στην ντάτσα, μικρός, οχτώ χρονών, ή ίσως δέκα, όσο κι εγώ δηλαδή, ποζάρει μπροστά στην ανοιχτή πόρτα της αυλής κρατώντας στο δεξί του χέρι, το καλό, ένα καρούλι που του έχει σωθεί η κλωστή. Ύστερα, αφού άναψε το φλας κι ο λοχαγός του έγνεψε καταφατικά, έτρεξε προς το λιβάδι στην άλλη πλευρά του δρόμου, ξάπλωσε με την καθαρή ναυτική στολή του-λευκή και μπλε ασορτί πηλήκιο-στο μαραμένο χορτάρι και, χρησιμοποιώντας το άδειο καρούλι για κιάλι, έψαχνε να βρει το πρώτο αστέρι που εμφανίζεται το σούρουπο στον ουρανό για να το αιχμαλωτίσει με το βλέμμα.[...]

Όσο   η   Σβέτλα   μιλούσε,   ή   έκανε   πως   μιλούσε,   η   Στρέκλα   τη   γυρόφερνε ρουθουνίζοντας   νωθρά ̇  κάποια   στιγμή   σηκώθηκε,   τράβηξε   την   πόρτα   του διαμερίσματος και την άφησε ανοιχτή, να βγει  και να ξαναμπεί η σκύλα. Κι όσο την περίμενε να βρέξει τον απέναντι φράχτη, άναψε τσιγάρο. Η Σβέτα είχε αρνηθεί να φύγει ̇ είχε ακούσει τις ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα, μα προτίμησε να σβήσει απλώς τα φώτα στο διαμέρισμα, να κρατηθεί μακριά από το παράθυρο της κουζίνας που έβλεπε στον δρόμο και να αγνοήσει όσους χτύπησαν την πόρτα της(που δεν ήταν και τόσοι πολλοί τελικά). Δεν ήταν πως δεν κατανοούσε τους κινδύνους ̇ ήταν που δεν υπήρχε κίνδυνος από τον οποίο να άξιζε τον κόπο πια να ξεφύγει, και ήταν η μνήμη, δύναμη ενισχυτική της βαρύτητας, που την είχε ακινητοποιήσει εκεί.[...]

Παπαντώνης Άκης, Ρηχό νερό, σκιές, Κίχλη, 2019, σελ. 95-97.

Θέματα

Θέμα 1^ο

Να αποδώσετε περιληπτικά σε 60-80 λέξεις τις θέσεις του αρθρογράφου για το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα.

(15 μονάδες)

Θέμα 2^ο

1)      Ποια άποψη εκφράζει ο αρθρογράφος στην πέμπτη παράγραφο (ο τρόπος......φαινομένων) του κειμένου 1; Πώς συνδέεται η άποψη αυτή με τα  ερωτήματα που τίθενται στην προηγούμενη παράγραφο; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων

(15 μονάδες)

ή  εναλλακτικά

Η Μαίρη Σέλλευ ήταν η συγγραφέας του βιβλίου  Φρανκεστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας, που πραγματεύεται  το θέμα της δημιουργίας ενός τέρατος από τον νεαρό φοιτητή Φρανκεστάιν. Λαμβάνοντας υπόψη την πληροφορία αυτή, να σχολιάσετε τον τίτλο του άρθρου. Πώς συνδέεται ο τίτλος με το περιεχόμενο του άρθρου; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων

(15 μονάδες).

2)      Στο κείμενο 2 παρατίθενται  αριθμητικά δεδομένα και στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται   με   την   πυρηνική   ενέργεια.   Ποια   είναι   η   λειτουργία   τους   στο συγκεκριμένο κείμενο; Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η συγγραφέας ξεκινά το βιβλίο της με την παράθεση αυτών των στοιχείων;  Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων

(10 μονάδες)

3) Στα κείμενα 1 και 2 υπάρχουν αναφορές στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Να εντοπίσετε τις αναφορές αυτές και να τις συγκρίνετε ως προς τη λειτουργία της γλώσσας και ως προς το ύφος. Ποιες διαφορές παρατηρείτε; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων

(15 μονάδες).

 Θέμα 3^ο

Στο κείμενο 3 παρουσιάζεται η αντίδραση της Σβέτα στις ανακοινώσεις για την εκκένωση του Πρίπιατ μετά το πυρηνικό ατύχημα. Με ποιο τρόπο συμβάλλουν στην ανάδειξη  της   αντίδρασης   αυτής   κειμενικά   στοιχεία  όπως   οι  εικόνες  και  οι αφηγηματικές επιλογές του συγγραφέα; Να αναπτύξετε την απάντηση σας σε ένα κείμενο 100-200 λέξεων 

(15 μονάδες).

Θέμα 4^ο

Σε επιστολή 300-350 λέξεων περίπου με αποδέκτη το Υπουργείο ανάπτυξης και επενδύσεων, να παρουσιάσετε ως εκπρόσωποι του σχολείου σας τα επιχειρήματα με τα οποία θα προσπαθήσετε να αποτρέψετε τη δημιουργία ενός πυρηνικού εργοστασίου στην περιοχή των Βαλκανίων. Να αξιοποιήσετε στοιχεία από τα κείμενα που διαβάσατε.

(30 μονάδες).

ΠΗΓΗ

---

[1] Αγγλίδα συγγραφέας(19ος αιώνας) του μυθιστορήματος Φρανκενστάιν  ή ο Σύγχρονος Προμηθέας που πραγματεύεται το θέμα της δημιουργίας ενός τέρατος από τον νεαρό φοιτητή Φρανκενστάιν.

[2] Γέροντας ορθόδοξου ρωσικού μοναστηριού.

[3] Το αεροσκάφος της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας που έριξε την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα, στις 6 Αυγούστου 1945.

[4] Ραδιενεργό ισότοπο (άτομο) του καισίου.

[5] Μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας.

[6] Ραδιενεργό ισότοπο (άτομο) του στροντίου.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΝΙΑΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

Εισαγωγικό σημείωμα

Η έννοια της φιλανθρωπίας ως πανανθρώπινη αξία στις μέρες μας έχει πάρει ακόμα μεγαλύτερη διάσταση, για ακόμα μία φορά στην παγκόσμια ιστορία. Οι πόλεμοι, το μεταναστευτικό, οι άνθρωποι που πλήττονται από φυσικές καταστροφές μάς υπενθυμίζουν ότι είναι πλέον ανάγκη και υποχρέωσή μας να προσφέρουμε τη βοήθειά μας στο συνάνθρωπο.

Κείμενο 1           

Η αξία της φιλανθρωπίας

Η Διεθνής Ημέρα Φιλανθρωπίας καθιερώθηκε σχετικά πρόσφατα, το 2012, και γιορτάζεται στις 5 Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία έφυγε μία εμβληματική μορφή, η Μητέρα Τερέζα, η οποία με το έργο της θεωρείται ότι προήγαγε την παγκόσμια φιλανθρωπία. Ο σκοπός της ημέρας είναι αφενός να τιμήσει όσες και όσους προσέφεραν διαχρονικά στα αναξιοπαθούντα μέλη της κοινωνίας, αλλά και να καλλιεργήσει συνάμα την κουλτούρα της φιλανθρωπίας, η οποία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αποτελεί τον τρόπο ώστε οι κοινωνίες να αποκτήσουν συνεκτικούς δεσμούς. Αυτό ακριβώς είδαμε να συμβαίνει στη χώρα μας μετά τις πρόσφατες τραγικές πυρκαγιές στην Αττική, όπου η φιλανθρωπία έδειξε πως μπορεί να λειτουργήσει ενισχύοντας πραγματικά τους κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων.

Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Emile Durkheim τόνισε τον 19^ο αιώνα ότι «οι κοινωνικές ανισότητες, οι διαιρέσεις και οι ανταγωνισμοί καταργούνται αν επικρατήσει η αλληλεγγύη μεταξύ των ατόμων και θα έχει ως συνέπεια μια κοινωνία ηθική, με ισότητα και αλληλεγγύη». Συνεπώς για τις σύγχρονες κοινωνίες, κλειδί είναι οι έννοιες της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, στις οποίες βασίζεται όλη η κουλτούρα της προσφοράς στο συνάνθρωπο.Προσφέροντας ο καθένας με το δικό του τρόπο συμμετέχει στην ισχυροποίηση των κοινωνικών δεσμών και συμβάλλει στην άμβλυνση των διαφορών μεταξύ των ανθρώπων.

Η προσφορά είναι καθημερινή υπόθεση όλων μας και σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας, όχι μόνο σε περιόδους κρίσης, όπως η πολύ πρόσφατη που ζήσαμε, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλοί τομείς στους οποίους μπορεί κάποιος να προσφέρει και υπάρχουν δομές στις οποίες μπορεί να απευθύνεται και οι οποίες στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους στον εθελοντισμό.Από τις οργανώσεις που ασχολούνται με το μεταναστευτικό μέχρι τους οργανισμούς για τα παιδιά υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο όπου κάποιος εάν το επιθυμεί μπορεί να συνεισφέρει. Το σίγουρο είναι ότι μέσα από τη φιλανθρωπία δεν βοηθάμε μόνο, γινόμαστε κι εμείς καλύτεροι όχι μόνο ατομικά αλλά και συλλογικά.

Κείμενο από το διαδίκτυο

Κείμενο 2  

Η «βιομηχανία» της αλληλεγγύης

Η φτώχεια δίπλα μας δεν μας συγκινεί τόσο, όσο εκείνη σε απόσταση. Έτσι, βοηθάμε τον Αφρικανό στην Αφρική αλλά δεν θέλουμε ούτε να πλησιάσουμε τον Αφρικανό στη γειτονιά μας. Με τη στάση μας αυτή, αποτέλεσμα της ξενοφοβίας και των νέων τεχνικών αφύπνισης της κοινωνικής ευαισθησίας, συχνά καταλήγουμε να συντηρούμε μια αφανή «βιομηχανία». Διότι, πού καταλήγουν τα χρήματα που συγκεντρώνονται σε τηλεμαραθώνιους και καμπάνιες; Σε αδρά αμειβόμενα φιλανθρωπικά δίκτυα που αναλαμβάνουν να σιτίσουν ή να ντύσουν τους φτωχούς, αλλά είναι αμφίβολο τι παραδίδουν πού (βλ. τα πορτοκάλια που δεν έφτασαν στον προορισμό τους γιατί έγιναν. ..χυμός σε άλλη χώρα, τις σάπιες πατάτες, τα χαλασμένα κοτόπουλα ή τις αποκριάτικες στολές που κατέληξαν στη Ν.Α. Ασία). Στις αποστολές των πάσης φύσης εντεταλμένων (δεκαήμερη παραμονή δύο αξιωματούχων στον Τρίτο Κόσμο μπορεί να κοστίσει όσο η ανέγερση ενός σχολείου στην περιοχή). Σε έξοδα παράστασης, σε φόρα, σε μελέτες, σε σχεδιασμούς προγραμμάτων σωτηρίας...

Μια κολοσσιαία «μηχανή», που «δουλεύει» με κρατικά κονδύλια και την ελεημοσύνη των πολιτών. Το 2000 στην Ελλάδα υπήρχαν 10 ΜΚΟ· το 2001, όταν η Ε.Ε. επέβαλε στα κράτη-μέλη να δίνουν το 0,21% του ΑΕΠ σε ανθρωπιστική βοήθεια οι ελληνικές ΜΚΟ έγιναν. ..320.

Ένα μέρος, λοιπόν, των χρημάτων τρώγεται «στο δρόμο», ένα άλλο ξεκοκαλίζεται από αυταρχικές κυβερνήσεις ή ντόπιες μαφίες που «βοηθούν» στη. ..διανομή της βοήθειας. Η οποία, όχι μόνο είναι μικρή σε σχέση με τις ανάγκες, αλλά και επιστρέφει στον πλούσιο Βορρά. Π.χ., για τους πληγέντες από το τσουνάμι στη Ν.Α. Ασία συγκεντρώθηκαν παγκοσμίως τέσσερα δισ. δολάρια. Το δημόσιο εξωτερικό χρέος μόνο των πέντε φτωχότερων από τις οκτώ ασιατικές και πέντε αφρικανικές χώρες που επλήγησαν ξεπερνά τα 300 δισ. δολ., ενώ κάθε χρόνο αυτές καταβάλουν στη Δύση (σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα) 32 δισ. δολ. για την εξυπηρέτηση του χρέους τους - το δεκαπλάσιο της βοήθειας.

Γιατί η Δύση δεν εκδηλώνει τη φιλανθρωπία της διαγράφοντας όλα τα χρέη των φτωχών χωρών; Αν ήθελε, δεν θα υπήρχε πεινασμένος στη γη. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μόνο 80 δισ. δολάρια χρειάζονται για να έχουν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη στέγη, πόσιμο νερό, τροφή, βασική εκπαίδευση και περίθαλψη.

Μια λύση θα ήταν ένας διεθνής φόρος αλληλεγγύης (στις συναλλαγματικές αγορές, στην πώληση όπλων, στη χρήση μη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας). Τον είχαν προτείνει παλαιότερα Ευρωπαίοι και Λατινοαμερικανοί ηγέτες. Πολλοί τότε είχαν ενθουσιαστεί με την ιδέα. Γιατί δεν την κάνουν πράξη;

Η καταπολέμηση της φτώχειας είναι ζήτημα πολιτικής, όχι φιλανθρωπίας.

της Τασούλας Καραϊσκάκηεφ. Καθημερινή

Κείμενο 3

Μια σύγχρονη μετα-σαμαρειτική παραβολή

Κάποιος κατέβαινε από την Πόλη των Αδάκρυτων Ανθρώπων στην Πόλη των Αγέλαστων Ανθρώπων.

Έπεσε όμως σε χέρια ληστών, οι οποίοι, αφού τον ξεγύμνωσαν και τον καταπλήγωσαν, τον άφησαν μισοπεθαμένο κι έφυγαν.

Για κακή του τύχη εκείνη την μέρα απεργούσαν τα ασθενοφόρα και τα τρία πέριξ νοσοκομεία, παρόλο που είχαν εγκαινιασθεί επτά φορές το καθένα, δεν είχαν ολοκληρώσει ακόμα τις διαδικασίες προσλήψεως ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Κατά σύμπτωση όμως, από το δρόμο εκείνο περνούσε με το τζιπ του ένας δραστήριος επιχειρηματίας, ο οποίος, μόλις είδε τον τραυματία, τηλεφώνησε χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση με το κινητό του στον επενδυτικό του σύμβουλο και αφού βεβαιώθηκε ότι τα διατιθέμενα δια φιλανθρωπικούς σκοπούς εισοδήματα εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα, οργάνωσε στο πλησιέστερο πανδοχείο μια συνέντευξη Τύπου και εξήγγειλε ότι η εταιρεία του προσφέρει στο θύμα της ληστείας τα έξοδα νοσηλείας και εάν υποκύψει στα τραύματά του, τα έξοδα κηδείας με μόνο όρο, ότι στην πρώτη περίπτωση τα φλιτζανάκια του καφέ παρηγοριάς, θα φέρουν σε εμφανές μέρος το λογότυπο της εταιρείας.

Μετά από τον δραστήριο επιχειρηματία, πέρασε από το δρόμο εκείνο μια φιλεύσπλαχνη κυρία που μόλις είδε τον τραυματία έφριξε και σοκαρισμένη οργάνωσε κατεπειγόντως ένα γκαλά υπέρ των θυμάτων ληστειών στο οποίο προσήλθε όλος ο καλός κόσμος. Οι τουαλέτες των κυριών οι οποίες παρευρέθησαν σχολιάστηκαν εγκωμιαστικά από τις εγκυρότερες κοσμικές στήλες και με τα έσοδα από τα εισιτήρια αγοράσθηκαν τρεις τόνοι επίδεσμοι, οι οποίοι απεστάλησαν στο ετοιμοθάνατο θύμα της ληστείας. Ο ταχυμεταφορέας όμως έκανε λάθος στη διεύθυνση και παρέδωσε τους επιδέσμους σε ένα γειτονικό ορνιθοτροφείο.

Μετά από τον δραστήριο επιχειρηματία και τη φιλεύσπλαχνη κυρία, πέρασε από τον δρόμο εκείνο ένας υπερήλιξ αμαρτωλός, ο οποίος σκέφτηκε ότι του παρουσιάζονταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να σωθεί η βεβαρημένη υπό αμαρτιών ψυχή του. Έτρεξε λοιπόν και πήρε από το σπίτι του όσα ληγμένα τρόφιμα και όσα μεταχειρισμένα ιμάτια μπόρεσε να βρει, καθώς και ένα μπρελόκ που του είχε χαρίσει μια εξ αγχιστείας θεία του και του έδινε στα νεύρα κάθε φορά που το έβλεπε, και σταυροκοπούμενος με το ένα χέρι τα εναπόθεσε προσεκτικά με το άλλο χέρι, δίπλα στο ημιθανές θύμα των ληστών.

Μετά το δραστήριο επιχειρηματία, τη φιλεύσπλαχνη κυρία και τον υπερήλικα αμαρτωλό, πέρασε από το δρόμο ένας περισπούδαστος διανοούμενος, ο οποίος αγανάχτησε τόσο πολύ από το θέαμα του αιμόφυρτου ημιθανούς θύματος, ώστε για να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη έγραψε μια περισπούδαστη διατριβή κατά της ληστείας με τίτλο «Οι διαχρονικές επιπτώσεις της αρπακτικής οντολογίας στην χαμπερμασιανή ορθολογικότητα της σαμαρειτικής θυματολογίας», η οποία έτυχε ευμενούς υποδοχής από τους συναδέλφους του και συνέτεινε τα μάλα στην εκλογή του ως ισοβίου αντιπροέδρου της Διεθνούς Εταιρείας Χαμπερσιανών Σπουδών.

Μετά το δραστήριο επιχειρηματία, τη φιλεύσπλαχνη κυρία, τον υπερήλικα αμαρτωλό και τον περισπούδαστο διανοούμενο, πέρασε από το δρόμο εκείνο, ένας περιφανής πολίτης με οργανωτικές ικανότητες και θεληματικό πηγούνι, ο οποίος, συγκλονισμένος από την επιθανάτια αγωνία του συνανθρώπου του, αποφάσισε ότι έπρεπε να ληφθούν ριζικά μέτρα για την κατεπείγουσα αντιμετώπιση του προβλήματος. Για να εκπληρώσει τον αξιέπαινο σκοπό του, προσέλαβε τριάντα καλλίφωνες τηλεφωνήτριες, επτά ορκωτούς λογιστές, εννέα δραστήριους συμβούλους δημοσίων σχέσεων και δώδεκα πεπειραμένους εκπροσώπους Τύπου και ίδρυσε μία μη κερδοσκοπική φιλανθρωπική εταιρεία, η οποία μετά από εντατική καμπάνια συγκέντρωσε ένα σεβαστό ποσό υπέρ του θύματος, αλλά η μία δεκάρα που απόμεινε όταν κατεβλήθησαν οι μισθοί του προσωπικού και τα λειτουργικά έξοδα, έπεσε στο πάτωμα και όσο ευσυνείδητα, μεθοδικά και συντονισμένα και αν μπουσουλούσαν για εφτά εβδομάδες και οι εφτά ορκωτοί λογιστές, δεν καταφέρανε να την εντοπίσουν.

Μόλις το υπουργικό συμβούλιο ενημερώθηκε για την αξιοσημείωτη αυτή έξαρση φιλανθρωπίας στη χώρα, συνήλθε εκτάκτως και αποφάσισε να μειώσει δραστικά τον κρατικό προϋπολογισμό, για τις πάσης φύσεως κοινωνικές υπηρεσίες και δαπάνες.

Όταν τα έμαθαν αυτά οι δύο ληστές αισθάνθηκαν μεγάλη ντροπή για την κατάντια του τόπου και έκριναν αναγκαίο να αναθεωρήσουν τις μεθόδους τους.

Αποφάσισαν λοιπόν από τούδε και στο εξής, προτού εγκαταλείψουν τον τόπο του εγκλήματος, να δίνουν τη χαριστική βολή στα θύματά τους.

Ευγένιος Τριβιζάς συγγραφέας (Περιοδικό για το Βιβλίο και τον Πολιτισμό «ΚΛΕΨΥΔΡΑ» τεύχος 1ο – 2011)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να παρουσιάσετε συνοπτικά (100 λέξεις) στους συμμαθητές σας την ιστορία της αφήγησης του λογοτεχνικού κειμένου (κείμενο 3).

Μονάδες 10

Β.1. Ποιο είναι το συμπέρασμα της συγγραφέως του κειμένου 2; Πώς το τεκμηριώνει;

Μονάδες 15

Β.2.α. Στόχος του κειμένου 1 είναι η προβολή της παγκόσμιας ημέρας της φιλανθρωπίας. Προσπαθεί να επιτύχει το σκοπό αυτό μέσω του δεοντολογικού ύφους που χρησιμοποιεί. Να το επιβεβαιώσετε παρουσιάζοντας τις γλωσσικές επιλογές του συντάκτη.

Μονάδες 7

Β.2.β. Στο κείμενο 2 η αρθρογράφος χρησιμοποιεί πολλά σημεία στίξης που εισάγουν σχόλια. Να εντοπίσετε 4 διαφορετικές περιπτώσεις και να εξηγήσετε τη σκοπιμότητα κάθε μιας.

Μονάδες 8

Β.3. Να αναλύσετε τους χαρακτήρες των προσώπων (δραστήριος επιχειρηματίας, φιλεύσπλαχνη κυρία, υπερήλικας αμαρτωλός, περισπούδαστος διανοούμενος, περιφανής πολίτης)που προσπάθησαν να βοηθήσουν το θύμα της ληστείας στο κείμενο 3 ερμηνεύοντας τη δράση καθενός.

Μονάδες 15

Γ. Να συγκρίνετε τα κείμενα 1 και 2 ως προς τις θέσεις, τον τρόπο πραγμάτευσης του θέματος, την πειστικότητα και την αποτελεσματική μετάδοση του νοήματος.

Μονάδες 15

Δ. Από κάποιο (άγνωστο σε εσάς) ΜΚΟ διαφημίζεται στο σχολείο σας ένας «μαραθώνιος» προσφοράς που επιζητεί την οικονομική συνδρομή των μαθητών προκειμένου να ενισχυθούν οι προσπάθειές του σε διεθνή κλίμακα. Με σύντομη παρέμβασή σας (300 - 350 λέξεων) απευθύνεστε στους συμμαθητές σας και τους συμβουλεύετε ανάλογα.  

Μονάδες 30